Παρά τους διωγμούς, οι κάτοικοι της περιοχής αντιστέκονται στην καταστροφή περιοχών Natura λόγω ανεξέλεγκτης εγκατάστασης αιολικών πάρκων
Αστυνομοκρατία, δικαστικές μάχες και κινητοποιήσεις σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το κίνημα που δραστηριοποιείται για την προστασία των Αγράφων από την εγκατάσταση εκατοντάδων ανεμογεννητριών σε αυτή την απαράμιλλου φυσικού κάλλους περιοχή συνεχίζει να δίνει τον αγώνα του. Παρότι η αιολική ενέργεια αποτελεί εξαιρετική εναλλακτική λύση καθώς περιλαμβάνεται στις λεγόμενες καθαρές πηγές ενέργειας, η εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε τεράστια κλίμακα ενδεχομένως να προκαλέσει σοβαρή αλλοίωση του φυσικού τοπίου.
Αυτός είναι και ο λόγος που πολίτες από όλες τις πλευρές της Ελλάδας κινητοποιούνται και συστρατεύονται αντιτιθέμενοι στη μετατροπή των Αγράφων σε βιομηχανική ζώνη, ενώ παράλληλα ελλοχεύει ο κίνδυνος η περιοχή μελλοντικά να γίνει νεκροταφείο ανεμογεννητριών. Μετά τις Σκουριές –το κίνημα που διώχθηκε όσο κανένα τα τελευταία χρόνια επειδή τόλμησε να ορθώσει το ανάστημά του απέναντι στις επιλογές της Eldorado και στην κρατική και αστυνομική καταστολή– η τεράστια κινητοποίηση χιλιάδων πολιτών, επιστημόνων, νομικών αλλά και οργανώσεων για τα Αγραφα δείχνει ότι οι πολίτες εξακολουθούν να αντιστέκονται στην άνευ όρων… πολυδιαφημιζόμενη ανάπτυξη.
«Παζλ καταστολής και τρομοκρατίας»
Δεν έχουν περάσει παρά μόνο λίγες ημέρες αφότου η Διεύθυνση Αστυνομίας Καρδίτσας απέστειλε, όπως αναφέρουν στο Documento μέλη της ομάδας Ελεύθερα Βουνά χωρίς Αιολικά – Πρωτοβουλία Αθήνας για την Προστασία των Αγράφων, «κλήση για παροχή εξηγήσεων σε τέσσερα ενεργά μέλη του κινήματος κατά της εγκατάστασης αιολικών εργοστασίων στα Αγραφα». Η κλήση έγινε στο πλαίσιο προκαταρκτικής εξέτασης της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Καρδίτσας και συγκεκριμένα για εξακρίβωση τέλεσης των αδικημάτων διατάραξης οικιακής ειρήνης και φθοράς ξένης ιδιοκτησίας. Τα συγκεκριμένα πλημμεληματικού χαρακτήρα αδικήματα «τελέστηκαν, σύμφωνα με τις δικαστικές αρχές, στις 22 Αυγούστου 2019 έξω από το δημαρχείο Καρδίτσας όταν δεκάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν για το ξεπούλημα δέκα δημοτικών οικοπέδων του Δήμου Καρδίτσας σε τεχνική εταιρεία προκειμένου να περάσουν οι υποδομές μεταφοράς ρεύματος από τα αιολικά εργοστάσια τα οποία θέλουν να κατασκευάσουν προς την πλευρά του θεσσαλικού κάμπου».
«Ιδιότυπο καθεστώς αστυνομοκρατίας»
Εξέλιξη που σύμφωνα με τα μέλη της πρωτοβουλίας «είναι ένα ακόμη τουβλάκι στο παζλ καταστολής, εκφοβισμού και τρομοκρατίας που επιχειρούν οι εταιρείες, οι πολιτικοί εντολοδόχοι τους και τα διωκτικά και κατασταλτικά τους εκτελεστικά όργανα να επιβάλουν στον κόσμο του αγώνα εναντίον αυτού του τεράστιου οικολογικού εγκλήματος».
