Ανακωχή ΗΠΑ και Κίνας λόγω ρίσκου – Γέφυρες με την Ασία αναζητά η Ευρώπη

Εδώ και έξι μήνες ο Ντόναλντ Τραμπ συνταράσσει συστηματικά το παγκόσμιο εμπόριο υιοθετώντας μια στρατηγική διαρκούς πίεσης: ανακοινώνει δασμούς, απειλεί με νέους και στη συνέχεια κάνει πίσω για να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις, προειδοποιώντας όμως ότι οι δασμοί θα επιστρέψουν εφόσον οι όροι δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του. Μετά τον εμπορικό πόλεμο που κήρυξε αδιακρίτως ο μεγιστάνας λίγο αφότου εκκίνησε η δεύτερη προεδρική θητεία του, οι ΗΠΑ έχουν ανοιχτά μέτωπα με όλες τις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη, εξαιρουμένου του Ηνωμένου Βασιλείου με το οποίο υπέγραψαν πρόσφατα εμπορική συμφωνία. Ανάμεσα στους αντιπάλους και η Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία πάντως εμφανίστηκε έτοιμη τόσο για συμβιβασμό όσο και για μάχη στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της στις Βρυξέλλες.

Σε αυτό το ρευστό σκηνικό όσον αφορά το μέτωπο –το πιο επικίνδυνο όλων– με την Κίνα, Ουάσινγκτον και Πεκίνο φαίνεται να πλησιάζουν σε έναν προσωρινό συμβιβασμό, αναγνωρίζοντας ότι το ρίσκο μιας απευθείας αναμέτρησης είναι πολύ υψηλό, με συνέπειες δυνητικά ολέθριες όχι μόνο για τις ίδιες τις χώρες αλλά και για την οικονομική σταθερότητα παγκοσμίως. Η οικονομία των ΗΠΑ συρρικνώθηκε με ετήσιο ρυθμό 0,5% από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο, τους τρεις πρώτους μήνες διακυβέρνησης Τραμπ, εν μέρει επειδή οι εισαγωγές αυξήθηκαν λόγω του ότι οι εταιρείες και τα νοικοκυριά έσπευσαν να αγοράσουν ξένα προϊόντα προτού ο Τραμπ προλάβει να τους επιβάλει δασμούς. Στην Κίνα τα κέρδη των εργοστασίων μειώθηκαν περισσότερο από 9% σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα τον Μάιο, με τις αυτοκινητοβιομηχανίες να υφίστανται μεγάλο μερίδιο αυτής της πτώσης. Μειώθηκαν περισσότερο από 1% σε ετήσια βάση το πεντάμηνο Ιανουαρίου – Μαΐου.

«Καμπανάκι» από ΔΝΤ

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχει προειδοποιήσει ότι τέτοιου είδους ανταγωνισμοί θα μπορούσαν να απομειώσουν το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά σχεδόν μία ποσοστιαία μονάδα, αποτέλεσμα που θα πλήξει άμεσα τόσο τους καταναλωτές με άνοδο των τιμών των προϊόντων όσο και τις επιχειρήσεις με μειωμένη κερδοφορία. Ταυτόχρονα, η διατάραξη των αλυσίδων εφοδιασμού θα ανάγκαζε εταιρείες στον τεχνολογικό και τον κατασκευαστικό τομέα να αποχωρήσουν από περιοχές υψηλού ρίσκου, επιταχύνοντας τη μετακίνηση παραγωγής προς εναλλακτικές αγορές, με επιπλέον κόστος επενδύσεων σε εγκαταστάσεις και αυτοματοποίηση. Ακόμη, η περαιτέρω κλιμάκωση θα μπορούσε να προκαλέσει νομισματικές αναταράξεις και αύξηση της μεταβλητότητας στα διεθνή χρηματιστήρια.

Καθώς ο Τραμπ και άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι διαμηνύουν ότι αναμένουν να καταλήξουν σε εμπορικές συμφωνίες με πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, ΗΠΑ και Κίνα συμφώνησαν στο Λονδίνο το «γενικό πλαίσιο» για την επίλυση των εμπορικών διενέξεών τους, με αξιωματούχο του Λευκού Οίκου να διευκρινίζει πως τα δύο μέρη επικύρωσαν συμφωνία που αφορά ιδίως την επιτάχυνση των παραδόσεων σπάνιων γαιών στις ΗΠΑ. Οι εν λόγω διαπραγματεύσεις ακολούθησαν εκείνες του Μαΐου στη Γενεύη, κατά τις οποίες οι δύο πλευρές συμφώνησαν να μειώσουν προσωρινά το επίπεδο των απαγορευτικών τελωνειακών δασμών που επέβαλαν η μία στην άλλη.

