Ένα από τα πιο φημισμένα φιλμ του πολωνικού κινηματογράφου είναι το γυρισμένο το 1965 «Χειρόγραφο της Σαραγόσα» του σκηνοθέτη Βίτσεκ Χας που ξαναβγαίνει στις αίθουσες.
Η διάρκειας ωρών ταινία του Βίτσεκ Χας αποτελεί διασκευή ενός κλασικού μυθιστορήματος του Γιαν Ποτότσκι που γράφτηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και στηρίζεται σε μια σειρά από αινιγματικές αφηγήσεις, που γεννιούνται η μια μέσα από την άλλη, σαν αναρίθμητα κουτιά που βρίσκονται το ένα μέσα στο άλλο.
Η πλοκή διαδραματίζεται κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους, στη μάχη για την πόλη της Σαραγόσα. Εκεί ένας Γάλλος αξιωματικός καταφεύγει στον δεύτερο όροφο ενός πανδοχείου της Σιέρα Μορένα και ανακαλύπτει ένα μεγάλο εικονογραφημένο βιβλίο. Στα σχέδια του αναπαρίστανται δυο άντρες κρεμασμένοι σε αγχόνες και δυο γυναίκες ξαπλωμένες σε κρεβάτι. Ένας αξιωματικός του ισπανικού στρατού επιχειρεί να συλλάβει τον Γάλλο εισβολέα αλλά καταλήγει να μεταφράζει το βιβλίο παρέα με τον εχθρό του. Προς μεγάλη του έκπληξη ο ισπανός ανακαλύπτει στο πρόσωπο του συγγραφέα, τον παππού του, λοχαγό των Βαλώνων, Αλφόνσο Φαν Βόρντεν.
Ο παππούς Αλφόνσο εμφανίζεται, με δύο υπηρέτες να αναζητεί τον πιο σύντομο δρόμο για τη Σιέρα Μορένα. Οι δυο άντρες τον προειδοποιούν ότι ο δρόμος που διάλεξε είναι επικίνδυνος αλλά δεν τους δίνει σημασία και οδηγείται σ’ ένα φαινομενικά έρημο πανδοχείο, όπου εντοπίζει δυο Μαυριτανές πριγκίπισσες. Η Εμίνα και η Ζιμπέλντα τον καλούν σ’ ένα παράξενο δωμάτιο και του ζητούν να παντρευτεί και τις δύο για να κληρονομήσει ένα μυστικό θρόνο. Η μόνη προϋπόθεση είναι να ασπαστεί το Ισλάμ. Εκείνος περιπαιχτικά τις αποκαλεί «φαντάσματα» πριν να πιει μέσα σ’ ένα κρανίο το μαγικό πιοτό που του προσφέρουν. Ο ύπνος τον παίρνει και αργότερα ξυπνάει δίπλα σε μια κρεμάλα με σωρούς από αμέτρητα κρανία να καλύπτουν την περιοχή.
Το φιλμ προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στην εποχή του καθώς η μυστικιστική ατμόσφαιρα και η αντισυμβατική- σχεδόν παιχνιδιάρικη- αφήγηση ξένισε τους περισσότερους θεατές. Όμως όσοι αφέθηκαν στις συναρπαστικές περιπέτειες των ηρώων του έργου, «ταξίδεψαν» με τη φαντασία τους σε σκοτεινά και απόκοσμα μέρη όπου η μαγεία έχει τον πρώτο λόγο. Ο κριτικός του νεοϋορκέζικου Timeout την αποκάλεσε ως «την Πολωνική Έβδομη Σφραγίδα που πρέπει να δει κάθε κινηματογραφόφιλος» ενώ ο Guardian στις σελίδες του αναφέρθηκε στο φιλμ του Βίτσεκ Χας ως την «σπουδαιότερη «Ρωσική κούκλα» του κινηματογράφου». Ανάμεσα στους λάτρεις του φιλμ ήταν ο Λουίς Μπουνιουέλ και ο Ντέιβιντ Λιντς.

















