Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας: Ιστορία, μηνύματα και οι συνεχείς προκλήσεις του σήμερα

Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας τιμάται κάθε χρόνο στις 17 Οκτωβρίου. Η συγκεκριμένη Ημέρα φέρει το κύριο μήνυμα εξάλειψη κάθε μορφής φτώχειας και ενίσχυσης της κοινής ευημερίας. Όλα τα μηνύματα της ημέρας είναι πιο επίκαιρα από ποτέ, με τα δεδομένα σε παγκόσμια και εγχώρια κλίμακα, να είναι ανησυχητικά.

Η Ιστορία της Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη της Φτώχειας

Σύμφωνα με τον επίσημο ιστότοπο της UNESCO, η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας τοποθετείται χρονικά από τις 17 Οκτωβρίου 1987. Εκείνη την ημέρα, πάνω από εκατό χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο Τροκαντερό στο Παρίσι, για να τιμήσουν τα θύματα της ακραίας φτώχειας, της βίας και της πείνας. Σε αυτή την ιστορική μέρα, διακήρυξαν ότι η φτώχεια αποτελεί παραβίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιβεβαιώνοντας την ανάγκη για ενότητα και διασφάλιση του σεβασμού αυτών των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Στις 22 Δεκεμβρίου 1992, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, με το ψήφισμα 47/196, ανακήρυξε την 17η Οκτωβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας.

Σκοπός και Μηνύματα της Ημέρας

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στον επίσημο ιστότοπο των Ηνωμένων Εθνών, η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας φέρει το μήνυμα ότι ο τερματισμός της φτώχειας αφορά την αξιοπρέπεια, τη δικαιοσύνη και την αίσθηση του ανήκειν, όχι μόνο την αύξηση του εισοδήματος.

Πώς Τιμάται η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας

Για τα Ηνωμένα Έθνη, η θεματική του 2025 επικεντρώνεται στον τερματισμό της κοινωνικής και θεσμικής κακοποίησης, διασφαλίζοντας τον σεβασμό και την αποτελεσματική υποστήριξη των οικογενειών. Παράλληλα, η ανάπτυξη με επίκεντρο τον άνθρωπο αποτελεί βασικό μέλημα των εμπλεκόμενων φορέων και οργανισμών, όπου με τη Δεύτερη Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής για την Κοινωνική Ανάπτυξη στη Ντόχα, που θα πραγματοποιηθεί το διάστημα 4-6 Νοεμβρίου 2025, να περιλαμβάνει δεσμεύσεις σε συγκεκριμένη, μετρήσιμη αλλαγή, προστατεύοντας και υποστηρίζοντας τις οικογένειες.

Στατιστικά & Ενδιαφέροντα Στοιχεία

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Κοινωνική Έκθεση του 2025 που παραθέτει ο ΟΗΕ, πρόσφατα δεδομένα για τη φτώχεια περιλαμβάνουν σημαντικά στοιχεία, όπως:

• Πάνω από 690 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας (κάτω από το ποσό των 2,15 δολαρίων την ημέρα), ενώ σχεδόν η μισή ανθρωπότητα ζει με κάτω από 6,85 δολάρια την ημέρα.
• Παρατηρούνται συνεχείς μετακινήσεις των νοικοκυριών εντός κι εκτός των ορίων φτώχειας, με τις διαφυγές να είναι προσωρινές και η αποτροπή της πτώσης των ανθρώπων στη φτώχεια να είναι ζωτικής σημασίας γι΄αυτούς.
• Περίπου 1,1 δισεκατομμύριο άνθρωποι αντιμετωπίζουν οξεία πολυδιάστατη φτώχεια, βιώνοντας συνεχείς στερήσεις στην υγεία, την εκπαίδευση και το βιοτικό επίπεδο.
• Η κλιματική αλλαγή πλήττει κατεξοχήν τους φτωχούς, καθώς υψηλό ποσοστό ατόμων που βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας συντελεί σε ένα μικρό μερίδιο εκπομπών ρύπων, επωμίζεται, όμως, συγκριτικά μεγαλύτερο μερίδιο των απωλειών εισοδήματος από κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.
• Άτομα που εντάσσονται σε καθεστώς φτώχειας και ζουν σε εύθραυστα περιβάλλοντα λόγω συγκρούσεων, έχουν παρατηρήσει απότομη αύξηση.