Το ζήτημα των σπάνιων γαιών αναδείχτηκε σε κομβικό σημείο των διαπραγματεύσεων στη βρετανική πρωτεύουσα, με τις ΗΠΑ να αξιώνουν να επιταχυνθεί ο ρυθμός παραδόσεων των στρατηγικής σημασίας μετάλλων που οι ΗΠΑ θεωρούσαν απαράδεκτα χαμηλό και το Πεκίνο από την πλευρά του να αναμένει από την Ουάσινγκτον να αναθεωρήσει το καθεστώς ελέγχου των εξαγωγών συγκεκριμένων αμερικανικών προϊόντων, κυρίως τεχνολογικών, στην αγορά της Κίνας.

Οι σπάνιες γαίες, πρώτες ύλες στρατηγικής σημασίας που σήμερα εξορύσσονται κατά σχεδόν 70% στην Κίνα, είναι απολύτως αναγκαίες για ένα ευρύ φάσμα τεχνολογιών, από τις ηλεκτρικές μπαταρίες και τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας έως τις ανεμογεννήτριες και τον εξοπλισμό της αμυντικής βιομηχανίας (πύραυλοι, ραντάρ και δορυφόροι). Ενα πλήρες μπλόκο στις εξαγωγές τους θα μπορούσε να διαταράξει σοβαρά την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων και την άμυνα των ΗΠΑ, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επισπεύσει πολύχρονες επενδύσεις σε εναλλακτικές πηγές, όπως από την Αυστραλία και τον Καναδά, ή στην εγχώρια εξόρυξη-διύλιση, χωρίς όμως να εξασφαλίζει άμεση αυτοδύναμη παραγωγή. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επέλεξε να στοχεύσει στον τομέα που είναι νευραλγικός για την αμερικανική οικονομία.

Χαμηλοί τόνοι

Ωστόσο, παρότι ο Τραμπ διαβεβαίωσε ότι «έχει καλές σχέσεις» με την Κίνα, δεν έχουν γίνει γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες. Το Πεκίνο κράτησε χαμηλούς τόνους και απέφυγε να προβεί σε σαφείς επίσημες δηλώσεις σχετικά με τη συμφωνία στην οποία αναφέρθηκαν ο Τραμπ και οι συνεργάτες του. Παράλληλα, Αμερικανοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν εκ των υστέρων το Πεκίνο ότι παραβιάζει τη συμφωνία και χρονοτριβεί στην έκδοση αδειών εξαγωγής σπάνιων γαιών. Αυτά εξηγούν πιθανότατα τη στάση αρκετών μεγάλων μέσων ενημέρωσης που απέφυγαν να αφιερώσουν εντυπωσιακούς τίτλους στο θέμα, ενώ ιδιαίτερα συγκρατημένος εμφανίστηκε και ο Σιν Στάιν, πρόεδρος του Επιχειρηματικού Συμβουλίου ΗΠΑ – Κίνας, σε δηλώσεις που έκανε στη βρετανική οικονομική εφημερίδα «Financial Times»: «Είναι αναγκαίο να δούμε τις λεπτομέρειες. Εφόσον η συμφωνία φέρνει μεγαλύτερη σιγουριά, προβλεψιμότητα και δικαιοσύνη στο διμερές εμπόριο, τότε θα πρόκειται για μια μεγάλη νίκη για τους λαούς και των δύο χωρών».

Πρωτοβουλία για τη φορολόγηση υπερπλουσίων

Μια δυναμική πρωτοβουλία από την Ισπανία και τη Βραζιλία επιχειρεί να ανατρέψει τις ανισότητες που πλήττουν την παγκόσμια οικονομία, με στόχο τη φορολόγηση όσων συγκεντρώνουν δυσανάλογο πλούτο. Η εν λόγω κίνηση συνεχίζει το μομέντουμ που δημιουργήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής των G20 στο Ρίο το 2024, όπου για πρώτη φορά συμφωνήθηκε η ανάγκη αποτελεσματικής φορολόγησης των υπερπλουσίων.

Καθώς μόλις το 1% των πλουσιότερων κατέχει περισσότερη περιουσία από το υπόλοιπο 99% του παγκόσμιου πληθυσμού, οι δύο κυβερνήσεις τονίζουν ότι η ακραία ανισότητα, εάν δεν αντιμετωπιστεί, θα συνεχίσει να υπονομεύει την ανάπτυξη, τη βιωσιμότητα και την εμπιστοσύνη στη δημοκρατία. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι περισσότερες χώρες καθώς και διεθνείς οργανισμοί και φορείς της κοινωνίας των πολιτών να συμμετάσχουν σε αυτήν για την προώθηση και την αξιολόγηση νομοθετικών πρωτοβουλιών που σχετίζονται με τη φορολόγηση των υπερπλουσίων.