5 Νοεμβρίου 1605: Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας και η Νύχτα του Γκάι Φοκς

Σαν σήμερα, στις 5 Νοεμβρίου του 1605, αποτέλεσε ημερομηνία ορόσημο για τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας, της αποτυχημένης απόπειρας δολοφονίας του Βασιλιά Ιάκωβου Α΄ της Αγγλίας στα εγκαίνια του Βρετανικού Κοινοβουλίου. Η συγκεκριμένη ημέρα τιμάται κάθε χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο με την ονομασία Νύχτα του Γκάι Φοκς ή της Φωτιάς.

Τι ήταν η Συνωμοσία της Πυρίτιδας;

Σύμφωνα με τον ιστότοπο Royal Museums Greenwich, η Συνωμοσία της Πυρίτιδας ήταν μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά Ιάκωβου Α΄ της Αγγλίας στα εγκαίνια του Βρετανικού Κοινοβουλίου στις 5 Νοεμβρίου του 1605.

Το σχέδιο, το οποίο έλαβε τη συγκεκριμένη ονομασία, οργανώθηκε από τον Ρόμπερτ Κάτεσμπι, έναν αφοσιωμένο Άγγλο Καθολικό, που ήλπιζε να σκοτώσει τον Προτεστάντη Βασιλιά Ιάκωβο και να εγκαθιδρύσει την Καθολική κυριαρχία στην Αγγλία. Στο πλαίσιο του σχεδίου, ο Κάτεσμπι είχε ως σκοπό να απαγάγει την εννιάχρονη κόρη του Ιάκωβου, την Πριγκίπισσα Ελισάβετ, και να την τοποθετήσει ως βασίλισσα-μαριονέτα.

Πότε Είχε Σχεδιαστεί να Γίνει η Συνωμοσία της Πυρίτιδας;

Η επίθεση της λεγόμενης Συνωμοσίας της Πυρίτιδας ήταν προγραμματισμένη να γίνει τις πρωινές ώρες της 5ης Νοεμβρίου 1605. Ωστόσο, η προετοιμασία της επίθεσης σχεδιαζόταν για χρόνια. Ο Κάτεσμπι και η βασική ομάδα των συνωμοτών συναθροίστηκαν για πρώτη φορά στις 20 Μαΐου 1604, δίδοντας όρκο μυστικότητας. Αρχικά είχαν σχεδιάσει να ανοίξουν σήραγγα κάτω από τις δομές του Κοινοβουλίου, αλλά το 1605 κατάφεραν να νοικιάσουν ένα κελάρι που βρισκόταν ακριβώς κάτω από τη Βουλή των Λόρδων. Δεκάδες βαρέλια με μπαρούτι μετακινήθηκαν και ο ειδικός σε εκρηκτικά Γκάι Φοκς ήταν επιφορτισμένος για πυροδότηση της κρύπτης κατά την έναρξη της συνεδρίασης του Κοινοβουλίου.

Ποιοι ήταν οι συνωμότες;

Σύμφωνα με τον ιστότοπο Historic Royal Palaces, στους συνωμότες ήταν ο Γκάι Φοκς και τα ξαδέλφια του, Ρόμπερτ Κέιτσμπι και Τόμας Γουίντουρ, καθώς και οι:

• Ο αδελφός του Γουίντουρ, Ρόμπερτ, και ο κουνιάδος τους, Τζον Γκραντ
• Ο δεύτερος ξάδερφος του Κέιτσμπι, Φράνσις Τρέσαμ, και ο υπηρέτης του, Τόμας Μπέιτς
• Οι παιδικοί συμμαθητές του Φοκς, Κρίστοφερ και Τζον Ράιτ, και ο κουνιάδος τους, Τόμας Πέρσι
• Άμπροουζ Ρούκγουντ
• Έβεραρντ Ντίγκμπι
• Ρόμπερτ Κιζ

Γιατί Απέτυχε η Συνωμοσία της Πυρίτιδας;

Λίγες μέρες πριν την προγραμματισμένη επίθεση της 5ης Νοεμβρίου, στις 26 Οκτωβρίου 1605, ο Καθολικός Λόρδος Μόντεγκλ, έλαβε μια ανώνυμη επιστολή από έναν υπηρέτη. Αυτή η επιστολή, προειδοποιούσε τον Μόντεγκλ να μην παραστεί στην έναρξη του Κοινοβουλίου. Όντας πιστός στον βασιλιά, ο Μόντεγκλ, μεταβίβασε την επιστολή στον πρωθυπουργό του Ιακώβου Α΄, Ρόμπερτ Σέσιλ, 1ο κόμη του Σόλσμπερι. Οι συνωμότες είχαν ενημερωθεί για την επιστολή από έναν υπηρέτη του Μοντέγκλ, αλλά συνέχισαν το σχέδιό τους, παρά τον κίνδυνο της αποκάλυψης.

Εν τω μεταξύ, ο Σέσιλ διατηρούσε στάση αναμονής, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι ο βασιλιάς Ιάκωβος Α΄ ήταν απασχολημένος με το κυνήγι στο Κέιμπριτζσαϊρ. Με την επιστροφή του βασιλιά στο Λονδίνο, του δόθηκε η επιστολή, την Παρασκευή 1 Νοεμβρίου.