Δεν ήταν όμως μεμονωμένο γεγονός. Ως αποτέλεσμα του αγώνα που δίνει το κίνημα, μέλη της πρωτοβουλίας σχολιάζουν ότι «τα Αγραφα βιώνουν ένα ιδιότυπο καθεστώς αστυνομοκρατίας. Τους περασμένους μήνες αστυνομικοί, ασφαλίτες και σεκιουριτάδες κυκλοφορούσαν παντού στο βουνό. Ακόμη και κλούβα της αστυνομίας έκανε την εμφάνισή της σε μεγάλο υψόμετρο τη μέρα που ανέβηκαν τα μηχανήματα στη Νιάλα. Το καλοκαίρι, λίγες μέρες προτού παραδώσει τη διοίκηση του Δήμου Αγράφων και αποφασισμένος να εκτελέσει το “συμβόλαιο” που “υπέγραψε” προεκλογικά με τις εταιρείες των αιολικών για την ενοικίαση δημοτικών εκτάσεων (με σκοπό την εγκατάσταση του εναέριου δικτύου μεταφοράς ρεύματος), ο
απερχόμενος δήμαρχος έφερε τα ΜΑΤ για να υποστηρίξουν το καταστροφικό του έργο. Εριξαν χημικά προς τους συγκεντρωμένους πολίτες που διαδήλωναν ειρηνικά έξω από το δημαρχείο».
Τα έργα αυτήν τη στιγμή έχουν σταματήσει λόγω των έντονων χιονοπτώσεων, ωστόσο «τρία βαρέα μηχανήματα ξεκίνησαν τον Οκτώβριο χωματουργικές εργασίες στο οροπέδιο της Νιάλας – παρά την αντίθετη απόφαση του ΣτΕ και τις οικολογικές αξιολογήσεις που υπέβαλαν οι επενδύτριες εταιρείες. Οι αντιδράσεις γι’ αυτά τα παράνομα έργα ήταν μαζικές και έγιναν νομικές ενέργειες για να σταματήσουν».
«Πλημμέλειες στην αδειοδοτική διαδικασία»
Οσον αφορά τον αριθμό των ανεμογεννητριών που έχουν αδειοδοτηθεί μέχρι στιγμής, τα μέλη της πρωτοβουλίας υπογραμμίζουν ότι «στην ορεινή ζώνη των Αγράφων Ευρυτανίας και Καρδίτσας και σε υψόμετρο από 1.500 έως και 2.000 μ. έχουν αδειοδοτηθεί από τη ΡΑΕ με άδεια παραγωγής 49 αιολικά συνολικής ισχύος 1.300 MW με περίπου 600 ανεμογεννήτριες, καθώς και 68 μικρά υδροηλεκτρικά ισχύος 150 MW». Συνολικά, τελική άδεια εγκατάστασης έχουν λάβει «τέσσερις αιολικοί σταθμοί στην Καρδίτσα, τέσσερις στην Ευρυτανία και δύο στα σύνορα μεταξύ των νομών».
Η πρωτοβουλία μαζί με άλλους πολίτες και οργανώσεις «έχουμε προσφύγει στο ΣτΕ κατά των αδειών για τα δύο αιολικά που βρίσκονται στα σύνορα των δύο νομών αλλά και για τα τέσσερα αιολικά της Ευρυτανίας. Σχετικά με τα πρώτα δύο αιολικά, το ΣτΕ ναι μεν απέρριψε τις προσφυγές μας αλλά έκρινε ότι η εταιρεία δεν δύναται να ξεκινήσει οποιαδήποτε υλική εργασία εάν προηγουμένως δεν έχει εγκριθεί από την αρμόδια αρχή (το ΥΠΕΝ) η προαπαιτούμενη ειδική οικολογική αξιολόγηση (ΕΟΑ). Επίσης έχουν γίνει μηνύσεις κατά παντός υπευθύνου για πλημμέλειες που εντοπίσαμε στην αδειοδοτική διαδικασία των έργων». Να σημειωθεί ότι «οι ειδικές οικολογικές αξιολογήσεις κατατέθηκαν στο ΥΠΕΝ από τις εταιρείες μετά την απόφαση του ΣτΕ. Ενώ όμως προβλέπονται επιτόπιες παρατηρήσεις διάρκειας ενός έτους, οι αρχικές ΕΟΑ που παρουσίασαν οι εταιρείες στηρίζονται σε περιβαλλοντικές παρατηρήσεις μόλις οκτώ (!) ημερών».
