Πώς να πεις στα γερμανικά ή έστω στα αγγλικά τις λέξεις «μάγκας», «τουμπεκί», «Καίγομαι και σιγολιώνω/ και για σένα μαραζώνω» και μάλιστα να το…τραγουδήσεις;
«Τraductor traditor est (“ο μεταφραστής είναι προδότης”)» λέει, επικαλούμενος το λατινικό μότο ο Γερμανός επαγγελματίας τηλεοπτικός δημοσιογράφος και εραστής της τέχνης της μουσικής, Christian Ronig, που εμφανίστηκε προ ολίγων μηνών στη δισκογραφία με σειρά ελληνικών ρεμπέτικων, λαϊκών και παραδοσιακών τραγουδιών που μετέγραψε (τους στίχους στα αγγλικά και γερμανικά και τους ήχους σε ένα δυτικότροπο μεν γοητευτικό δε, μίγμα τζαζ, μπλουζ, σόουλ , που “ακούγεται” σαν …γερμανόφωνη μπαλάντα του Λου Ριντ).
Το «Greece is mine» -το πρώτο του άλμπουμ, που κυκλοφόρησε στις αρχές του χρόνου- περιλαμβάνει τραγούδια- ορόσημα, όπως το «Μινόρε της αυγής», το «Είμαι πρεζάκιας (πρέζα όταν πιεις)», την «Προσευχή του μάγκα (Θεέ μου μεγαλοδύναμε)», το «Δεν ξέρω πόσο σ’ αγαπώ», το «Ξημερώνει», την «Γκαρσόνα», το «Σερσέ λα φαμ», το «Ένα αστέρι πέφτει πέφτει», αλλά και τα νεότερα, όπως το «Όταν χαράζει» και το «Όλο ταξιδεύω».
Με αφορμή την κυκλοφορία του άλμπουμ (απ την Violins Productions- με έδρα την Πάρο), ο μουσικός από τη Γερμανία πραγματοποιεί σειρά εμφανίσεων ανά την Ελλάδα «με μία στάση» και συναυλία στο Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών– μεθαύριο Παρασκευή 7 Σεπτεμβρίου.
«”Christian είσαι ο μόνος Γερμανός που μου αρέσει!” μου φώναξε μια ηλικιωμένη γυναίκα σε μια πρόσφατη εμφάνιση μου στη Δραπετσώνα… Νομίζω ότι είναι ένα καλό ξεκίνημα για νέες συναντήσεις μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών» λέει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ενόψει της συναυλίας του στη Θεσσαλονίκη ο Christian Ronig.
ΕΡ.«Έγινε τελικά δική σας η Ελλάδα»(Greece is mine» είναι ο τίτλος του άλμπουμ που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες – «Δική μου είναι η Ελλάς/ που στην κατάντια της γελάς/ της λείπει το ένα της ποδάρι/ που της το παίξανε στο ζάρι»);
ΑΠ. Την πρώτη φορά που άκουσα ο τραγούδι αυτό, ήταν στο ντοκιμαντέρ “Το γλυκό μου καναρίνι” για τη Ρόζα Εσκενάζι. Γοητεύτηκα. Ήθελα να τονίσω το πολιτικό νόημα. Δεν το εννοώ με κτητικό τρόπο -ούτε πολιτικά ούτε οικονομικά ούτε γεωγραφικά, αν και γνωρίζω πολύ καλά την πρόκληση που έχει ο τίτλος. Ωστόσο, μια μικρή προκλητικότητα δίνει την ευκαιρία να μιλήσει κανείς για ενα σημαντικό θέμα. Για μένα, το «Greece is mine» είναι μάλλον για τον τρόπο ζωής που γνωρίζω στην Ελλάδα και τις αξίες που συνδέονται με αυτήν: philoxenia, axioprepia, parea, filotimο. Τα έκανα δικά μου, δηλαδή, ενσωματώνω τις αξίες αυτές στον τρόπο ζωής μου. Και αισθάνομαι ότι με βοήθησε να γίνω πιο ολοκληρωμένος άνθρωπος.
