Ευρωπαϊκή Ένωση: Νέα μέλη χωρίς πλήρη δικαιώματα ψήφου;

Η ιδέα στην ουσία θεωρείται ως απεμπλοκή της διεύρυνσης, επειδή χώρες όπως η Ουκρανία θα μπορούν να έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν πριν η ΕΕ αναθεωρήσει τον τρόπο λειτουργίας της. Το πρόβλημα ωστόσο δεν είναι τόσο απλό αφού είναι και πολιτικό με την Ρωσία να δηλώνει τις θέσεις της και την πλήρη αντίθεσή της.

Νέες χώρες, όπως αναφέρει η ευρωπαϊκή ιστοσελίδα Politico, θα μπορούσαν να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς πλήρη δικαιώματα ψήφου, σε μια κίνηση που θα μπορούσε να κάνει ηγέτες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας πιο δεκτικούς στην ένταξη χωρών όπως η Ουκρανία στο μπλοκ.

Η πρόταση για την αλλαγή των κανόνων ένταξης στην ΕΕ βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και θα πρέπει να εγκριθεί από όλα τα κράτη-μέλη, σύμφωνα με τρεις Ευρωπαίους διπλωμάτες και έναν αξιωματούχο της ΕΕ που γνωρίζει τις συζητήσεις. Η ιδέα είναι ότι τα νέα μέλη θα αποκτήσουν πλήρη δικαιώματα μόλις η ΕΕ αναθεωρήσει τον τρόπο λειτουργίας της ώστε να δυσκολέψει τις μεμονωμένες χώρες να ασκήσουν βέτο σε ορισμένες κινήσεις.

Είναι η τελευταία προσπάθεια κυβερνήσεων που τάσσονται υπέρ της διεύρυνσης της ΕΕ, όπως η Αυστρία και η Σουηδία, να δώσουν ζωή σε μια διαδικασία επέκτασης που αυτή τη στιγμή μπλοκάρεται από τη Βουδαπέστη και μερικές άλλες πρωτεύουσες λόγω φόβων ότι θα μπορούσε να φέρει ανεπιθύμητο ανταγωνισμό για τις τοπικές αγορές ή να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντα ασφαλείας. Η ΕΕ έχει θέσει τη διεύρυνση ως στρατηγική προτεραιότητα εν μέσω της επεκτατικής ατζέντας του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, αν και η προσπάθεια για αύξηση του αριθμού των μελών από τα τρέχοντα 27 σε έως και 30 κατά την επόμενη δεκαετία αποκαλύπτει τις εσωτερικές διαιρέσεις του μπλοκ.

«Τα μελλοντικά μέλη θα πρέπει να υποχρεούνται να παραιτηθούν από το δικαίωμα αρνησικυρίας τους μέχρι να εφαρμοστούν βασικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις – όπως η εισαγωγή της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία στους περισσότερους τομείς πολιτικής», δήλωσε ο Άντον Χόφραϊτερ, πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γερμανικής Βουλής. «Η διεύρυνση δεν πρέπει να επιβραδυνθεί από μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ που εμποδίζουν τις μεταρρυθμίσεις».

Η πρωτοβουλία θα επέτρεπε στις χώρες που βρίσκονται επί του παρόντος στο δρόμο της ένταξης, όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία και το Μαυροβούνιο, να απολαμβάνουν πολλά από τα οφέλη της ένταξης στην ΕΕ, αλλά χωρίς δικαιώματα αρνησικυρίας – κάτι που οι κυβερνήσεις της ΕΕ ανέκαθεν λατρεύουν ως το απόλυτο εργαλείο για την αποτροπή πολιτικών της ΕΕ που δεν τους αρέσουν.

Η σκέψη πίσω από την πρόταση — η οποία συζητείται ανεπίσημα μεταξύ των χωρών της ΕΕ και της Επιτροπής, σύμφωνα με τους ίδιους διπλωμάτες και αξιωματούχους — είναι ότι η ένταξη νέων χωρών χωρίς δικαίωμα βέτο, τουλάχιστον στην αρχή της ένταξής τους, θα τους επέτρεπε να ενταχθούν με πιο ευέλικτους όρους χωρίς να απαιτείται αναθεώρηση των βασικών συνθηκών της ΕΕ.

Προηγουμένως, οι ηγέτες της ΕΕ είχαν επιμείνει ότι μια τέτοια αναθεώρηση ήταν απαραίτητη προτού η Ένωση  μπορέσει να δεχτεί νέα μέλη όπως η Ουκρανία, υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο αύξησης των αδιεξόδων στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, οι προσπάθειες κατάργησης του δικαιώματος βέτο και για τα υπάρχοντα μέλη της ΕΕ έχουν συναντήσει έντονη αντίθεση, όχι μόνο από την Ουγγαρία αλλά και από τη Γαλλία και την Ολλανδία.

Αυξανόμενη απογοήτευση

Το σχέδιο για την ένταξη νέων μελών χωρίς πλήρες δικαίωμα ψήφου θα «διασφάλιζε ότι θα παραμένουμε ικανοί να ενεργούμε ακόμη και σε μια διευρυμένη ΕΕ», δήλωσε ο Χόφραϊτερ. «Από συζητήσεις με εκπροσώπους των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων, λαμβάνω σαφή μηνύματα ότι αυτή η προσέγγιση θεωρείται εποικοδομητική και βιώσιμη».

Η απαίτηση να μην επιτραπεί η ένταξη νέων χωρών μέχρι η ΕΕ να μεταρρυθμίσει τον τρόπο λειτουργίας της, διακινδυνεύει την Ε.Ε. να είναι σε θέση να «ανασταλεί τη διεύρυνση από την πίσω πόρτα», είπε.

Η ώθηση συμπίπτει με την αυξανόμενη απογοήτευση στις υποψήφιες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Δυτικών Βαλκανίων που έχουν προβεί σε εκτεταμένες εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν είναι πιο κοντά στην ένταξη χρόνια μετά την υποβολή αίτησης. Στην περίπτωση του Μαυροβουνίου, οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην ΕΕ ξεκίνησαν το 2012.

«Η τελευταία χώρα που εισήλθε [στην ΕΕ] ήταν η Κροατία πριν από περισσότερα από 10 χρόνια – και εν τω μεταξύ το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε», δήλωσε ο πρόεδρος του Μαυροβουνίου Γιάκοφ Μιλάτοβιτς. «Γι’ αυτό πιστεύω ότι τώρα είναι η ώρα να αναβιώσει η διαδικασία, να αναβιώσει και λίγο η ιδέα της ΕΕ ως μιας λέσχης που εξακολουθεί να έχει μια βαρύτητα προς αυτήν».

Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Τάρας Κάτσκα, επανέλαβε αυτές τις ανησυχίες, ζητώντας «δημιουργικές» λύσεις για την απεμπλοκή της διεύρυνσης της ΕΕ. Η προσπάθεια του Κιέβου να ενταχθεί στην ΕΕ καθυστερεί επί του παρόντος λόγω βέτο από την Ουγγαρία.

«Η αναμονή δεν είναι επιλογή», δήλωσε ο Κάτσκα σε συνέντευξή του. «Επομένως, αυτό που χρειαζόμαστε είναι να έχουμε μια λύση εδώ και τώρα. Αυτό είναι σημαντικό για την Ουκρανία αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση… Νομίζω ότι καθώς η Ρωσία δοκιμάζει την ευρωπαϊκή ασφάλεια με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, το ίδιο κάνει υπονομεύοντας την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Πηγή: Politico