Αναφυλαξία: Τι είναι, συμπτώματα και παράγοντες κινδύνου

Στο διάστημα που διανύουμε, έχουν παρουσιαστεί περαστικά αναφυλαξίας, κατά βάση με πιθανή αιτιολογία ιατρικά λάθη σε δομές υγείας. Ωστόσο, τα συγκεκριμένα γεγονότα, έχουν εγείρει τον ενδιαφέρον αρκετών ανθρώπων σχετικά με αυτή την κατάσταση υγείας, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να αποβεί μοιραία για την ανθρώπινη ζωή. Στη συνέχεια, θα μάθουμε ότι χρειάζεται για την αναφυλαξία, τα συμπτώματα που εμφανίζει και ποιους παράγοντες κινδύνου πρέπει να προσέχουμε.

Τι είναι η αναφυλαξία;

Σύμφωνα με τους Kevin McLendon και Britni T. Sternard (2023), η αναφυλαξία αναφέρεται ως μια συνήθης ιατρική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, που χαρακτηρίζεται ως αντίδραση υπερευαισθησίας, απειλητικής για τη ζωή. Μπορεί, επίσης, να οριστεί ως μία ταχέως εξελισσόμενη, γενικευμένη, πολυσυστηματική αλλεργική αντίδραση.

Βάσει του ιστορικού τους, οι αναφυλακτικές αντιδράσεις κατηγοριοποιούνταν ως αντιδράσεις που προκαλούνται από IgE (αντισώματα αλλεργικών αντιδράσεων), ενώ οι αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις κατηγοριοποιούνταν ως ανεξάρτητες από IgE. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι δύο όροι έχουν ενοποιηθεί στον τυπικό όρο της αναφυλαξίας.

Που μπορεί να εμφανιστούν σημάδια αναφυλαξίας;

Ορισμένα από τα συμπτώματα της αναφυλαξίας, συνήθως πρώιμα όπως σημειώνει το American College of Allergy, Asthma & Immunology, είναι η παρουσία δερματικού εξανθήματος. Ως εκ τούτου, η αναφυλαξία μπορεί να παρουσιαστεί και στο σώμα και στο πρόσωπο, με τη μορφή εξανθήματος.

Συμπτώματα της αναφυλαξίας

Τα συμπτώματα της αναφυλαξίας είναι κατά βάση κοινά, ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την κατηγοριοποίηση αυτών, καθώς ορισμένα απαιτούν άμεση επικοινωνία με ειδικό και, ενδεχομένως, διακομιδή σε δομή υγείας και παροχή πρώτων βοηθειών.

Ήπια έως μέτρια αλλεργική αντίδραση

Όπως επισημαίνει το Australian Society of Clinical Immunology and Allergy, σε ορισμένες περιπτώσεις, προτού προκληθεί η αναφυλαξία, μπορούν να παρουσιαστούν σημάδια και συμπτώματα ήπιας έως μέτριας αλλεργικής αντίδρασης, τα οποία περιλαμβάνουν:

• Οίδημα σε πρόσωπο, χείλη και μάτια
• Κνίδωση στο δέρμα
• Μυρμήγκιασμα στο στόμα
• Στομαχικός πόνος, εμετός (αυτές είναι ενδείξεις ήπιας έως μέτριας αλλεργικής αντίδρασης στα περισσότερα αλλεργιογόνα, ωστόσο, στην περίπτωση αλλεργίας στο τσίμπημα εντόμου, αυτές είναι ενδείξεις αναφυλαξίας)

Αναφυλαξία (σοβαρή αλλεργική αντίδραση)

Σε περίπτωση σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης, όπως επισημαίνει ο ιστότοπος, μπορούν να εκδηλωθούν πιο σοβαρά συμπτώματα, όπως:

• Δυσκολία στην αναπνοή ή θορυβώδης αναπνοή
• Οίδημα στη γλώσσα
• Οίδημα/σφίξιμο στο λαιμό
• Δυσκολία ομιλίας ή/και βραχνάδα κατά την ομιλία
• Συριγμός ή επίμονος βήχας
• Απώλεια αισθήσεων ή/και κατάρρευση
• Σε μικρά παιδιά, χλωμό δέρμα και ατονία

Αιτίες πρόκλησης της αναφυλαξίας

Σύμφωνα με το NHS UK, διάφορες αλλεργίες μπορούν να προκαλέσουν αναφυλαξία, περιλαμβάνοντας:

• τροφές όπως ξηροί καρποί, αγελαδινό γάλα, αυγά, ψάρι ή σουσάμι
• φάρμακα όπως αντιβιοτικά ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
• τσιμπήματα εντόμων, όπως τσιμπήματα σφήκας και μέλισσας
• αναισθητικά
• λάτεξ, που αποτελεί τύπο καουτσούκ, που εντοπίζεται σε ορισμένα λαστιχένια γάντια και προφυλακτικά

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο ιστότοπος, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν μπορεί να αποσαφηνιστεί πλήρως η αιτία πρόκλησης της αναφυλαξίας.