Στις 4 Νοεμβρίου, άνδρες του βασιλιά έψαξαν τα θησαυροφυλάκια του Κοινοβουλίου και βρήκαν μια μεγάλη στοίβα από καυσόξυλα σε ένα κελάρι μαζί με τον Φοκς. Για να ξεφύγει από τη σύλληψη, ισχυρίστηκε ότι τα καυσόξυλα ανήκαν στον αφέντη του, Τόμας Πέρσι. Αυτό, ωστόσο, προκάλεσε περαιτέρω υποψίες, καθώς ο Πέρσι ήταν ήδη γνωστός στις αρχές ως Καθολικός κήρυκας.

Ως εκ τούτου, ο Ιάκωβος Α΄ διέταξε και δεύτερη έρευνα και τις πρωινές ώρες της 5ης Νοεμβρίου εντοπίστηκε ξανά ο Φοκς όπου συνελήφθη. Ο Φοκς ήταν ντυμένος με μανδύα και καπέλο, φορώντας μπότες και σπιρούνια και κουβαλώντας φυτίλια, μια μικρή λάμπα και σπίρτα. Λίγο αργότερα, βρέθηκαν και 36 βαρέλια πυρίτιδας.

Ο Φοκς βασανίστηκε και αποκάλυψε την ταυτότητά του και των υπολοίπων συνωμοτών. Κατά τη διαφυγή των υπολοίπων συνωμοτών, οι Κέιτσμπι, Πέρσι, Τζακ και Κιτ Ράιτ σκοτώθηκαν, αλλά οι οκτώ επιζώντες συνωμότες συνελήφθησαν και τελικά κρίθηκαν ένοχοι για προδοσία τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου 1606.

Οι Σερ Έβεραρντ Ντίγκμπι, Ρόμπερτ Γουίντουρ, Τζον Γκραντ και Τόμας Μπέιτς απαγχονίστηκαν, σύρθηκαν και διαμελίστηκαν στις 30 Ιανουαρίου στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Παύλου. Ο Φοκς, μαζί με τον Τόμας Γουίντουρ, τον Άμπροουζ Ρούκγουντ και τον Ρόμπερτ Κις, υπέστησαν τον ίδιο βάρβαρο θάνατο μια μέρα αργότερα στο προαύλιο του παλιού παλατιού στο Γουέστμινστερ.

Γιατί Τιμάται η Νύχτα του Γκάι Φοκς;

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με τον ιστότοπο London Museum, η Νύχτα του Γκάι Φoκς τιμάται κάθε χρόνο στις 5 Νοεμβρίου. Είναι επίσης γνωστή με τις ονομασίες Νύχτα της Φωτιάς και Νύχτα Πυροτεχνημάτων. Η παράδοση της ημέρας τιμά την αποτυχία της Συνωμοσίας της Πυρίτιδας. Αξιοσημείωτο δε, είναι το γεγονός ότι ξεκίνησε τα χρόνια αμέσως μετά τη συνωμοσία του 1605, όταν το Κοινοβούλιο θέσπισε νόμο για την τέλεση ειδικών εκκλησιαστικών λειτουργιών και το άναμμα φωτιών. Στις φωτιές αυτές και τα πυροτεχνήματα, τα οποία συνεχίστηκαν τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1650, με τον Φοκς να θεωρείται ως ο κακός της παράδοσης, φιγούρες του κατασκευάζονταν και καιγόντουσαν στις φωτιές.

Οι σύγχρονοι εορτασμοί της Νύχτας της Φωτιάς, σύμφωνα με το Royal Museums Greenwich, περιλαμβάνουν πυροτεχνήματα και φωτιές και έχουν εξελιχθεί από την παράδοσης της μνήμης της αποτυχημένης πλεκτάνης της 5ης Νοεμβρίου. Ορισμένοι εορτασμοί εξακολουθούν να περιλαμβάνουν ομοιώματα ή «ανδρών» που πετιούνται στη φωτιά. Όσον αφορά τις εκδηλώσεις της ημέρας, υπάρχει κι άλλη μία παράδοσης, που αφορά την τελετουργική έρευνα των Κτιρίων του Κοινοβουλίου.

Ποιος ήταν ο Γκάι Φοκς;

Σύμφωνα με τον επίσημο ιστότοπο του London Museum, ο Γκάι Φοκς, επίσης γνωστός ως Γκίντο Φοκς, γεννήθηκε στην Υόρκη το 1570. Μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1579, η μητέρα του παντρεύτηκε έναν Καθολικό, με τον Φοκς να ασπάζεται τη θρησκεία. Μετέπειτα, στρατεύτηκε, πολεμώντας για τον στρατό της Ισπανίας, μιας καθολικής χώρας. Μάλιστα, είχε καταβάλει προσπάθειες να πείσει τους Ισπανούς να εισβάλουν στην Αγγλία.

Η κληρονομιά του Γκάι Φοκς

Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, ο Γκάι Φοκς δεν ήταν ο «εγκέφαλος» πίσω από τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας, ωστόσο, αποτέλεσε εμβληματική μορφή της. Για πάνω από 400 χρόνια, η εικόνα του Φοκς εξακολουθεί να αποτελεί σύμβολο εξέγερσης, με διαδηλωτές σε όλο τον κόσμο να φορούν μάσκες με το στυλιζαρισμένο πρόσωπό του.

Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η χρήση της μάσκας του Φοκς στους Anonymous, οι οποίοι συνδέθηκαν με πορείες διαμαρτυρίας και κυβερνοεπιθέσεις σε οργανισμούς όπως η CIA, η Κου Κλουξ Κλαν, η Visa και το PayPal.

Πηγές: hrp.org.uk, rmg.co.uk, londonmuseum.org.uk, independent.co.uk