Ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο UCL αναλύει στο Documento την τρέχουσα κατάσταση με φόντο τα Ηλύσια Πεδία
«Δεν είναι ασυνήθιστο για έναν Γάλλο πρωθυπουργό να αποχωρεί πριν ολοκληρωθεί η πενταετία, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ξεκάθαρο ότι αυτό συνέβη λόγω πολιτικών διαφορών στη διαχείριση σημαντικών θεμάτων όπως το συνταξιοδοτικό και τα κοινωνικά κινήματα. Βλέπε τα “Κίτρινα γιλέκα” που διαδήλωναν πριν από την πανδημία και πιθανότατα να επιστρέψουν» υποστήριξε στο Documento ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Φιλίπ Μαρλιέρ.
Ο ανασχηματισμός που έκανε την προηγούμενη εβδομάδα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε προαναγγελθεί από καιρό. Τα πρόσωπα που επιλέχθηκαν, με πρώτο τον νέο πρωθυπουργό Ζαν Καστέξ, συσπειρώνουν την κυβέρνηση γύρω από τον πρόεδρο ενισχύοντας το δεξιό πρόσημό της. Ωστόσο η απομάκρυνση του δημοφιλούς Εντουάρ Φιλίπ μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ στον πρόεδρο Μακρόν, καθώς δεν αποκλείεται να είναι αντίπαλοι στη διεκδίκηση του προεδρικού χρίσματος το 2022. Για την ώρα, σύμφωνα με πληροφορίες από το περιβάλλον του προέδρου, ο απερχόμενος πρωθυπουργός έχει επιφορτιστεί με το έργο της «συσπείρωσης της πλειοψηφίας» του κυβερνώντος κόμματος, του οποίου, σημειωτέον, δεν αποτελεί μέλος, ενόψει των εκλογών του 2022.
Πριν από περίπου μία βδομάδα ο Γάλλος πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ παραιτήθηκε. Για πολλούς αναλυτές τα σημάδια ήταν εκεί. Τι σημαίνει αυτή η κίνηση τη δεδομένη στιγμή;
Υπήρχαν πράγματι συζητήσεις για πιθανή παραίτηση του Εντουάρ Φιλίπ εδώ και εβδομάδες. Δεν είναι κίνηση που προκαλεί έκπληξη. Ενας λόγος είναι ότι τους περασμένους μήνες υπήρχαν εντεινόμενες αντιγνωμίες μεταξύ του πρωθυπουργού και του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν ως προς τη διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού. Η ένταση μεταξύ των δύο αντρών ήταν αισθητή. Ενας άλλος λόγος είναι ότι ο πρωθυπουργός ξεπέρασε σε δημοτικότητα τον πρόεδρο, γεγονός που στη Γαλλία της Πέμπτης Δημοκρατίας είναι αρκετά ασυνήθιστο. Κανονικά ο πρωθυπουργός είναι περισσότερο αντιδημοφιλής, καθώς διαχειρίζεται καθημερινά τις υποθέσεις της χώρας και δέχεται χτυπήματα. Εδώ συμβαίνει το αντίστροφο. Ο κ. Μακρόν θέλησε να επανεκκινήσει την προεδρία του με έναν νέο πρωθυπουργό και να ξεφορτωθεί παράλληλα κάποιον ο οποίος τον επισκίαζε πολιτικά.
Αν κοιτάξουμε επίσης τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών, ήταν ιδιαιτέρως άσχημα για το κόμμα του Μακρόν, το LREM (La République En Marche), καθώς δεν κατάφερε να κερδίσει ούτε έναν μεγάλο δήμο της χώρας. Μόνη εξαίρεση ήταν ο δήμος της Χάβρης, στον οποίο κέρδισε ο Εντουάρ Φιλίπ. Πρόκειται επί της ουσίας για μια νίκη αρκετά ντροπιαστική για τον Μακρόν, καθώς αποτελεί τη μοναδική του.
Ακούγεται ότι ο Εντουάρ Φιλίπ θα διεκδικήσει την προεδρία στις εκλογές του 2022. Πόσο πιθανό το θεωρείτε αυτό;
Είναι εξαιρετικά νωρίς για προβλέψεις. Θα δούμε τι μέλλει γενέσθαι, αλλά είναι πολύ πιθανό η κίνηση του κ. Μακρόν να ωθήσει σε παραίτηση τον κ. Φιλίπ να αποδειχτεί επιζήμια για τον ίδιο, καθώς υπάρχει το ενδεχόμενο ο τελευταίος να κατέβει ως υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν σε δύο χρόνια. Απέκτησε αναγνωρισιμότητα ως πολιτικός και εμπειρία από τη θέση του πρωθυπουργού, είναι δημοφιλής, ενώ η γενική αντίληψη στη Γαλλία είναι ότι ο τρόπος που διαχειρίστηκε την πανδημία ήταν στη σωστή κατεύθυνση. Είναι πιθανόν να έχει περαιτέρω πολιτικές φιλοδοξίες.