Επιπλοκές της αναφυλαξίας

Σύμφωνα με τους Kevin McLendon και Britni T. Sternard (2023), οι βασικές επιπλοκές που μπορεί να συνοδεύσουν ένα αναφυλακτικό σοκ περιλαμβάνουν:

• Σημάδια που σχετίζονται με την αναπνοή, όπως αγκομαχητό, έντονο ξεφύσημα και λαχάνιασμα
• Συριγμός
• Υποξαιμία
• Υπόταση
• Δυσλειτουργία ορισμένων οργάνων

Εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αναφυλαξία μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.

Αντιμετώπιση της αναφυλαξίας

Σε περίπτωση αναφυλακτικής αντίδρασης, είναι απαραίτητη η χορήγηση ένεσης επινεφρίνης (ανδρεναλίνη). Όπως επισημαίνει το American College of Allergy, Asthma & Immunology, οι δόσεις, που διατίθενται με ιατρική συνταγή, διατίθενται σε αυτοενέσεις ανδρεναλίνης, οι οποίες πρέπει να βρίσκονται πάντοτε μαζί με το άτομο το οποίο διατρέχει κίνδυνο σοβαρής αναφυλαξίας. Δύο δόσεις μπορεί να είναι απαραίτητες για τον έλεγχο των συμπτωμάτων.

Για τη χορήγηση της αυτοένεσης ανδρεναλίνης, οι οδηγίες από το Australian Society of Clinical Immunology and Allergy αναφέρουν:

• Χορηγήστε την αυτοένεση αδρεναλίνης (αν είναι διαθέσιμη), σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης του προϊόντος.
• Καλείτε το 166 για άμεση διακομιδή σε δομή υγείας.
• Ξαπλώστε το άτομο σε οριζόντια θέση και ανυψώστε τα πόδια – εάν δυσκολεύεται να αναπνεύσει, αφήστε το να καθίσει, αλλά όχι να σταθεί όρθιο.
• Μπορείτε να χορηγήσετε περαιτέρω δόσεις αδρεναλίνης (όταν υπάρχει διαθέσιμη μια πρόσθετη αυτοένεση αδρεναλίνης), αν δεν παρατηρηθεί ανταπόκριση μετά από 5 λεπτά.

Αντιμετώπιση ήπιας έως μέτριας αλλεργικής αντίδρασης

Σε περιπτώσεις ήπιας έως μέτριας αλλεργικής αντίδρασης, της οποίας τα συμπτώματα επισημάνθηκαν παραπάνω από το Australian Society of Clinical Immunology and Allergy, μπορείτε να προβείτε στους παρακάτω μεθόδους αντιμετώπισης:

• Για αλλεργία που οφείλεται σε τσίμπημα εντόμου, αφαιρέστε προσεκτικά το κεντρί – αποφύγετε να αφαιρέσετε τα τσιμπούρια.
• Χορηγήστε φάρμακα αν έχουν συνταγογραφηθεί. Τα αντιισταμινικά μπορούν να αξιοποιηθούν ως αγωγή σε περιπτώσεις ήπιας ή μέτριας αλλεργικής αντίδρασης, ωστόσο, αν η αντίδραση εξελιχθεί σε σοβαρή αναφυλαξία, η ανδρεναλίνη αποτελεί το αποκλειστικό μέσο αντιμετώπισης.
• Προετοιμάστε την αυτοένεση αδρεναλίνης αν είναι διαθέσιμη.
• Επικοινωνία με το γονέα/κηδεμόνα ή άλλο άτομο επικοινωνίας έκτακτης ανάγκης, ειδικά για παιδιά.

