Το ντοκιμαντέρ του Κώστα Σταματόπουλου με τίτλο «Πειθαρχική μεραρχία 999» αφηγείται μια όχι και τόσο γνωστή ιστορία του Β Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Κώστας Σταματόπουλος («Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε», «Ο δρόμος μας») επιστρέφει στο χώρο του ντοκιμαντέρ με μια ιστορία που δεν είναι ευρέως γνωστή. Στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου πολέμου Γερμανοί και γερμανόφωνοι στρατιώτες της Βέρμαχτ λιποτάκτησαν και ένωσαν τις δυνάμεις τους με την Ελληνική Αντίσταση, πολεμώντας το ναζισμό από το εσωτερικό της κατεχόμενης Ελλάδας.
Το ντοκιμαντέρ «Πειθαρχική Μεραρχία “999”» έχει ως αφηγηματικό άξονα τη μονάδα του Γερμανικού Στρατού με πολιτικούς κρατούμενους και αντιφασίστες στρατιώτες που είχαν χαρακτηριστεί «ανάξιοι να υπηρετήσουν το Γ Ράιχ». Ο φακός φωτίζει τη δράση των Γερμανών αντιναζιστών και για πρώτη φορά έχουμε μια τόσο σημαντική κινηματογραφική τεκμηρίωση μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό, μαρτυρίες επιζώντων – αλλά και των απογόνων κάποιων στρατιωτών που έχουν φύγει πλέον από τη ζωή- καθώς και επιστημονική έρευνα που αναδεικνύει το έργο του αντιφασιστικού δικτύου AKFD (Antifaschistisches Komitee Freies Deutschland) όπως και το ρόλο των «Πειθαρχικών Ταγμάτων 999» στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1941–1945.
Χωρίς να παραβλέπεται ότι μεγάλα τμήματα του γερμανικού λαού υποστήριξαν τον ναζισμό, ο φακός του Σταματόπουλου αναδεικνύει τις φωνές αντίστασης εκείνων που ανέπτυξαν ισχυρή αντιφασιστική δράση κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες. Ανατρέποντας τη διαδεδομένη εικόνα του γερμανικού στρατού ως ενιαίου και τυφλά πιστού οργάνου του ναζιστικού καθεστώτος, το ντοκιμαντέρ «Πειθαρχική Μεραρχία 999» φέρνει στο φως την για πολλούς άγνωστη και συγκλονιστική πτυχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όπου η οργανωμένη αντίσταση Γερμανών και Αυστριακών στρατιωτών εκδηλώθηκε μεγαλοπρεπώς στην κατεχόμενη Ελλάδα. Εκεί οδηγήθηκαν το 1943 περίπου 28.000 άνδρες χωρίς ουσιαστική εκπαίδευση και με ελλιπή εξοπλισμό προκειμένου να πάρουν μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις υψηλού κινδύνου. Οι περισσότεροι στάλθηκαν στην Πελοπόννησο, τη Θεσσαλία και τα νησιά Ανατολικού Αιγαίου, όπου όντας υπό διαρκή δυσπιστία από τη ναζιστική στρατιωτική διοίκηση, χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη φύλαξη ακτών και «εκκαθαρισμένων» περιοχών. Η άμεση επαφή τους με τον ελληνικό πληθυσμό και τους αντάρτες του ΕΛΑΣ αποτέλεσε τον καταλύτη για μαζικές λιποταξίες.
Ένοπλοι με τον εξοπλισμό τους και συχνά μεταφέροντας πολύτιμες στρατιωτικές πληροφορίες, πολλοί Γερμανοί λιποτάκτες εντάχθηκαν στην Ελληνική Αντίσταση, συμμετέχοντας ενεργά σε επιχειρήσεις κατά των Δυνάμεων Κατοχής. Η ταινία καταρρίπτει το στερεότυπο της μονολιθικής υποταγής και φωτίζει την ανθρώπινη επιλογή ενάντια στη βαρβαρότητα. Ο σκηνοθέτης αναφέρει για την ταινία του που ολοκληρώθηκε μετά από οκτώ χρόνια έρευνας: «Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο σε μια άγνωστη σελίδα της Ιστορίας: στους Γερμανούς στρατιώτες, που μέσα στην καρδιά της ναζιστικής θηριωδίας, αρνήθηκαν να υποταχθούν και αντιστάθηκαν. Πέρασαν στο πλευρό της Εθνικής Αντίστασης και αρκετοί από αυτούς πλήρωσαν το τίμημα με φυλακίσεις και βασανιστήρια – ορισμένοι με την ίδια τους τη ζωή. Η ιδέα για την ταινία γεννήθηκε το 2016, όταν σε μια παράπλευρη έρευνα ανακάλυψα ντοκουμέντα που αναφέρονταν στη δράση Γερμανών φαντάρων της Βέρμαχτ στα πειθαρχικά τάγματα 999, οι οποίοι είχαν αυτομολήσει και πολέμησαν στο πλευρό του ΕΛΑΣ. Από εκείνη τη στιγμή ένιωσα πως αυτή η ιστορία δεν έπρεπε να μείνει στη λήθη. Δεν είχα ξαναδεί κάτι παρόμοιο να καταγράφεται κινηματογραφικά. Και όμως, υπήρχαν μαρτυρίες, υπήρχαν ονόματα, υπήρχαν ζωές. Με τεράστια προσπάθεια, επιτόπια έρευνα και πρόσβαση σε αρχειακό υλικό από Ελλάδα, Γερμανία και Αυστρία, φέρνουμε στο φως μια ιστορία που παραμένει άγνωστη στο ευρύ κοινό, αλλά είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
Όπως λέει και η ταινία “Όχι για να εξιστορήσουμε μόνο την καταστροφή, αλλά για να φωτίσουμε το θάρρος εκείνων που είπαν το δικό τους “Όχι”. Αυτό το «Όχι» είναι η τιμή τους. Κι αυτή η τιμή είναι η αφετηρία μας. Η ταινία αυτή δεν είναι μόνο ένα ντοκιμαντέρ. Είναι ένα μνημείο – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Στα πλαίσιά της στήθηκε τιμητική πλάκα στην Αμαλιάδα, στην πλατεία Καζαντζάκη, για να τιμηθούν οι εκτελεσμένοι Γερμανοί αντιφασίστες που συμμετείχαν στην οργάνωση «Ένωση Γερμανών Αντιφασιστών στην Πελοπόννησο». 80 χρόνια μετά την εκτέλεσή τους από τους ναζί, η μνήμη τους γίνεται επιτέλους κοινός τόπος. Η θυσία τους αναγνωρίζεται – όχι ως ένα παράδοξο, αλλά ως ύψιστη πράξη ανθρωπιάς».
Το ντοκιμαντέρ «Πειθαρχική Μεραρχία “999”» θα παίζεται από τις 15 Μαΐου στον κινηματογράφο «Τριανόν».
Διαβάστε επίσης
Οι Hypnotic Nausea και τα ηχοτοπία της δυστοπίας