Την 89η θέση κατέλαβε για το 2025 η Ελλάδα στην ετήσια παγκόσμια κατάταξη των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF), με αποτέλεσμα να παραμείνει για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά η χειρότερη χώρα στην ΕΕ σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου, έχοντας υποχωρήσει μάλιστα μία θέση σε σχέση με πέρυσι (88η θέση).
Όπως μάλιστα παρατηρούν οι RSF, «το μιντιακό τοπίο στην Αλβανία (σσ. βρίσκεται στην 80η θέση, πιο ψηλά δηλαδή από την Ελλάδα) και στην Ελλάδα (89η) καθορίζεται από συγκρούσεις συμφερόντων».
Η Ελλάδα δηλαδή παραμένει όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου πίσω από χώρες σαν την Ουγγαρία (68η), το Κατάρ (79η),τη Βοσνία (86η), την Αργεντινή του Χαβιέρ Μιλέι (87η) και μία θέση κάτω από την Μαλαισία, ενώ σε αισθητά καλύτερη θέση βρίσκονται κάποιες αφρικανικές χώρες.
Υπενθυμίζουμε πως η Ελλάδα είχε καταλάβει την 108η και την 107η θέση τα δύο προηγούμενα χρόνια (2022 και 2023), ενώ μετά από μία αύξηση της βαθμολογίας της πέρυσι, που οφειλόταν όμως στην πτώση άλλων κρατών και δεν αντανακλούσε ουσιαστική βελτίωση, φέτος υποχωρεί και πάλι. Παραμένει δε ουραγός στην ΕΕ. Ως γνωστόν, η υπόθεση των υποκλοπών, η δολοφονία Καραϊβάζ που παραμένει ανεξιχνίαστη και άλλοι παράγοντες οδήγησαν στην πτώση του σχετικού… σκορ της χώρας μας.
Ο Πάβολ Σαλάι, επικεφαλής του γραφείου ΕΕ και Βαλκανίων των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (ο οποίος το 2022 είχε δώσει συνέντευξη στο Documento), αναφέρει ειδικά για την Ελλάδα πως «το γεγονός ότι υπάρχει πλήρης ατιμωρισιά για την δολοφονία του Καραϊβάζ τέσσερα χρόνια μετά την άγρια εκτέλεσή του και πως οι δράστες των παρακολουθήσεων των δημοσιογράφων παραμένουν άγνωστοι, συντελεί στην σταθερά χαμηλή κατάταξη της Ελλάδας».
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στην Κύπρο (77η θέση), όπως επίσης και στην Ουγγαρία (68η), «η θολή, άνιση διανομή της κρατικής διαφήμισης» δείχνει μία «επικίνδυνη εγγύτητα ανάμεσα στα ΜΜΕ και σε αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία».
Η γενική κατάταξη των χωρών
Ίσως το πιο μεγάλο ενδιαφέρον της έκθεσης βρίσκεται στην παγκόσμια μιντιακή συγκυρία που καταγράφουν οι RSF, στην οποία η ελευθερία του Τύπου, όπως αναφέρεται, «καταγράφεται σε δύσκολη κατάσταση» για πρώτη φορά στην ιστορία του δείκτη. Κυρίως, εξαιτίας των οικονομικών δυσχερειών του Τύπου, που συνδυάζεται με συγκέντρωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ΜΜΕ, πίεση από οικονομικούς υποστηρικτές και διαφημιστές και μείωση της δημόσιας βοήθειας, που «είναι περιορισμένη, απούσα ή δίδεται με θολό τρόπο».
Μάλιστα παρατηρείται πως λόγω των οικονομικών δυσκολιών, ΜΜΕ βάζουν λουκέτο σε σχεδόν το 1/3 των χωρών παγκοσμίως, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία των RSF, σε 160 από 180 χώρες (ποσοστό 88,9%), τα ΜΜΕ πετυχαίνουν οικονομική σταθερότητα «με δυσκολία ή και καθόλου»
Αναλυτικά όσον αφορά στις χώρες, ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις ΗΠΑ, οι οποίες υποχώρησαν κατά 2 θέσεις και βρίσκονται τώρα 57ες στην παγκόσμια κατάταξη. Όπως επισημαίνεται «ο οικονομικός δείκτης (στις ΗΠΑ) έχει υποχωρήσει κατά περισσότερες από 14 μονάδες μέσα σε δύο χρόνια», με μεγάλες περιοχές της να μετατρέπονται σε ενημερωτικές ερήμους». Όσον αφορά τον κοινωνικό δείκτη, η υπερδύναμη υποχώρησε κατά 28 θέσεις, «γεγονός που δείχνει ότι ο Τύπος λειτουργεί σε ένα αυξανόμενα εχθρικό περιβάλλον». Ιδιαίτερη μνεία άλλωστε γίνεται στον Ντόναλντ Τραμπ, του οποίου «η δεύτερη θητεία έχει ήδη εντείνει αυτή την τάση οικονομικά προσχήματα να χρησιμοποιούνται ψευδώς για να επαναφέρουν τον Τύπο ¨στην τάξ稻.