Πρόληψη για την αναφυλαξία

Η πρόληψη είναι μείζονος σημασίας για την αποφυγής αναφυλακτικών αντιδράσεων, ειδικότερα για άτομα τα οποία έχουν διαπιστωμένους εκλυτικούς παράγοντες κινδύνου. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με το American College of Allergy, Asthma & Immunology, είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε τους εκλυτικούς παράγοντες, οι οποίοι συνήθως περιλαμβάνουν:

• Τροφές. Συνήθως, αλλά όχι απαραίτητα, τροφές που φέρεται να πυροδοτούν σοβαρές αντιδράσεις περιλαμβάνουν: φιστίκια, ξηροί καρποί, ψάρια, οστρακοειδή, αγελαδινό γάλα, αυγά και σουσάμι. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ποιες τροφές και συστατικά αποτελούν εκλυτικούς παράγοντες και να ελέγχετε για την ύπαρξή τους σε ετικέτες συσκευασιών, σε εστιατόρια και να ενημερώνετε στη σχολική μονάδα του παιδιού σας, έτσι ώστε να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί.
• Φάρμακα. Βεβαιωθείτε ότι κάθε γιατρός ή ειδικός υγείας που επικοινωνείτε και επισκέπτεστε τακτικά ή εκ περιτροπής σε δομή υγείας, έχουν γνώση για πιθανές αλλεργίες που μπορεί να έχετε σε φάρμακα, ώστε να μπορούν να σας συνταγογραφήσουν ασφαλείς εναλλακτικές και να σας ενημερώσουν για άλλα φάρμακα που μπορεί να χρειαστεί να αποφύγετε. Φάρμακα και ουσίες που μπορεί να αποτελούν εκλυτικούς παράγοντες περιλαμβάνουν: πενικιλίνη και άλλα αντιβιοτικά, ασπιρίνη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για αναισθησία.
• Τσιμπήματα εντόμων. Συνήθως, οι μέλισσες, οι σφήκες και ορισμένα μυρμήγκια μπορούν να αποτελέσουν εκλυτικούς παράγοντες. Για να αποτρέψετε το τσίμπημά τους, αποφύγετε το περπάτημα ξυπόλητοι στο γρασίδι, τη χρήση έντονων αρωμάτων και λοσιόν μαλλιών, φοράτε έντονα χρωματιστά ρούχα.

Συμπληρωματικές συμβουλές πρόληψης

Τα προσωπικά μέτρα προστασίας δεν περιορίζονται μόνο στους εκλυτικούς παράγοντες. Όπως επισημαίνει ο ιστότοπος, είναι σημαντικό να προσέξετε και τα παρακάτω:

• Να είστε πάντοτε προετοιμασμένοι σε περίπτωση πρόκλησης αναφυλαξίας, έχοντας έτοιμο το σχέδιο δράσης που σύστησε ένας αλλεργιολόγος.
• Εάν παρατηρήσετε μια αντίδραση, αλλά δεν είστε σίγουροι ότι χρειάζεται χορήγηση επινεφρίνης, είναι προτιμητέο να τη χορηγήσετε.
• Βεβαιωθείτε πως η ημερομηνία λήξης της ένεσης ανδρεναλίνης που φέρετε μαζί σας δεν έχει παρέλθει.
• Ενημερώστε την οικογένεια, τους εργοδότες και τους φίλους σας για την κατάσταση υγείας σας, με σκοπό να γνωρίζουν τους εκλυτικούς παράγοντες, τα συμπτώματα και τρόπους που μπορούν να συμβάλλουν αν χρειαστεί.
• Μάθετε στον στενό σας κύκλο να χρησιμοποιεί την ένεση επινεφρίνης.
• Ενημερώστε έναν ειδικό για τα συμπτώματά σας και την ευρύτερη κλινική σας εικόνα. Ένας αλλεργιολόγος μπορεί να συντάξει την κατάλληλη θεραπεία και τρόπους πρόληψης για τις αλλεργικές αντιδράσεις.

Πότε απαιτείται άμεση διακομιδή σε δομή υγείας

Όπως επισημαίνει ο ιστότοπος NHS UK, θα πρέπει να μεταβείτε άμεσα στην πλησιέστερη δομή υγείας εφόσον παρατηρήσετε τα ακόλουθα σημάδια:

• Ξαφνικό οίδημα σε στόμα, λαιμό ή γλώσσα
• Ταχύπνοια ή δύσπνοια
• Έντονος συριγμός ή αίσθημα ότι πνίγεστε ή λαχανιάζετε
• Σφίξιμο στον λαιμό και δυσκολία στην κατάποση
• Χλωμό χρώμα σε δέρμα, γλώσσα ή χείλη
• Ξαφνικό αίσθημα σύγχυσης, υπνηλίας ή ζάλης
• Λιποθυμία
• Για τα παιδιά, όταν παρουσιάσουν συμπτώματα ατονίας, χαλαρότητας ή δεν ανταποκρίνονται όπως συνήθως – για παράδειγμα, το παιδί να γέρνει ασυναίσθητα το κεφάλι του προς κάθε κατεύθυνση ή να δυσκολεύεται να σηκώσει το κεφάλι του ή να μην μπορεί να εστιάσει στο πρόσωπό σας

Πηγές: nhs.uk, ncbi.nlm.nih.gov, allergy.org.au, acaai.org