Μπαζώνουν τώρα εκατομμύρια φωνές που ζητούν δικαιοσύνη

Ακόμη μία μελανή σελίδα στη «μαύρη βίβλο» της κυβέρνησης Μητσοτάκη γράφτηκε την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου, καθώς εγκρίθηκε από τη Βουλή με 159 «ναι» (μεταξύ αυτών και τρεις πρώην Σπαρτιάτες) η εκδικητική, αχρείαστη και αντισυνταγματική τροπολογία του Μεγάρου Μαξίμου για τη δήθεν προστασία και συντήρηση του Αγνωστου Στρατιώτη, του ιστορικού μνημείου που δεσπόζει στην καρδιά της Αθήνας. Η τραγική ειρωνεία έγκειται στο γεγονός ότι η αντισυνταγματική τροπολογία ψηφίστηκε για την πλατεία Συντάγματος, όπου το 1843 ο λαός και η στρατιωτική φρουρά των Αθηνών απαίτησαν την έκδοση του θεμελιώδους νόμου της πολιτείας…

Οπως προκύπτει από την αναδρομή του Documento, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που μεθοδεύονται η φίμωση και η τιμωρία όσων διαφωνούν με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και το στενό επιτελείο του. Μάλιστα, η επιχείρηση «σιωπή στις πλατείες» έχει αρχίσει από το 2020 και κορυφώνεται το τελευταίο διάστημα, με φόντο τις αντιδράσεις εκατομμυρίων πολιτών για το έγκλημα στα Τέμπη.

Η δικαίωση του Πάνου Ρούτσι για τη διενέργεια τοξικολογικών, βιοχημικών και ιστολογικών εξετάσεων στη σορό του γιου του, που έχασε τη ζωή του στα Τέμπη, αποτέλεσε ηχηρή ήττα για τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Ο Κυρ. Μητσοτάκης όχι μόνο δεν προβληματίστηκε από την πάνδημη στήριξη στον απεργό πείνας, αλλά έκρινε ότι χρωστά μια απαγόρευση σε όλους τους συγγενείς των θυμάτων, καθώς και σε όποιον πολίτη διανοηθεί στο μέλλον να διαμαρτυρηθεί, να διεκδικήσει και να αμφισβητήσει.

Ξεκάθαρη προειδοποίηση

Η «απάντηση» του πρωθυπουργού δεν ήρθε φυσικά μέσω κοινωνικού διαλόγου, επαφών, συναντήσεων και υγιών διεργασιών, αλλά με τροπολογία-μνημείο ντροπής που αποτελεί ξεκάθαρη δεύτερη προσπάθεια για μπάζωμα του εγκλήματος στα Τέμπη, δυόμισι χρόνια μετά την «επιχείρηση λαμπίκο» στον τόπο της τραγωδίας. Τι προσπαθεί να μπαζώσει με την τροπολογία για τον Αγνωστο Στρατιώτη η κυβέρνηση Μητσοτάκη; Η απάντηση είναι απλή και προφανής: εκατομμύρια φωνές που ζητούν δικαιοσύνη.

Η τροπολογία που κατατέθηκε και ψηφίστηκε άρον άρον αποτελεί ουσιαστικά ξεκάθαρη προειδοποίηση στους γονείς των θυμάτων αλλά και τους πολίτες ότι «για τα Τέμπη απαγορεύεται πλέον διά νόμου η διαμαρτυρία μπροστά από τη Βουλή». Επίσης, στο «στόχαστρο» της κυβέρνησης βρίσκονται με τη νέα τροπολογία μέχρι και τα ονόματα των νεκρών που έχουν γραφτεί με κόκκινη μπογιά αλλά και τα φαναράκια στη μνήμη τους. Πλέον «απαγορεύεται η χρήση ή κατάληψη επιφάνειας του χώρου για οποιονδήποτε σκοπό πέραν της επίσκεψης του Μνημείου και της ανάδειξης της σημασίας του» και «οποιαδήποτε αλλοίωση του χώρου». Μάλιστα, οι παραβάτες θα τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή.

Ενδεικτικό της έλλειψης ενσυναίσθησης από πλευράς Μαξίμου είναι το γεγονός ότι η τροπολογία «Προστασία ακεραιότητας και κατά προορισμό χρήσης του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη» στριμώχτηκε σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Δηλαδή η εκδικητική τροπολογία με ξεκάθαρη στόχευση τους συγγενείς των νεκρών στα Τέμπη συμπεριελήφθη σε νομοσχέδιο του αρμόδιου για την ασφάλεια υπουργείου, επί των ημερών του Κώστα Αχ. Καραμανλή στο οποίο σημειώθηκε το έγκλημα με τα 57 θύματα.