Οι RSF ξεχωρίζουν την Παλαιστίνη, στην 163η θέση, όπου η κατάσταση είναι «καταστροφική» λόγω του πολύμηνου αποκλεισμού και του θανάτου σχεδόν 200 δημοσιογράφων από τους Ισραηλινούς βομβαρδισμούς. Το Ισραήλ υποχώρησε φέτος κατά 11 μονάδες στην 112η θέση.
Ειδική αναφορά γίνεται και στην Ουκρανία (62η και σε υψηλότερη κατάταξη, επίσης, από την Ελλάδα), όπου λόγω του πολέμου ο Τύπος επιβιώνει με επιδοτήσεις, κυρίως αμερικανικές.
Σε δεινή θέση και η Τουρκία, 160η και έχοντας υποχωρήσει κατά δύο θέσεις από πέρυσι εξαιτίας «της συνεχιζόμενης καταπίεσης των δημοσιογράφων».
Ειδική αναφορά κάνουν οι RSF στην οικονομική κρίση των ΜΜΕ στην Ευρώπη, όπου μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ της ανατολικής και δυτικής ηπείρου και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. «Η οικονομική κρίση των ΜΜΕ είναι αισθητή μέρα στην ΕΕ και τα Βαλκάνια», αναφέρουν. Ειδικά στα Βαλκάνια (Σλοβακία, Βοσνία, Σερβία, Κόσοβο) τα δημόσια μέσα ενημέρωσης «δοκιμάζουν μία υπαρξιακή κρίση εξαιτίας περικοπών στους προϋπολογισμούς και πολιτικού ελέγχου». Η έκθεση δεν παραλείπει να αναφερθεί στην «απότομη διακοπή της αμερικανικής βοήθειας», λόγω των περικοπών του προϋπολογισμού από την κυβέρνηση Τραμπ στα διεθνούς εμβέλειας Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL) και USAID.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης, όσον αφορά τη δυτική Ευρώπη, πως η Γαλλία έχει υποχωρήσει 4 θέσεις, όντας πλέον 25η παγκοσμίως, όπου επισημαίνεται πως «η αυξανόμενη συγκέντρωση (του ελέγχου των ΜΜΕ από λίγους πλούσιους ιδιοκτήτες) εμποδίζει την εκδοτική πολυφωνία, αυξάνει τον κίνδυνο αυτολογοκρισίας και εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την ανεξαρτησία των ΜΜΕ από τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των μετόχων». Τόσο η Γαλλία, όσο και η Γερμανία, παρατηρούν οι RSF, δεν επέλεξαν να ενδυναμώσουν την βιωσιμότητα των προϋπολογισμών των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία κατά τους RSF «εμποδίζουν περαιτέρω τον χώρο της ενημέρωσης συμβάλλοντας στην διάδοση χειραγωγούμενου και παραπλανητικού περιεχομένου, εντείνοντας την παραπληροφόρηση».
Στις υπόλοιπες χώρες, η Ρωσία κατατάσσεται στην 117η θέση, έχοντας υποχωρήσει 9 θέσεις φέτος, το Χονγκ Κονγκ (140η θέση) υποχωρεί μαζί με την Κίνα (178η, στον πάτο της κατάταξης και 6 θέσεις πιο χαμηλά από πέρυσι). Στην Ινδία τα ΜΜΕ εξαρτούν την επιβίωσή τους από την χρηματοδότηση «ατόμων με εγγύτητα στον πολιτικό και επιχειρηματικό κόσμο».
Συνολικά στις πρώτες θέσεις της κατάταξης βρίσκονται η Νορβηγία, η Εσθονία, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Φινλανδία και ακολουθούν ως τη δέκατη θέση: Δανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ελβετία και Τσεχία. Στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης βρίσκονται 175ο το Αφγανιστάν, 176ο το Ιράν, 177η η Συρία, 178η η Κίνα, 179η η Βόρεια Κορέα και 180η η Ερυθραία.
