Εργαζόμενοι, επιχειρηματίες, φοιτητές, συνταξιούχοι θα συνεχίσουν τη ζωή τους μετά το Brexit, αλλά θα προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, η οποία θα αρχίσει να διαμορφώνεται από τώρα και στο εξής.
Τα μέτρα της αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ δεν ξεκινούν σήμερα, αλλά ήδη χιλιάδες Ελληνες φοβούνται για τις επιπτώσεις του «διαζυγίου». Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη την επικείμενη αναδιάταξη του κοινοτικού προϋπολογισμού και τα δισεκατομμύρια που δεν θα πληρώσει το Λονδίνο για την κοινή γεωργική πολιτική, τα περιφερειακά ταμεία ή το πολυετές πλαίσιο χρηματοδότησης (το ΕΣΠΑ που θα ισχύσει από το 2020), ο φόβος μπορεί να γενικευτεί, αφού η νέα μοιρασιά θα είναι πολύ πιο δύσκολη.
Εως 1,8 δισ. ευρώ (από 0,3% έως 1% του ΑΕΠ) συνολικά για μια διετία εκτίμησε το κόστος του Brexit στην Ελλάδα ο υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Δημήτρης Παπαδημητρίου, μιλώντας σε ημερίδα που διοργάνωσε το Ελληνοβρετανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, ενώ φορείς του εμπορίου και των εξαγωγών έκαναν λόγο για σοκ με επικείμενες ανατιμήσεις στα ελληνικά προϊόντα.
H Βρετανία αποτελεί την έβδομη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά για τα ελληνικά προϊόντα, με τις ελληνικές εξαγωγές να διαμορφώνονται στο 1,063 δισ. ευρώ το 2016 από 1,08 δισ. ευρώ το 2015, έναντι εισαγωγών 1,168 δισ. ευρώ από 1,189 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Ειδικά για τις ελληνικές εξαγωγές μεταποιημένων τροφίμων και ποτών, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η τρίτη μεγαλύτερη αγορά.
Την ίδια ώρα άγνωστες είναι οι συνέπειες του Brexit και για τον ελληνικό τουρισμό, ειδικά από του χρόνου, με δεδομένο ότι περίπου 2,5 εκατ. Βρετανοί επισκέπτονται ετησίως τη χώρα μας, με τα έσοδα να ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ.
Από την πλευρά της πάντως η πρέσβειρα του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ελλάδα Κέιτ Σμιθ ήταν καθησυχαστική τονίζοντας ότι «έχει νόημα για την Ελλάδα και τη Βρετανία να υπάρξει μια τολμηρή και φιλόδοξη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου», ενώ απευθυνόμενη στις αγωνίες Ελλήνων εργαζομένων και επενδυτών στη Βρετανία τόνισε: «Θέλουμε να υπάρξει βεβαιότητα σε ό,τι αφορά το καθεστώς των Ελλήνων που επενδύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και για το καθεστώς των Ελλήνων που εργάζονται στη Βρετανία ώστε να συνεχίσουμε να εμβαθύνουμε περαιτέρω τους οικονομικούς μας δεσμούς».
Εξίσου μεγάλο είναι όμως και το ζήτημα που έχει ανακύψει με τους Ελληνες που σπουδάζουν ή θέλουν να σπουδάσουν στη Μεγάλη Βρετανία.
Ο Κωνσταντίνος Βέργος, καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ στην Αγγλία, αναφέρει στο Documento: «Η απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ενωση αναμένεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στη δυνατότητα των φοιτητών να σπουδάζουν στη Βρετανία όσο και στην ποιότητα των σπουδών τους εκεί. Το κόστος σπουδών σταδιακά, ενδεχομένως ξεκινώντας από το πανεπιστημιακό έτος 2018-19, θα εναρμονιστεί με εκείνο φοιτητών χωρών που τώρα είναι εκτός ΕΕ και είναι, σε πολλά πανεπιστήμια, κοντά στις 13.000 λίρες, ή παραπάνω, αντί 9.000 λιρών που είναι για Εγγλέζους και φοιτητές από την ΕΕ. Ουσιαστικά η επιβάρυνση θα είναι σημαντική καθώς τώρα στην Ουαλία πολλές σπουδές είναι πολύ οικονομικότερες, κοντά στις 4.000 λίρες, άρα η αύξηση των διδάκτρων ίσως φτάσει τις 9.000 λίρες (10.000 ευρώ ετησίως). Επίσης, η ποιότητα σπουδών επίπεδου διδακτορικού θα επηρεαστεί αρνητικά από την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας, καθώς θα χαθεί η πρόσβαση σε χρηματοδότηση των 2/3 των ερευνών περίπου οι οποίες σήμερα σχετίζονται με την ΕΕ. Όμως, οι επιπτώσεις θα αρχίσουν να γίνονται ορατές από το 2018 και σε πλήρη έκταση από το 2019 και μετά. Να σημειωθεί ότι αυτό ίσως δεν αγγίξει τη Σκωτία».
Τη βεβαιότητα ότι οι όποιες αλλαγές για τους φοιτητές στη Βρετανία θα αρχίσουν από το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019 εξέφρασε και η Μαρία Τσακάλη, επικεφαλής εκπαίδευσης του Βρετανικού Συμβουλίου (British Council), η οποία πάντως σημείωσε ότι έρευνες ήδη καταγράφουν πτώση του ενδιαφέροντος για φοίτηση στα αγγλικά πανεπιστήμια η οποία φθάνει σε ποσοστό 7%. Κύριοι λόγοι για την υποχώρηση της προτίμησης στα βρετανικά πανεπιστήμια είναι η ανησυχία για τους ενδεχόμενους περιορισμούς πρόσβασης στην αγορά εργασίας και σε φοιτητικά δάνεια, όπως και ο φόβος για έλλειψη κονδυλίων για έρευνα κ.λπ.
Αυτήν τη στιγμή (ακαδημαϊκό έτος 2015-2016), 10.756 Ελληνες φοιτούν στη Μεγάλη Βρετανία σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, όταν στη δεκαετία του ’80 είχαν φτάσει τις 30.000. Ας σημειωθεί ότι η συνολική κοινότητα των Ελλήνων που έχουν αποφοιτήσει από βρετανικά πανεπιστήμια εκτιμάται στις 300.000, ενώ η εν λόγω χώρα αποτελεί την 5η στη σειρά προτίμησης «αγαπημένη» για σπουδές στο εξωτερικό.
Παράθυρο ευκαιριών
Σύμφωνα πάντως με τον υπουργό Οικονομίας δεν αποκλείεται το Brexit να αποτελέσει ένα παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα. Για παράδειγμα, αν υπάρξει φυγή από το Λονδίνο ναυτιλιακών επιχειρήσεων δεν αποκλείεται να ευνοηθεί και το λιμάνι του Πειραιά, ενώ επενδυτικές ευκαιρίες για την Ελλάδα μπορεί να δημιουργηθούν και στον τομέα της άμυνας – ασφάλειας στο πλαίσιο ανασυγκρότησης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Αντίστοιχα, ενδέχεται η Ελλάδα να προσελκύσει κάποιες δραστηριότητες ξένων φαρμακευτικών πολυεθνικών από τη Βρετανία λόγω των δυνατοτήτων που προσφέρει σ’ αυτό τον κλάδο.