Στο πλαίσιο του πολύμορφου αγώνα που δίνει το κίνημα στην περιοχή, έχει συνάψει «συνεργασία με περιβαλλοντικές οργανώσεις και εθελοντές προκειμένου να ενημερώνουμε τους άμεσα θιγόμενους κατοίκους και επαγγελματίες της περιοχής καθώς και τους φορείς των περιοχών εγκατάστασης για την επικείμενη καταστροφή. Επίσης αναπτύσσουμε συνεργασία με ανάλογα δίκτυα και κινήματα στην υπόλοιπη χώρα και την Ευρώπη».
«Θα καταλάβουν το 80% των κορυφογραμμών»
Προκειμένου να καταστεί σαφής η αναγκαιότητα του αγώνα που δίνει το κίνημα, τα μέλη της πρωτοβουλίας υπογραμμίζουν ότι «τα Αγραφα λόγω του ποικίλου ανάγλυφού τους, της γεωγραφικής τους απομόνωσης και της ισχνής παρουσίας του ανθρώπου αποτελούν ιδιαίτερη περιοχή μεγάλου φυσικού κάλλους με πλούσια πανίδα και χλωρίδα που τα καθιστούν μια από τις πιο παρθένες περιοχές της χώρας. Γι’ αυτό και στο μεγαλύτερο μέρος τους υπάγονται στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000». Ως αποτέλεσμα «η εγκατάσταση αιολικών συστοιχιών στις κορυφές τους θα επηρεάσει με ποικίλο τρόπο τόσο τα τοπικά οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητά τους όσο και σημαντικά περιβαλλοντικά στοιχεία τους όπως το νερό και ο τοπικός υδρολογικός κύκλος αλλά και η σταθερότητα του εδάφους. Οι σχεδιαζόμενες επεμβάσεις θα καταλάβουν και θα ισοπεδώσουν σχεδόν το 80% των κορυφογραμμών».
Παράλληλα, τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα «που προβλέπονται για το σύνολο σχεδόν των ορεινών ρεμάτων και ποταμών της περιοχής σε συνδυασμό με τα συνοδά έργα διάνοιξης νέων δρόμων πολλών χιλιομέτρων για τη μεταφορά των τεράστιων σε μέγεθος τμημάτων των ανεμογεννητριών καθώς και για την εγκατάσταση των δικτύων μεταφοράς ρεύματος, που στις περισσότερες των περιπτώσεων θα είναι εναέρια, θα οδηγήσουν στην πλήρη μετατροπή του παρθένου τοπίου σε βιομηχανική ζώνη. Ηδη υπάρχουν σημαντικά προβλήματα από κατολισθήσεις στην περιοχή διότι τα πετρώματα την κεντρικής Πίνδου διαβρώνονται και αποσαθρώνονται εύκολα. Φανταστείτε πόσο θα αυξηθούν οι κατολισθήσεις και η διάβρωση του εδάφους με τη διάνοιξη τόσων νέων δρόμων στο βουνό».
«Από τόποι βιοποικιλότητας, βιομηχανικές ζώνες»
Άμεσος κίνδυνος ελλοχεύει και για την επιβίωση πολλών ειδών άγριων ζώων που ζουν στην περιοχή, ενώ αναφορικά με την πλούσια χλωρίδα της περιοχής «το νέο οδικό δίκτυο που θα διανοιχθεί για τη διευκόλυνση των έργων και τη μεταφορά των ανεμογεννητριών στα μεγάλα υψόμετρα που σχεδιάζεται να τοποθετηθούν θα οδηγήσει στον κατακερματισμό της πυκνής δασικής ζώνης ελάτης και δρυός». Παρ’ όλα αυτά, οι αρχικές ΕΟΑ που κατέθεσαν οι εταιρείες στο ΥΠΕΝ προς έγκριση μετά την απόφαση του ΣτΕ «δεν αναφέρονται επαρκώς στα ζώα και πτηνά που κινδυνεύουν από την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών, γεγονός που τις καθιστά ελλιπείς και ανεπαρκείς για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Τόσο η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία όσο και η περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ αντέκρουσαν με έγγραφες αντιρρήσεις τις ΕΟΑ που κατέθεσαν οι εταιρείες».
Επιπτώσεις θα υπάρξουν και για την τοπική κοινωνία και οικονομία αφού «η μετατροπή των ορεινών αυτών όγκων από τόπους φυσικών αποθεμάτων και βιοποικιλότητας σε βιομηχανικές ζώνες θα εμποδίσει και τώρα και στο μέλλον οποιαδήποτε δραστηριότητα σχετίζεται με την ανάπτυξη της υπαίθρου, η οποία μπορεί να γίνεται σε αρμονία πάντα με τη φύση».
