Γερμανία: Η ακροδεξιά καθορίζει την ατζέντα της καθώς οι αντίπαλοι ενισχύουν τις ιδέες της

Τα κυρίαρχα κόμματα επιτρέπουν ολοένα και περισσότερο στην ακροδεξιά να καθορίζει την ατζέντα, σύμφωνα με ερευνητές στη Γερμανία , περιγράφοντας  αυτή την κατάταση ως ένα μειονέκτημα που άθελά τους βοήθησε την ακροδεξιά νομιμοποιώντας τις ιδέες της και διαδίδοντάς τες ευρύτερα.

Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο European Journal of Political Research, βασίστηκαν σε μια αυτοματοποιημένη ανάλυση κειμένου 520.408 άρθρων από έξι γερμανικές εφημερίδες σε διάστημα άνω των δύο δεκαετιών.

Οι ερευνητές με έδρα το Βερολίνο διαπίστωσαν ότι καθώς η ακροδεξιά μετατοπίστηκε από περιθωριακά ζητήματα στα τέλη της δεκαετίας του 1990 σε θέματα όπως η ένταξη και η μετανάστευση, τα κυρίαρχα κόμματα αναδιαμόρφωσαν ολοένα και περισσότερο την επικοινωνία τους για να ανταποκριθούν, ενισχύοντας την εξάπλωση αυτών των ιδεών και σηματοδοτώντας στους ψηφοφόρους ότι αυτές οι ιδέες και οι θέσεις ήταν νόμιμες.

Το συνολικό αποτέλεσμα είχε κρίσιμες επιπτώσεις για τη δημοκρατία, δήλωσε η Τερέσα Φέλκερ, πολιτική κοινωνιολόγος στο Κέντρο Κοινωνικών Επιστημών του Βερολίνου και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Η πολιτική επικοινωνία από τα κυρίαρχα κόμματα παίζει κεντρικό ρόλο στην εκλογική επιτυχία της ακροδεξιάς», είπε. «Αυτός ο παράγοντας έχει υποτιμηθεί».

Αυτός ο αντίκτυπος ήταν εμφανής ακόμη και όταν τα κυρίαρχα κόμματα επέκριναν την ακροδεξιά. «Εξακολουθείτε να τους δίνετε προσοχή», είπε η Φέλκερ. «Το βασικό μας επιχείρημα είναι ότι επειδή ζούμε σε μια τέτοια μάχη για την προσοχή, αυτή η προσοχή είναι το κλειδί. Όποιος καθορίζει την ατζέντα έχει αντίκτυπο στο τι σκέφτονται οι ψηφοφόροι και σε ποιον ψηφίζουν».

Ενώ η έρευνα επικεντρώθηκε στη Γερμανία, αυτό το φαινόμενο κανονικοποίησης είναι πιθανό να εφαρμοστεί σε χώρες σε όλη την Ευρώπη, δήλωσε ο Σαλντίβια Γκονζάτι., πολιτικός κοινωνιολόγος στο Κέντρο Κοινωνικών Επιστημών του Βερολίνου και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Το βλέπεις αυτό πολύ συχνά στα γερμανικά και βρετανικά μέσα ενημέρωσης», είπε. «Η ακροδεξιά λέει κάτι και όλοι αρχίζουν να μιλάνε γι’ αυτό για μια εβδομάδα. Και όλοι σοκάρονται από αυτό, αλλά γίνεται πρωτοσέλιδο. Ακόμα κι αν το αντικρούεις, το επαναλαμβάνεις».

Όταν ο λογος σου μοιάζει με της ακροδεξιάς

Κατά καιρούς, οι ηγέτες είχαν επίσης σκληρύνει τον λόγο τους για να ταιριάζει με αυτόν της ακροδεξιάς. Σε μια συνέντευξη του 2023, ο Όλαφ Σολτς, ο τότε Γερμανός καγκελάριος και ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD), δήλωσε ότι ήταν καιρός να «απελαθούν σε μεγάλη κλίμακα όσοι δεν έχουν δικαίωμα να παραμείνουν στη Γερμανία» και ζήτησε οι απελάσεις να πραγματοποιούνται «πιο συχνά και πιο γρήγορα» σε όλη τη χώρα.