Πέρα από την γκάφα-ύβριν, η τροπολογία για τον Αγνωστο Στρατιώτη είναι μνημείο αντισυνταγματικότητας, σύμφωνα με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά και Πλεύση Ελευθερίας κατέθεσαν ενστάσεις αντισυνταγματικότητας (απορρίφθηκαν διά εγέρσεως στη Βουλή) με το κοινό σκεπτικό ότι παραβιάζεται το δικαίωμα του συνέρχεσθαι.

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ Παναγιώτης Δουδωνής τόνισε κατά την ομιλία του στη Βουλή ότι «η απόλυτη απαγόρευση της συνάθροισης στον χώρο μπροστά από το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη αντιβαίνει και παραβιάζει την αρχή της αναγκαιότητας ως προϋπόθεση της αρχής αναλογικότητας και άρα περιορίζει το δικαίωμα του συνέρχεσθαι». Ο ΣΥΡΙΖΑ, με ανακοίνωσή του σημείωσε ότι «η προτεινόμενη τροπολογία προσκρούει στις διατάξεις των άρθρων 11, 7 και 25 του Συντάγματος που κατοχυρώνουν τα δικαιώματα της συνάθροισης και της προσωπικής ελευθερίας/ασφάλειας αλλά και την αρχή της αναλογικότητας. Είναι αντισυνταγματική και απαράδεκτη». Επιπλέον, σύμφωνα με την Κουμουνδούρου, «η τροπολογία παραβιάζει τον πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος της συνάθροισης, την αρχή της σαφήνειας των ποινικών κανόνων και την αρχή της αναλογικότητας».

Δεν ξέχασαν τους ιδιώτες

Οι άνθρωποι που συνέταξαν την τροπολογία δεν λησμόνησαν μέσα στη φούρια τους τις ιδιωτικές εταιρείες. Το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη αποτελεί αποδεδειγμένα πλέον για την κυβέρνηση ευκαιρία για συσπείρωση του ακροδεξιού χώρου και αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης, ωστόσο δεν χάθηκε η ευκαιρία για τις «αγαπημένες» της κυβέρνησης Μητσοτάκη συμβάσεις. Οπως τονίζεται στην τροπολογία, «το υπουργείο Εθνικής Αμυνας λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για συντήρηση, φροντίδα και την ανάδειξη του Μνημείου και του χώρου είτε με ίδια μέσα είτε μέσω ανάθεσης σχετικών συμβάσεων». Ηδη το βράδυ της περασμένης Πέμπτης ο υπουργός Αμυνας Νίκος Δένδιας προχώρησε σε αναζήτηση ιδιώτη για καθαρισμό. Η «απάντηση» του Δήμου Αθηναίων ήταν ότι θα προσφύγει στα αρμόδια δικαστήρια με βάση το άρθρο 102 του συντάγματος.

Στην τροπολογία πάντως, που εκτείνεται σε 22 σελίδες, μόνο ξεκάθαρο δεν είναι ποια σημεία περιλαμβάνει ακριβώς η νέα απαγόρευση της κυβέρνησης Μητσοτάκη καθώς το τοπογραφικό διάγραμμα που έχει επισυναφθεί είναι εξαιρετικά χαμηλής ανάλυσης.

Αναφορά στις δαπάνες

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει επίσης το γεγονός ότι σε έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ), που περιλαμβάνεται στην τροπολογία, γίνεται λόγος για «ενδεχόμενη δαπάνη του κρατικού προϋπολογισμού, από κάλυψη τυχόν πρόσθετου κόστους σε περίπτωση που απαιτηθεί για την περαιτέρω ανάδειξη και φροντίδα του χώρου μπροστά από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη απέναντι από την Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα». Επίσης, σε ειδική έκθεση του ΓΛΚ αναφέρεται ότι από τις διατάξεις της προτεινόμενης τροπολογίας προκαλείται «ενδεχόμενη δαπάνη του Κρατικού προϋπολογισμού από την κάλυψη τυχόν πρόσθετου κόστους σε περίπτωση που απαιτηθεί για περαιτέρω ανάδειξη και φροντίδα του χώρου».

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχειρεί να φιμώσει όποιον έχει αντίθετη γνώμη. Ο νόμος του 2020 με τίτλο «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις και άλλες διατάξεις» αποτέλεσε, σύμφωνα με ειδικούς, ένα ισχυρό πλήγμα στη δημοκρατία και ήταν ενδεικτικό της κατάστασης που θα ακολουθούσε τα επόμενα χρόνια.