Ο κ. Φιλίπ δεν εντάχθηκε ποτέ στο κόμμα του Μακρόν (LREM), αν δεν κάνω λάθος. Τι δείχνει αυτό;
Ναι, είναι αλήθεια. Ο Εντουάρ Φιλίπ προέρχεται από ένα συντηρητικό κόμμα, αυτό των Ρεπουμπλικάνων – μιλάμε σαφέστατα για έναν άντρα της Δεξιάς, ο οποίος όμως δεν εντάχθηκε ποτέ στο κόμμα που δημιούργησε πριν από τρία χρόνια ο Εμανουέλ Μακρόν. Αυτό έχει τη σημασία του, καθώς όλοι οι βουλευτές του κόμματος που ήρθαν από τους Ρεπουμπλικάνους εντάχθηκαν στο LREM. Αυτό δείχνει ότι και από αυτή την άποψη ο Φιλίπ παρέμεινε αυτόνομος και ανεξάρτητος ως προς τον Μακρόν, γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει εν μέρει την ένταση μεταξύ των δύο αντρών.
Επομένως δεν θεωρείτε σοφή την κίνηση του Εμανουέλ Μακρόν να ωθήσει τον πρωθυπουργό του στην παραίτηση.
Πρόκειται για ρίσκο, την έκβαση του οποίου θα δείξει το μέλλον. Το σίγουρο είναι ότι στο πρόσωπο του κ. Φιλίπ υπάρχει μια γενική συναίνεση ότι κατάφερε με ψυχραιμία να διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις. Τα επόμενα δύο χρόνια θα τα περάσει πιθανότατα στο δημαρχείο της Χάβρης, θα διατηρήσει τη δημοτικότητά του σε αρκετά υψηλά επίπεδα, δεδομένου ότι δεν θα χρειαστεί να πάρει πολιτικές αποφάσεις που θα επηρεάσουν την καθημερινότητα και το μέλλον των Γάλλων, και θα περιμένει την ώρα του.
Πιστεύετε ότι οι Ρεπουμπλικάνοι (Δεξιά) θα μπορούσαν να παρέχουν στήριξη στον Φιλίπ ενόψει των προεδρικών εκλογών, από τη στιγμή που ο ίδιος αποχώρησε από το κόμμα;
Θα μπορούσε, αλλά θα ήταν λίγο βαρύ να επιστρέψει σε ένα κόμμα από το οποίο αποχώρησε. Από την άλλη, δεν είναι απίθανο οι Ρεπουμπλικάνοι να τον στηρίξουν επίσημα αν δεν έχουν κάποιον άλλο αξιόπιστο υποψήφιο. Ωστόσο σήμερα δεν ισχύει αυτό που ίσχυε πριν από χρόνια. Οτι δηλαδή για να κατέβει κάποιος υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές χρειαζόταν οπωσδήποτε τη στήριξη ενός μεγάλου κόμματος, είτε της Δεξιάς είτε της Αριστεράς. Και ότι μετά δεν ήταν εύκολο να αλλάξει πολιτικό στρατόπεδο.
Δείτε το παράδειγμα του Μακρόν. Ηταν υπουργός σε μια κυβέρνηση Σοσιαλιστών πριν από το 2016 χωρίς να είναι μέλος κόμματος. Διετέλεσε σύμβουλος του Φρανσουά Ολάντ στο Ελιζέ, επομένως θεωρούνταν ότι είχε περισσότερο μια αριστερή χροιά, ακόμη κι αν δεν προερχόταν από την Αριστερά. Στη συνέχεια εκμεταλλεύτηκε την υποχώρηση τόσο των Σοσιαλιστών όσο και των Ρεπουμπλικάνων για να λανσάρει το δικό του κόμμα. Και τα κατάφερε.
Ο Εντουάρ Φιλίπ θα μπορούσε να ακολουθήσει το ίδιο μοτίβο επιδιώκοντας να δημιουργήσει γύρω του μια μορφή συμμαχίας γνωστών πολιτικών προσωπικοτήτων προερχόμενων από τη Δεξιά και το κόμμα του Μακρόν. Υπό αυτή την έννοια λίγη σημασία θα έχει αν δεν είναι ο επίσημος υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων.