Παρόμοια παραδείγματα μπορούν να βρεθούν σε όλη την Ευρώπη, καθώς οι πολιτικοί χωρών από το Ηνωμένο Βασίλειο έως τη Γαλλία υιοθετούν τη γλώσσα της ακροδεξιάς, ιδιαίτερα όσον αφορά τη μετανάστευση, δημιουργώντας ένα “αντηχείο” που θα ήταν αδιανόητο για πολλούς πριν από μια δεκαετία.

Στην καρδιά του ζητήματος βρισκόταν το ερώτημα ποιος έδινε τον τόνο και αποφάσιζε για το θέμα, δήλωσε ο Σαλντίβια Γκονζάτι. «Αν είσαι ένα μετριοπαθές κόμμα και μιλάς για αυτό που ονομάζουμε πολιτιστικά ζητήματα – μετανάστευση, ένταξη – με τρόπο που υπαγορεύεται από τον ρυθμό της ακροδεξιάς, αυτή είναι η όλη ιδέα του καθορισμού της ατζέντας».

Άλλα πολιτικά κόμματα έχουν προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, επιδιώκοντας να αντιγράψουν την σκληροπυρηνική ατζέντα της ακροδεξιάς, ακόμη και όταν έρευνες δείχνουν ότι κάτι τέτοιο ωθεί τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν την ακροδεξιά.

Το εύρος των δεδομένων που συλλέχθηκαν αποκάλυψε ότι η επιρροή των ακροδεξιών κομμάτων ήταν σταδιακή και είχε αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, δήλωσε η Φέλκερ. «Η δημόσια αντίληψη δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Αλλά αν ακούτε αυτό το αρνητικό πλαίσιο γύρω από τη μετανάστευση κάθε δύο εβδομάδες, και αυτό διαδίδεται όχι μόνο από ακροδεξιά κόμματα αλλά και, για παράδειγμα, από τους Σοσιαλδημοκράτες, τότε φυσικά αυτή η αφήγηση επεκτείνεται περαιτέρω».

Τα ευρήματα βασίζονται σε προηγούμενες μελέτες που έχουν δείξει ότι η ακροδεξιά έχει σταθερά κανινοκοποιηθεί, είτε μέσω των αποφάσεων των κυρίαρχων κομμάτων να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί της σε συνασπισμούς και συμμαχίες είτε μέσω της προσοχής που τους έχουν στρέψει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Μεγάλη η επιρροή της ακροδεξιάς

Σε αυτήν την περίπτωση, ωστόσο, οι ερευνητές εξεπλάγησαν από την έκταση της επιρροής της ακροδεξιάς. «Η προσδοκία μας ήταν ότι τα δεξιά κόμματα ήταν πιο πιθανό να αντιδράσουν στον καθορισμό της ακροδεξιάς ατζέντας», δήλωσε ο Γκονζάτι. «Και αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι δεν ισχύει συγκεκριμένα, αλλά σε όλους τους τομείς». Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ήταν επίσης πιο πιθανό να επηρεαστούν από τα κόμματα που ήταν στην κυβέρνηση, σύμφωνα με τη μελέτη.

Τα ευρήματα πιθανότατα θα είναι παρόμοια σε όλη την Ευρώπη , δήλωσε η Völker. Εξαίρεση, είπε, αποτελούν οι σκανδιναβικές χώρες όπου η ακροδεξιά επιρροή είχε περάσει σε αυτό που περιέγραψε ως «δεύτερο στάδιο», επεκτείνοντας πέρα ​​από τα πολιτιστικά ζητήματα για να καλύψει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων.

«Καθώς όλα τα κυρίαρχα κόμματα έχουν ήδη υιοθετήσει την ατζέντα της ακροδεξιάς σε ορισμένες θέσεις που σχετίζονται με τη μετανάστευση, έχουν ήδη ξεπεράσει το σημείο όπου η ακροδεξιά καθορίζει την ατζέντα μόνο για τη μετανάστευση», δήλωσε ο Φόλκερ.

Η έρευνα τόνισε την ανάγκη τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα να χαράξουν τον δικό τους λόγο, δήλωσε η Saldivia Gonzatti, ιδιαίτερα σε θέματα όπως η μετανάστευση και η ένταξη, αντί να ακολουθούν συνεχώς την άκρα δεξιά.

«Είναι σαν χορός», είπε. «Αν ο μαέστρος είναι ακροδεξιός και εσύ αντιδράς σε αυτό, δεν μπορείς να αποφασίσεις ποια μουσική πρέπει να παίξει».