Ουσιαστικά ο νόμος του 2020 αποτελεί θεμέλιο λίθο για τον περιορισμό των διαμαρτυριών και τον εκφοβισμό όλων όσοι σκοπεύουν να διαδηλώσουν. Τι άλλαξε με τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία της πρώτης κυβέρνησης Μητσοτάκη; Καταρχάς έγινε υποχρεωτική η γνωστοποίηση της συνάθροισης εκ των προτέρων. Δηλαδή οι διοργανωτές πρέπει να ενημερώνουν τις αρχές και στη συνέχεια να παίρνουν την έγκρισή τους…

Παράλληλα, ψηφίστηκαν διατάξεις που επιτρέπουν στις αρχές να απαγορεύσουν, να περιορίσουν ή να διαλύσουν συνάθροιση αν εκτιμούν ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια ή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής (άρθρα 7-9). Με αυτήν τη θολή και συγκεχυμένη περιγραφή η επέμβαση της αστυνομίας πρακτικά επαφίεται όχι στον νόμο αλλά στις προθέσεις των αξιωματικών της ΕΛΑΣ και του εκάστοτε υπουργού Προστασίας του πολίτη. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, ορισμένες διατάξεις του νόμου «προκαλούν σοβαρές ανησυχίες, διότι ενδέχεται να περιορίζουν αδικαιολόγητα το δικαίωμα στην ελευθερία της ειρηνικής συνάθροισης».

Επιπλέον, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου εξέφρασε σοβαρές επιφυλάξεις για το «αν ο νόμος σέβεται πλήρως τα δικαιώματα και τις αρχές που προβλέπονται στο άρθρο 11 Συντάγματος και στην ΕΣΔΑ». Από την πλευρά της, η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος είχε ανακοινώσει ότι «η προληπτική απαγόρευση των συναθροίσεων ενδέχεται να πλήττει τον πυρήνα του δικαιώματος του συνέρχεσθαι».

Με τον ίδιο νόμο επιχειρείται και ο εκφοβισμός των διοργανωτών, καθώς έχουν ποινικές ευθύνες για τη συμπεριφορά των συμμετεχόντων στις εκάστοτε δημόσιες συγκεντρώσεις. Μόνο τυχαίο άλλωστε δεν είναι το γεγονός ότι κόμματα της αντιπολίτευσης, φορείς και συνδικαλιστές έχουν υποστηρίξει κατά καιρούς ότι ο συγκεκριμένος νόμος ποινικοποιεί τη συμμετοχή σε ειρηνικές διαδηλώσεις.

Επιπλέον, εξαιρετικά θολό είναι το τοπίο σχετικά με τις έκτακτες ή αυθόρμητες συγκεντρώσεις, για τις οποίες υπάρχουν περιορισμένη ευελιξία και φυσικά κίνδυνος ανά πάσα στιγμή να κριθούν παράνομες, ανάλογα με τις αποφάσεις της αστυνομίας ή της πολιτικής ηγεσίας.

Αστυνομική ετοιμότητα

Πολύ σοβαρές αντιδράσεις σχετικά με το δικαίωμα στη διαμαρτυρία προκάλεσε και ο νόμος του 2025 για την αναδιοργάνωση της αστυνομίας, σε μια περίοδο που η Ελλάδα «έβραζε» (όπως μέχρι και σήμερα) για το έγκλημα στα Τέμπη και ενώ εκατομμύρια πολίτες ζητούσαν δικαιοσύνη σε κάθε γωνιά της χώρας.

Αφού είχαν μπει οι βάσεις για τη «φίμωση» το 2020, η ΝΔ είδε τον κίνδυνο της κατακραυγής μπροστά της και το πήγε ένα βήμα παρακάτω: με τις νέες υπηρεσίες και τον ανασχεδιασμό η αστυνομία απέκτησε μεγαλύτερη ετοιμότητα για αντιμετώπιση γεγονότων όπως οι δημόσιες συγκεντρώσεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι διαδηλώσεις μπορεί να υπαχθούν σε πιο στενή επιχειρησιακή παρακολούθηση και διαχείριση…

Επίσης, ο νόμος του 2025 προβλέπει ότι η ΕΛΑΣ θα εστιάσει στην «πρόληψη μορφών βίας με έντονη κοινωνική διάσταση». Ως εκ τούτου, οι συγκεντρώσεις που εικάζεται ότι μπορεί να προκαλέσουν «κοινωνική αναστάτωση ή βία» δύναται να τύχουν μεγαλύτερης παρακολούθησης ή «πρόληψης» από την ΕΛΑΣ, ακόμη και προτού πραγματοποιηθούν. Πολύ σημαντική είναι και η χρήση της τεχνολογίας, με drones και νέα μέσα, καθώς άνοιξε ο δρόμος για τη χαρτογράφηση των διαδηλώσεων, ακόμη και με συλλογή ορισμένων προσωπικών δεδομένων. Επιπλέον, κομβική είναι και η δυνατότητα που δόθηκε στην ΕΛΑΣ για γρηγορότερη διάλυση ή περιορισμό συγκέντρωσης αν κριθεί «επικίνδυνη».