Οι επαφές Γερμανίας – Τουρκίας τροποποιούν την ευρωτουρκική σχέση, ενώ ουδείς γνωρίζει εάν υπάρχει «σχέδιο» της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Νέα δεδομένα και στα ελληνοτουρκικά εισάγει η αμερικανική κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, βάζοντας επί της ουσίας φωτιά στη γεωπολιτική σκηνή του πλανήτη και φυσικά στη ΝΑ Μεσόγειο και ανεβάζοντας επικίνδυνα τους τόνους έναντι της Ρωσίας και της Κίνας.
Την ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Ενωση, τέσσερις ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, όχι μόνο ξεχνά κάθε συζήτηση για επέκταση των κυρώσεων στην Αγκυρα αλλά ανοίγει εκ νέου τη λεγόμενη θετική ατζέντα, η οποία περιλαμβάνει την ανανέωση της χρηματοδότησης (προς ΜΚΟ) για τη φιλοξενία προσφύγων και μεταναστών στην Τουρκία και την έναρξη της συζήτησης για έναν διακαή πόθο της Τουρκίας, τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής σύνδεσης με την ΕΕ, η οποία έχει παγώσει εδώ και δύο χρόνια. Ευρωπαίος διπλωμάτης μιλώντας στο Reuters σημείωσε ότι «η προσπάθεια για την ένταξη νέων αξιωματούχων από την Τουρκία στη λίστα των κυρώσεων έχει σταματήσει και δεν μιλάμε πλέον για οικονομικές κυρώσεις», ενώ έτερος διπλωμάτης σημείωσε ότι η προσπάθεια αυτή «στην πραγματικότητα δεν ξεκίνησε ποτέ» και «πλέον προκρίνεται η διπλωματική οδός».
Ανώτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης εξέφρασε την προσδοκία του προκειμένου «να δοθεί ένα πρώτο πράσινο φως, υπό αυστηρούς όρους» για αλλαγή της τελωνειακής σύνδεσης με την Τουρκία. Το ερώτημα είναι τι θα πράξει η ελληνική κυβέρνηση στο θέμα αυτό την Πέμπτη στη Σύνοδο Κορυφής και αν θα απαιτήσει την αλλαγή στάσης της Τουρκίας –με συγκριμένες κινήσεις– έναντι της Ελλάδος προκειμένου να συναινέσει.
Η αλλαγή στάσης της ΕΕ
Το πρόσχημα για την αλλαγή στάσης των Βρυξελλών το έδωσε η Ελλάδα με την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, παρά την προκλητική στάση της Τουρκίας σε μια σειρά από θέματα, με τελευταίο επεισόδιο τη ρηματική διακοίνωση για το υποθαλάσσιο καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας –Κύπρου – Ισραήλ (ΕuroAsia Interconnector), έργο συγχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ.
Την ίδια ώρα ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας αποδέχτηκε πρόταση να συναντηθεί με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Τουρκία στις 4 Απριλίου, με τον τελευταίο να δηλώνει ότι θα συζητηθεί το ενδεχόμενο συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν. Όλα βέβαια δείχνουν ότι η Άγκυρα αναζητεί χρόνο προκειμένου να διευθετήσει τα πολλά ανοιχτά της μέτωπα και η Αθήνα της τον προσφέρει. Μάλιστα, ο κ. Μητσοτάκης την περασμένη Τρίτη συνομίλησε με τον νέο μεταβατικό πρωθυπουργό της Λιβύης Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά τον οποίο συνεχάρη για τον σχηματισμό της νέας μεταβατικής κυβέρνησης και αποδέχτηκε πρόσκληση να επισκεφθεί τη Λιβύη.
Κίνηση που προκαλεί ερωτήματα αφού ο Λίβυος πρωθυπουργός (υπάρχουν καταγγελίες ότι πήρε τη θέση μέσω δωροδοκιών), σύμφωνα με την ιστοσελίδα Middle East Eye, επισκέφτηκε μυστικά την Άγκυρα στις 11 Φεβρουαρίου, ενώ σε μία από τις πρώτες του δηλώσεις είπε ότι «το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο καθορισμού θαλάσσιων συνόρων είναι μια πολύ σημαντική συμφωνία και θα συνεχίσει να ισχύει κανονικά χωρίς κανένα πρόβλημα».
