Στοιχείο πρώτο: Περίπου 300.000-500.000 πτυχιούχοι (17-26% όλων των αποφοίτων) έχουν ήδη αποχωρήσει από την Ελλάδα και πολλοί ακόμα στοχεύουν να το κάνουν στο άμεσο μέλλον (μελέτη UNU-Merit, 2025, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ).
Στοιχείο δεύτερο: Το οικονομικό κόστος για την Ελλάδα σε επίπεδο 16ετίας υπολογίζεται από τα διάφορα επιτελεία σε περίπου 305 δισ. (!) ευρώ (μελέτη UNU-Merit, 2025). Τα παραπάνω είναι μία από τις αποδείξεις της τεράστιας καταστροφής που έχει συντελεστεί στη χώρα τα τελευταία 15 χρόνια. Η ραγδαία φυγή στο εξωτερικό μορφωμένου, ειδικευμένου και υψηλού επιπέδου
επιστημονικοτεχνικού δυναμικού είναι μια πλευρά της καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων που προκάλεσε η διαχείριση της κρίσης από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οι ειδικότητες που εμφανίζονται να μεταναστεύουν πιο εντατικά περιλαμβάνουν κυρίως μηχανικούς όλων των κλάδων, γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό, δασκάλους, λογιστές, διοικητικά στελέχη, δικηγόρους, επιστήμονες του αγροτικού τομέα, καθώς και αποφοίτους θετικών και τεχνολογικών επιστημών. Αυτή η ποικιλία αντικειμένων καταδεικνύει ότι το brain drain, η «αποστράγγιση μυαλών», πλήττει το σύνολο της παραγωγικής και κοινωνικής δομής της χώρας.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι αυτή η μεταναστευτική δυναμική δεν είναι βραχυπρόθεσμη, όπως συνέβαινε παλαιότερα με τους «γκασταρμπάιτερ». Πρόκειται για ουσιαστική μετανάστευση που συχνά συνοδεύεται από πλήρη και μόνιμη εγκατάσταση. Ομως, παρά τις φαινομενικά καλύτερες συνθήκες, η εργασία στο εξωτερικό δεν είναι απαλλαγμένη από προκλήσεις και δυσκολίες. Η συνεχής αλλαγή εργοδοτών, η εμπλοκή σε πολλαπλά εργασιακά περιβάλλοντα και χώρες, η αυξημένη ένταση στην εργασία και η έντονη ανταγωνιστικότητα συνθέτουν έναν εργασιακό χαρακτήρα που απομακρύνει τη ζωή από την ισορροπία, οικογενειακή, προσωπική και ψυχική.
Κι όμως, παρότι γνωρίζει ή διαισθάνεται αυτές τις δυσκολίες, ένα μεγάλο τμήμα των νέων πτυχιούχων στρέφεται προς τη μετανάστευση. Οι αιτίες πολλές. Η τεράστια ανεργία στους νέους πτυχιούχους (17,1% το 2025), οι εξαιρετικά χαμηλοί μισθοί τους, οι απαράδεκτες σχέσεις και συνθήκες εργασίας, όπως για παράδειγμα το καθεστώς εργασίας με «μπλοκάκι», οι ολιγόμηνες συμβάσεις που συνεπάγονται έντονη ανασφάλεια και συνεχή κινητικότητα από χώρο σε χώρο, η απουσία προοπτικής κ.ά.
Ομως η Ελλάδα έχει περίπου τους ίδιους πτυχιούχους ανά κάτοικο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Πώς γίνεται λοιπόν και η τεράστια φυγή επιστημονικοτεχνικού δυναμικού να συντελείται από μια χώρα που διαθέτει λιγότερους αναλογικά επιστήμονες από τις χώρες προορισμού αυτής της φυγής;
Αναμφισβήτητα, το παράδοξο αυτό παύει να υφίσταται αν δει κανείς τις εξελίξεις στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ερευνας αλλά και στον ευρύτερο καταμερισμό εργασίας που πραγματοποιείται μέσα από τις διαδοχικές αναδιαρθρώσεις της ΕΕ.
Μέσα από την «κινητικότητα» και την ανισόμετρη ανάπτυξη, ενισχύεται ο επιστημονικός συγκεντρωτισμός στα ισχυρά κράτη-μέλη και υποβαθμίζεται ο ρόλος των χωρών της περιφέρειας, όπως η Ελλάδα, σε τομείς χαμηλής τεχνολογίας. Με άλλα λόγια, συγκεντρώνεται επιστημονικό δυναμικό σε χώρες και τομείς που έχουν ανάγκη οι
επιχειρήσεις.
Οσο όμως η χώρα αιμορραγεί επιστημονικοτεχνικά, η διαρκής υπανάπτυξη και υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου είναι νομοτέλεια, ναρκοθετώντας οποιαδήποτε προσπάθεια για ανοικοδόμηση/ανάπτυξη και πρόοδο της χώρας προς μία άλλη κατεύθυνση. Γιατί ένα μορφωμένο και ειδικευμένο επιστημονικοτεχνικό δυναμικό είναι απαραίτητος πυλώνας ανάπτυξης και προόδου, όταν αυτές γίνονται με κεντρικό σχεδιασμό για τις ανάγκες όλου του λαού.
Αυτά βέβαια, με την πρώτη ματιά, λίγο ενδιαφέρουν τους ίδιους τους πτυχιούχους που επιλέγουν τη μετανάστευση προσπαθώντας να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον. Ομως αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό σε αυτούς, ειδικά σε όσους έχουν εργατική και λαϊκή καταγωγή, μέσα και από την οργανωμένη δράση των σωματείων και των συλλόγων τους, εί-
ναι ότι η χώρα τούς έχει ανάγκη.
Αντί για τον ατομικό δρόμο της φυγής, ο συλλογικός δρόμος της αλλαγής των συσχετισμών και της βελτίωσης και ανατροπής της κατάστασης είναι η μόνη ολοκληρωμένη διέξοδος γι’ αυτό το κομμάτι της σύγχρονης εργατικής τάξης.
Αντί να αναγκάζονται να φεύγουν οι νέοι επιστήμονες από τη χώρα, να αγωνιστούν, μέσα από το εργατικό και λαϊκό κίνημα, ώστε να φύγουν τα μονοπώλια και οι επιλογές τους, που τους εξωθούν στη φυγή. Και τότε θα μπορούν απρόσκοπτα να προσφέρουν τα αποτελέσματα του μόχθου τους πίσω στον λαό που τους έφτιαξε.
*Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
Διαβάστε επίσης
Χίος: Ανεξέλεγκτη για 2η ημέρα η φωτιά – Στάχτη 35.000 στρέμματα ως τώρα (Photo-Video)
Χίος: Οι συγκλονιστικές αναρτήσεις του Γιάννη Μακριδάκη για την πυρκαγιά
Λακωνία: Ήχησε το 112 στο Καραβοστάσι – Στις αυλές των σπιτιών οι φλόγες (Photo-Video)
Κρήτη: Κινητοποιήσεις στα νοσοκομεία για τη διάσωση του ΕΣΥ – Στάση εργασίας την Τετάρτη 25/6