«Οι κοινωνίες λένε “όχι” στην επερχόμενη καταστροφή»
Στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα των έργων «θα πρέπει να προσμετρηθεί και ότι τα μη ανακυκλώσιμα πτερύγια των ανεμογεννητριών το πιθανότερο είναι να καταλήξουν σε κάποια χωματερή. Αλλά ακόμη και εάν είχε εξασφαλιστεί η απομάκρυνση των ανεμογεννητριών, είναι αδύνατη η πλήρης αποκατάσταση του περιβάλλοντος». Σχετικά με τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ), «εκπονούνται από μελετητές αμειβόμενους από τις εταιρείες. Δυστυχώς συνήθως παρουσιάζουν μια ωραιοποιημένη και αισιόδοξη άποψη των έργων με μοναδικό σκοπό να εγκριθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες».
«Ο αγώνας θα συνεχιστεί μέχρι τη νίκη. Οι τοπικές κοινωνίες Ευρυτανίας και Καρδίτσας έχουν πλέον ενημερωθεί και σύσσωμες έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στην επερχόμενη καταστροφή. Οι πέντε νέοι δήμαρχοι του ορεινού όγκου των Αγράφων έχουν εκφράσει με κοινή δήλωση την αντίθεσή τους. Πέρα από τις ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες, δραστήριες ομάδες από εθελοντές, επιστήμονες, νομικούς και απλούς πολίτες παρεμβαίνουν σχεδόν καθημερινά σε όλες τις υπηρεσίες στις οποίες υπάρχει σε εξέλιξη αδειοδοτική διαδικασία, με σκοπό την ανάδειξη όλων των προβλημάτων και την ανάσχεση των τελικών αδειών και εγκρίσεων. Ενα είναι σίγουρο: οι εταιρείες των αιολικών και των μικρών υδροηλεκτρικών δεν θα κάνουν περίπατο στην περιοχή των Αγράφων» δηλώνουν τα μέλη της πρωτοβουλίας.
«Αδύνατη η πλήρης αποκατάσταση του περιβάλλοντος»
Σημαντικό θέμα εγείρεται και επειδή οι αιολικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας «αποτελούν πολύ κερδοφόρα δραστηριότητα λόγω των υψηλών εγγυημένων τιμών πώλησης του ρεύματος που προβλέπονται στις συμβάσεις εικοσαετούς διάρκειας, ξεκινώντας από την έναρξη της λειτουργίας τους, που έχουν υπογράψει με τον ΛΑΓΗΕ (Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ΑΕ). Μετά το διάστημα αυτό οι τιμές θα είναι πιθανότατα πολύ χαμηλότερες και το κίνητρο για τη συνέχιση της λειτουργίας του αιολικού σταθμού πολύ μικρότερο, δεδομένου μάλιστα ότι η αντοχή των ανεμογεννητριών σε τέτοια υψόμετρα, όπου επικρατούν ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες, θα δοκιμαστεί ιδιαίτερα». Με αυτό το δεδομένο, στις αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων «προβλέπεται ότι σε περίπτωση οριστικής παύσης λειτουργίας του έργου ή τµήµατος αυτού ο φορέας υποχρεούται στην αποξήλωση των εγκαταστάσεων και την οριστική αποκατάσταση του περιβάλλοντος σύμφωνα µε τις υποδείξεις των αρμόδιων υπηρεσιών». Ωστόσο «ο όρος αυτός είναι ανεπαρκής και αόριστος, διότι δεν υπάρχει μηχανισμός διασφάλισης των αναγκαίων κεφαλαίων ώστε να εξασφαλιστεί η τήρησή του». Ως αποτέλεσμα, ελλοχεύει ο κίνδυνος εγκατάλειψης του αιολικού πάρκου. Αλλωστε «υπάρχουν παραδείγματα τέτοιων εγκαταστάσεων που μετά το πέρας της λειτουργίας τους ρυπαίνουν και υποβαθμίζουν το περιβάλλον. Πέραν της αισθητικής υποβάθμισης, κάθε ανεμογεννήτρια έχει μέσα της ορυκτέλαια που με την εγκατάλειψη υπάρχει ο κίνδυνος να διαχυθούν στο έδαφος μολύνοντας τον υδροφόρο ορίζοντα».
