Με αφετηρία τις συλλογές διηγημάτων «Ώπα-ώπα, μπλάτιμοι» και «Κακό ανήλιο» η Έλενα Μαυρίδου, με την αρωγή της Κατερίνα Διακουμοπούλου, σκηνοθέτησε στην Πειραιώς 260 το έργο «Σαρμάντζα» μεταφέροντας το μεταφυσικό σύμπαν του Κωνσταντίνου Δομηνίκ, στο πλαίσιο των παραστάσεων του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
Αξιοποιώντας τη γλώσσα της ιδιαίτερης πατρίδας του και πατώντας πάνω σε ντοπιολαλιές ενός χωριού της Κατερίνης, ο συγγραφέας αφηγείται «στοιχειωμένες» ιστορίες όπου το πραγματικό μπλέκεται με το φανταστικό.
Στα διηγήματα του Δομηνίκ κατοικούν αλλόκοτα πλάσματα που είτε προέρχονται από την «άλλη πλευρά» και αλληλεπιδρούν με καθημερινούς ανθρώπους είτε πρόκειται για μαγεμένους κατοίκους μιας περιοχής που έχουν παραδοθεί στο μεταφυσικό.
Η αλήθεια είναι πως η λογοτεχνία τρόμου στην Ελλάδα άργησε να βρει τον δρόμο της. Τη στιγμή που αριστουργήματα των Έντγκαρ Άλαν Πόε, Μαίρης Σέλεϊ, Αν Ράντκλιφ και άλλων συγγραφέων κατακτούσαν το διεθνές αναγνωστικό κοινό, εντός των τειχών υπήρξε ως είδος, μάλλον, υποτιμημένο.
Αυτή τη συνθήκη προσπάθησε να ανατρέψει η σκηνοθέτρια Έλενα Μαυρίδου με τον σκηνικό μονόλογο «Σαρμάντζα» που διηγείται την ιστορία του Γιάννη που θρηνεί με έναν δικό του τρόπο τον χαμό του αδερφού του, Σώτου, και της μητέρας του που μας συστήνεται ως μάγισσα.
Το έργο διαδραματίζεται στο νεκροταφείο ενός χωριού που είναι χτισμένο σε επικλινές έδαφος για να μας θυμίζει πως η πύλη που ενώνει τους δύο κόσμους και σηματοδοτεί το πέρασμα από τη ζωή στον θάνατο δεν θα μπορούσε να είναι μια σταθερή ευθεία γραμμή αλλά κάτι που βρίσκεται σε ταλάντευση. Εκεί ο Γιάννης στοχάζεται τη ζωή του πάνω από ένα λιβανιστήρι και μία ξύλινη κούνια. Η λύτρωση και η αποκάλυψη όσων τον οδήγησαν σε πράξεις που πρώτη φορά παραδέχεται έρχεται μέσα από μια διαδρομή μνήμης που ακολουθεί μη γραμμική αφήγηση.
Στον παραληρηματικό του λόγο ο ήρωας ενδύεται τα πάθη όλων των προσώπων της ιστορίας επιθυμώντας να απαλλαγεί από τους δαίμονές του μέσω του εξαγνισμού. Ένα μυστικό κακοποίησης φανερώνεται, ξαφνικοί θάνατοι συναντούν τους φονιάδες τους, ασημένια τάματα βγαίνουν από τα σωθικά μνημάτων και μια μοτοσυκλέτα αιωρείται από το ταβάνι, όμοια σαν τον Άη Γιώργη που καβάλα στο άλογο έρχεται να πάρει την εκδίκησή του.
Και ενώ η παράσταση «Σαρμάντζα» διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία για να θεωρηθεί διαμαντάκι έρχεται η διασκευή του κειμένου να κλωτσήσει όσα με συνέπεια προσπάθησαν τόσο η σκηνοθέτρια όσο και ο ηθοποιός Γιάννης Τσορτέκης που πραγματικά κατέθεσε μια συγκλονιστική ερμηνεία με έντονη σωματική κίνηση και λόγο που δεν παρέκκλινε ούτε στιγμή.
Η συρραφή των αποσπασμάτων, από τα έργα του Κωνσταντίνου Δομηνίκ, που επέλεξαν από κοινού η Έλενα Μαυρίδου και η Κατερίνα Διακουμοπούλου δεν κατάφερε να λειτουργήσει ως ένα ενιαίο κείμενο με αποτέλεσμα ο λόγος να είναι μπερδεμένος. Η προσαρμογή του κειμένου πάλευε να συνδέσει τους ιδιωματισμούς της επαρχίας με την καθομιλουμένη γλώσσα δημιουργώντας μία σκηνική σύγχυση που έπρεπε να φτάσουμε λίγο πριν το τέλος για να συνειδητοποιήσουμε ποια ακριβώς είναι η ιστορία που διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας.
Το θέατρο είναι –και– λόγος. Όσο δεμένη κι αν είναι η σκηνοθεσία, όσο αξιέπαινη κι αν είναι η ερμηνεία –το αναφέρω για δεύτερη φορά γιατί όντως ο Γιάννης Τσορτέκης το πήρε όλο πάνω του– η απουσία κειμένου είναι ένα πρόβλημα που λειτούργησε στο έργο «Σαρμάντζα» καταλυτικά με αρνητικό πρόσημο.
INFO
Σκηνοθεσία Έλενα Μαυρίδου
Σύμβουλος δραματουργίας Κατερίνα Διακουμοπούλου
Σκηνικά – Κοστούμια Πάρις Μέξης
Πρωτότυπη μουσική-Σχεδιασμός ήχου Γιώργος Μαυρίδης
Φωτισμοί Περικλής Μαθιέλλης
Ερμηνεία: Γιάννης Τσορτέκης
Διαβάστε επίσης:
Κριτική θεάτρου: «Εδώ έχει δράκους»