Αναφέρατε προηγουμένως ότι στις εκλογές του 2016 ο Εμανουέλ Μακρόν επωφελήθηκε από την πτώση των δύο παραδοσιακών κομμάτων, των Ρεπουμπλικάνων και του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Μέχρι σήμερα και τα δύο αυτά κόμματα δεν έχουν καταφέρει να επανακάμψουν. Μόνη αντίπαλος του προέδρου προς το παρόν θεωρείται η Μαρίν Λεπέν του ακροδεξιού κόμματος Rassemblement National. Πέραν του σεναρίου που θέλει υποψηφιότητα Φιλίπ, διαφαίνεται άλλη εναλλακτική;
Θεωρώ ότι αυτό που περιγράφετε επιβεβαιώνει την επικρατούσα αντίληψη στους Γάλλους πολιτικούς αναλυτές ότι η πολιτική κατάσταση στη Γαλλία έχει γίνει πολύ θολή, κατακερματισμένη και αβέβαιη, με την έννοια ότι είναι πολύ πιο δύσκολο απ’ ό,τι στο παρελθόν να κάνει κάποιος προβλέψεις. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι σήμερα το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) είναι σε ελαφρώς καλύτερη θέση από το ελληνικό ΠΑΣΟΚ και δεν αποκλείω σε λίγα χρόνια να δούμε μια «πασοκοποίησή» του, δηλαδή να έχει την ίδια τύχη με το ΠΑΣΟΚ. Στις δημοτικές εκλογές κατάφερε να σώσει κάποιους σημαντικούς δήμους όπως το Παρίσι και τη Λιλ, αλλά όχι να κερδίσει νέους.
Το ίδιο ισχύει και για τους Ρεπουμπλικάνους. Δεν τα πάνε καλά. Πρόκειται μάλιστα για δυο κόμματα που βρίσκονται στην αντιπολίτευση τα τελευταία τρία χρόνια απέναντι σε έναν πρόεδρο που δεν είναι καθόλου δημοφιλής. Κανονικά θα έπρεπε να τα πηγαίνουν πολύ καλύτερα στις δημοσκοπήσεις. Αλλά φαίνεται ότι η Γαλλία γυρίζει σελίδα και ότι η απογοήτευση προς αυτά τα κόμματα που κυβερνούσαν επί χρόνια γίνεται διαρκής.
Επομένως, όταν οι δύο πυλώνες της γαλλικής πολιτικής σκηνής, οι Ρεπουμπλικάνοι και οι Σοσιαλιστές, υποχωρούν σημαντικά, προκύπτει ένα κενό που μπορεί να καλυφθεί μόνο από νέες δυνάμεις. Το πρόβλημα είναι ότι καμία ανερχόμενη πολιτική δύναμη αυτήν τη στιγμή δεν μπορεί να κερδίσει τις εκλογές από μόνη της. Πάρτε για παράδειγμα τους Πράσινους.
Οι Πράσινοι τα πήγαν πολύ καλά στις δημοτικές εκλογές.
Πράγματι, αλλά οι Πράσινοι έχουν ανάγκη από τους Σοσιαλιστές και την Αριστερά. Και πολλές νίκες τους στις δημοτικές εκλογές σφραγίστηκαν από τη συνεργασία τους με το Κομμουνιστικό ή το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ενα σενάριο επομένως είναι να υπάρξει ένας υποψήφιος στις προεδρικές του 2022 που να χαίρει της στήριξης των Πρασίνων και των κομμάτων της Αριστεράς.
Ποιος είναι
Ο Φιλίπ Μαρλιέρ είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών με ειδίκευση στη γαλλική και ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή στο βρετανικό πανεπιστήμιο UCL (University College London) τα τελευταία έντεκα χρόνια. Προηγουμένως ήταν ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας της Γαλλίας (CNRS) και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας. Εχει γράψει πολλά άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, σε έντυπα όπως ο βρετανικός «Guardian» και η γαλλική «Le Monde» αλλά και σε διαδικτυακά Μέσα όπως ο γαλλικός ιστότοπος έρευνας και ανάλυσης Mediapart. Είναι ένας εκ των τριών συγγραφέων του βιβλίου «La gauche radicale en Europe» («Η ριζοσπαστική Αριστερά στην Ευρώπη»), το οποίο δημοσιεύτηκε το 2013 από τις εκδόσεις Croquant. Εχει συγγράψει πολλά κεφάλαια βιβλίων με θέμα τη γαλλική και ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία καθώς και τα κοινωνικά κινήματα.
