Βιώνοντας καθηµερινά την κατάπτωση των θεσµικών λειτουργιών, όλον αυτό τον απίστευτο ορυµαγδό αποκαλύψεων (και κουκουλωµάτων), είναι ίσως ώρα να αναρωτηθούµε αν οι εξελίξεις αυτές είναι όντως «απίστευτες». ∆εν είναι! Είναι, για την ακρίβεια, απολύτως αναµενόµενες. Στις περιστάσεις έχει σηµασία να σκεφτούµε την υφή του φαινοµένου: για το γεγονός ότι, όσο και αν η αποκάλυψη της φαυλότητας είναι όντως «ατύχηµα» για τους κυβερνώντες, η όλη τους πρακτική κάθε άλλο παρά τυχαία είναι.
Στη Θεωρία του Κράτους η άποψη ότι κύριος στόχος των κρατικών δοµών είναι η άριστη διοίκηση και το «κοινό καλό» αποτελεί, στην καλύτερη περίπτωση, θεωρητική µονοµέρεια και στη χειρότερη αφέλεια. Οι δοµές του πολιτικού συστήµατος είναι βέβαια επιφορτισµένες µε καθήκοντα διοίκησης, κύριος όµως στόχος τους αποτελεί –διιστορικά– η εµπέδωση και η αναπαραγωγή της εκάστοτε υφιστάµενης κυριαρχίας. Ιδωµένη µέσα απ’ αυτό το πρίσµα (ως εγχείρηµα παγίωσης και εµβάθυνσης εκµεταλλευτικών σχέσεων), η λειτουργία του ελληνικού πολιτικού συστήµατος –στα µάτια της κοινωνίας ελλειµµατική και απεχθής– ίσως και να αποτελεί υπόδειγµα για τα πάρτι των απανταχού της Γης κυρίαρχων. Ας το σκεφτούµε: το βιοτικό επίπεδο καταρρέει και το µέλλον της νεολαίας υποθηκεύεται, ο δηµόσιος χώρος –παιδεία, υγεία, ενέργεια, συγκοινωνίες– συρρικνώνεται και το σύστηµα βρίσκεται σε προχωρηµένη αποσύνθεση. Ολα όµως αυτά ισχύουν για τους κυριαρχούµενους· οι κυρίαρχοι µια χαρά εξακολουθούν να κάνουν τη δουλειά τους.
Οσο βέβαια και αν το επιδιώκουν, δεν µπορούν ποτέ να κοιµούνται ήσυχοι: η αντιδραστικότητά τους είναι τόσο κραυγαλέα που, όσο κι αν πρόσκαιρα κρύβεται, δεν απαλείφεται. Τρεις είναι οι βασικές διαστάσεις αυτής της ζοφερής πραγµατικότητας. Η πρώτη συνίσταται στη σχεδόν εγγενή πλέον αναξιοπιστία: στο να επαγγέλλονται οι ιθύνουσες πολιτικές γραφειοκρατίες το άσπρο και στη συνέχεια να υλοποιούν το µαύρο. Στα καθ’ ηµάς πρόκειται για πρακτική µακράς ιστορικής διάρκειας που επί των ηµερών της ηγετικής οµάδας ΣΥΡΙΖΑ γνώρισε –µε την άοκνη συνέργεια ολόκληρου του παραδοσιακού πολιτικού προσωπικού– νέες δόξες. ∆εν είχαµε εδώ µόνο παραχάραξη της λαϊκής εντολής (για να θυµηθούµε και την τραγική επέτειο των δέκα χρόνων από το ΟΧΙ που έγινε ΝΑΙ), είχαµε και ανερυθρίαστη αξιοποίηση του µετατραυµατικού σοκ που προκάλεσε, ώστε να εµπεδωθεί η λογική ΤΙΝΑ.
Συναφής είναι η δεύτερη διάσταση σήψης, η προσβολή της λογικής – όµως κάποιος θα µπορούσε και να την εκλάβει ως τεκµήριο «δηµιουργικής άνοιας»: η συστηµατική διασπορά ανοησίας που, καθώς φιλοδοξεί να αναισθητοποιήσει τα κοινωνικά ανακλαστικά, είναι για το πολιτικό σύστηµα πρόσκαιρα δηµιουργική. Επαγγέλλοµαι τον εξευρωπαϊσµό, όµως για να τον επιτύχω αξιοποιώ πρακτικές Γκρούεζα! Η ενεργός σύζευξη Α και -Α (η επιτοµή του παραλογισµού) δίνει ταυτόχρονα το µέτρο της συστηµικής σήψης και των τεχνασµάτων αναπαραγωγής της σε επίπεδο πολιτικού λόγου.
Αυτός ο τελευταίος –ο λόγος (όχι µόνο ως εκφορά αλλά και ως µέθοδος σκέψης)– είναι η τρίτη και ίσως σηµαντικότερη έκφανση της συστηµικής αποσύνθεσης. Το τρέχον µοτίβο συµπυκνώνεται στην άποψη ότι –µε όλη τη «διακαή αγωνία» των κυβερνώντων να βρουν εναλλακτικές– για να ορθοποδήσουµε θα πρέπει να συρρικνώνονται όλα τα δικαιώµατα, όχι µόνο τα κοινωνικά αλλά και τα πολιτικά. Ετσι σκέπτεται η φαύλη εξουσία να αντιµετωπίσει τις κοινωνικές αντιστάσεις. Πρόκειται όµως για δραµατικά ανιστορική πλάνη – αυτό σύντοµα θα το διαπιστώσει…
*Ο Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Life Member στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (CLH) και διευθυντής του Εργαστηρίου Συγκρουσιακής Πολιτικής, μέλος της ΠΓ της Ενωτικής Πρωτοβουλίας ΜέΡΑ25 – Ανατρεπτική Οικολογική Αριστερά