«Φωτιά» από το Reuters
Το ρεπορτάζ του Reuters αυτή την εβδομάδα ήταν αποκαλυπτικό. «Ολα δείχνουν ότι οι διπλωματικές προσπάθειες της Άγκυρας για εξομάλυνση των σχέσεων με τις Βρυξέλλες αποδίδουν» σχολίασε το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων και συνέχισε γράφοντας ότι αυτό οφείλεται σε τρεις λόγους: στον πιο «εποικοδομητικό» τόνο του προέδρου της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα, στην υποστήριξη μιας πιο συμβιβαστικής γραμμής προς την Άγκυρα από την καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και στις πρώτες, εδώ και πέντε χρόνια, διερευνητικές επαφές Τουρκίας και Ελλάδας.
Μάλιστα το πρακτορείο, επικαλούμενο Ευρωπαίους και Αμερικανούς διπλωμάτες, άναψε φωτιές και στο ελληνικό ΥΠΕΞ γράφοντας ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ φέρεται επίσης να έχει καλέσει τις Βρυξέλλες να μην προχωρήσουν σε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, χώρας-μέλους του NATO και υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ, καθώς διαφαίνονται τάσεις συμβιβασμού εκ μέρους της Αγκυρας.
Τη Δευτέρα, 22 Μαρτίου συνεδρίαζε το συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών και για το θέμα των ευρωτουρκικών σχέσεων (πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της ερχόμενης Πέμπτης), ενώ την Παρασκευή δόθηκε στα κράτη-μέλη η έκθεση του ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.
Ο Μπάιντεν απειλεί
Την ίδια ώρα η κυβέρνηση Μπάιντεν απείλησε την Πέμπτη να επιβάλει νέες κυρώσεις σε βάρος εταιρειών οι οποίες συμμετέχουν στην κατασκευή του ρωσογερμανικού αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Η εξέλιξη δεν άφησε αδιάφορη την ελληνική διπλωματία λόγω του ανοιχτού ενεργειακού στη ΝΑ Μεσόγειο, με τις ΗΠΑ να προκρίνουν την εξαγωγή του αμερικανικού σχιστολιθικού φυσικού αερίου σε μορφή LNG στην Ευρώπη μέσω εναλλακτικών διαδρομών όπως το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Το θέμα αυτό μετά τη λήξη της πανδημίας, που οδήγησε σε κατάρρευση της ζήτησης και σε πτώχευση του ενεργειακού κολοσσού στις ΗΠΑ Chesapeake Energy, θα ανοίξει με επιτακτικό τρόπο, λένε παράγοντες της αγοράς.
Πογκρόμ κατά των Κούρδων
Την ίδια ώρα η αστυνομία στην Τουρκία συνέλαβε δέκα στελέχη του φιλοκουρδικού Κόμματος Δικαιοσύνης των Λαών (HDP) στην Άγκυρα, άλλα δέκα στην Κωνσταντινούπολη, 15 στα Αδανα και έντεκα στο Κοτσαέλι και το Εσκί Σεχίρ, σύμφωνα με μέσα ενημέρωσης. Την Τετάρτη Τούρκος εισαγγελέας προσέφυγε στο συνταγματικό δικαστήριο της χώρας με αίτημα να απαγορευτεί το HDP για φερόμενες σχέσεις του με Κούρδους μαχητές.
Ο εισαγγελέας ζητεί να απαγορευτεί η συμμετοχή στην πολιτική σε 687 μέλη του HDP, ανάμεσά τους ο Ντεμιρτάς και οι νυν πρόεδροι του κόμματος. Την ίδια ημέρα το τουρκικό κοινοβούλιο στέρησε τη βουλευτική ιδιότητα από τον φιλοκούρδο βουλευτή Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλιόγλου, ενώ συνελήφθη στην Κωνσταντινούπολη ο πρόεδρος της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IHD) Οζτούρκ Τουρκντογάν.
Όλα αυτά συμβαίνουν κάτω από τα μάτια της ελληνικής κυβέρνησης και των Ευρωπαίων αξιωματούχων. Η Αθήνα δεν εκμεταλλεύεται τον εντεινόμενο αυταρχισμό του Ερντογάν και οι Βρυξέλλες σκέφτονται την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία.