Συμπληρωματικά με τα δεδομένα του ΟΗΕ, παρατίθεται κι η Έκθεση για τη Φτώχεια, την Ευημερία και τον Πλανήτη από το World Bank Group, με εξίσου σημαντικά στοιχεία:

• Η πανδημία της COVID-19 έχει επιφέρει σημαντικές μεταβολές στα επίπεδα φτώχειας. Πιο αναλυτικά, η πρόοδος έχει διακοπεί λόγω της χαμηλής ανάπτυξης, οπισθοδρομήσεων και αυξημένης αστάθειας. Επιπλέον, τα ποσοστά φτώχειας στις χώρες χαμηλού εισοδήματος είναι υψηλότερα από ό,τι πριν από την πανδημία.
• Το 2024, η Υποσαχάρια Αφρική αντιπροσώπευε το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού, με το 67% των ανθρώπων να ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.
• Με βάση τις τρέχουσες προβλέψεις και ρυθμούς, 622 εκατομμύρια άνθρωποι (7,3% του παγκόσμιου πληθυσμού) προβλέπεται να ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας το 2030.
• Περίπου το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού βιώνει ανισότητες, με αυτές να εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.

Τα πρόσφατα δεδομένα που παρουσιάστηκαν υποδεικνύουν μια αρκετά περίπλοκη και συνεχώς επιδεινούμενη κατάσταση. Όπως επισημαίνει το World Bank Group, είναι σημαντικό να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και του εκσυγχρονισμού της, στην επιτάχυνση της ενσωμάτωσης και της τυποποίησης διαφόρων πηγών δεδομένων, όπου θα προκύψουν μοντέλα μηχανικής μάθησης και Τεχνητής Νοημοσύνης, που θα καλύψουν κενά δεδομένων και πιο έγκαιρης παρακολούθησης.

Ποια Είναι η Κατάσταση στην Ελλάδα

Τα δεδομένα για τη φτώχεια στην Ελλάδα φέρεται να συμβαδίζουν σε σημαντικό βαθμό με τα παγκόσμια στατιστικά στοιχεία. Κυβερνητικές πολιτικές, συνεχίσεις ανατιμήσεις και η ενεργειακή κρίση, αποτελούν μερικούς από τους σημαντικούς παράγοντες που έχουν φέρει υψηλό ποσοστό Ελλήνων σε οριακό σημείο.

Τον Απρίλιο του 2025, η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσίευσε στοιχεία για τον κίνδυνο φτώχειας, όπως αυτά προέκυψαν από την Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (SILC), έτους 2024, με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το έτος 2023.

Με βάση τα στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών 2024, o πληθυσμός που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό ανέρχεται στο 26,9% του πληθυσμού της χώρας (2.740.051 άτομα), παρουσιάζοντας μάλιστα αύξηση κατά 0,8% σε σχέση με το 2023 (26,1%).

Σημαντικό σύνολο δεδομένων αποτελεί και το βάθος (χάσμα) κινδύνου φτώχειας. Το βάθος (χάσμα) κινδύνου φτώχειας αναφέρεται στην εισοδηματική κατάσταση των ατόμων που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Για το 2024, το βάθος (χάσμα) κινδύνου φτώχειας ανήλθε σε 23,3%, σημειώνοντας αύξηση σε σχέση με το 2023, όπου το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 22,5%.

Αναφορικά με τα δεδομένα που αφορούν τον πληθυσμό σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό σε χώρες της ΕΕ – όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2024 – υπήρξε αύξηση του ποσοστού της Ελλάδας από το προηγούμενο έτος. Μάλιστα, η Ελλάδα, στη σχετική λίστα ευρωπαϊκών χωρών συγκαταλέγεται στη δεύτερη υψηλότερη θέση, μόνο πίσω από τη Βουλγαρία.

Συμπέρασμα

Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι το συγκεκριμένο ζήτημα δεν αποτελεί μια παρελθοντική κατάσταση, αλλά μια πραγματικότητα, που απαιτεί άμεσες δράσεις. Τα δεδομένα φανερώνουν μια ζοφερή κατάσταση για ένα πολύ υψηλό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, ειδικότερα σε αναπτυσσόμενες χώρες , όπως εκείνων της Υποσαχάριας Αφρικής.

Στην Ελλάδα, τα σχετικά πρόσφατα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ υποδεικνύουν μια εξίσου δύσκολη κατάσταση για την ελληνική κοινωνία. Ενώ η πολιτεία διατυμπανίζει αυξήσεις στο εισόδημα, ακρίβεια, ανατιμήσεις και άλλοι παράγοντες, συμβάλλουν στην αύξηση του κινδύνου φτώχειας, με τη χώρα να λαμβάνει αρνητικές πρωτιές στο συγκεκριμένο θέμα, όσον αφορά τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Πηγές: worldbank.org, unesco.org, un.org, statistics.gr