ΕΡ.Πώς άρχισε όλη αυτή η ομολογουμένως γοητευτική «περιπέτεια» γλωσσικών και ηχητικών μεταγραφών;
ΑΠ. Συμμετείχα σε μια ρεμπέτικη κομπανία στην πόλη καταγωγής μου και γρήγορα ανακάλυψα την σπουδαία ελληνική μουσική παράδοση και την ποικιλομορφία της. Αγάπησα αυτό που άκουσα. Και … αυτό που ανακαλύπτεις και αγαπάς – θέλεις να το μοιραστείς με φίλους σου. Αν όμως δεν καταφέρουν να δουν αυτό που έχεις διακρίνει εσύ και δεν τους αρέσει και τόσο , μπερδεύεσαι και σκέφτεσαι τρόπους να τους κάνει να καταλάβουν πόσο σπουδαίο είναι αυτό. Έτσι , ξεκίνησα να μεταφράζω και επανεκτελώ ελληνικά τραγούδια. Αυτό έγινε κυρίως για τους μη-Έλληνες φίλους μου –Όλη αυτή η ενέργεια κατέληξε στην κυκλοφορία του άλμπουμ του οποίου η παραγωγή έγινε στην Ελλάδα με Έλληνες μουσικούς αυτό ήταν καθαρή τύχη και όχι από πρόθεση.
ΕΡ.Πώς λέμε στα γερμανικά «μάγκας», «ρεμπέτης», «τουμπεκί» και «Καίγομαι και σιγολιώνω/ και για σένα μαραζώνω»;
ΑΠ. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη μετάφραση για αυτές τις λέξεις σε καμιά γλώσσα, μιας και έχουν μοναδική υπόσταση στα ελληνικά. Για αυτό δεν παίζω τα τραγούδια σε ρεμπέτικο στυλ – αυτό θα ήταν παράξενο και ενδεχομένως ντροπιαστικό. Υπάρχουν τόσοι άνθρωποι στην Ελλάδα που θα μπορούσαν να το κάνουν καλύτερα από εμένα
ΕΡ. Γιατί λόγου χάριν δεν μεταγράψατε σε τζαζ ή μπλούζ «δικά» σας -γερμανικά «λίντερ»;
ΑΠ. Γιατί είμαι προκατειλημμένος. Μεγάλωσα με αυτά και αυτό αντιπροσωπεύει ένα κλουβί, που μετά βίας μπορείς να δραπετεύσεις – ο τρόπος που παίζονται, ή προσλαμβάνονται, ή το πολιτισμικό περιεχόμενο. Εμείς οι Γερμανοί έχουμε μια δύσκολη σχέση με τα δικά μας λαϊκά τραγούδια ή chansons. Πολλά από τα παλιά “Lieder” του Schubert κλπ. Δυστυχώς εκτιμούνται μόνο σε ένα κλασικό ελιτίστικο κύκλο. Από την άλλη πλευρά, οι Ναζί κατέλαβαν πολλά λαϊκά τραγούδια, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει πάντα ένα παράξενο vibe που τα συνδέει. Τα μεγάλα chansons του 20ου αιώνα είναι, ξεχασμένα, με λίγες εξαιρέσεις. Και μετά το 1945 υπήρξαν ελάχιστοι εναπομείναντες μεγάλοι συνθέτες ή στιχουργοί, επειδή οι περισσότεροι εξορίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αυτοκτόνησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου ή έζησαν κάπου αλλού στον κόσμο. Έτσι, δεν υπάρχει πια πραγματική παράδοση να συναντάμε και να τραγουδάμε τα τραγούδια μας στη Γερμανία. Ωστόσο, ίσως υπάρχει κάποιος μη Γερμανός, και ίσως ακόμη και Έλληνας, που θα μπορούσε να μεταφράσει ή να επανεκτελέσει γερμανικά λαϊκά τραγούδια ή chansons για να μπορέσω εγώ ή άλλοι Γερμανοί να τα επανεκτιμήσουμε. Αυτό θα ήταν πραγματικά, κάτι σπουδαίο.
https://www.youtube.com/watch?v=29GWyBQtc2I&list=PL7_V_RKMxj4nn3g9ovfVzfGLRMM-dMvvM
null
ΕΡ.Το 1946 o Κουβανός Bulee “Slim” Gaillard μετέγραφε σε τζαζ ήχο το μικρασιατικό “Tee Say Mallee” (“Τι σε μέλλει εσένανε απο που είμαι εγώ”). Εβδομήντα και πλέον χρόνια επανέρχεσθε εσείς -ενας Γερμανός- για να μεταγράψετε -και μάλιστα “διπλά” (ΚΑΙ το στίχο στα αγγλικά και τον ήχο) το “Ξύπνα μικρό μου κι άκουσε/ κάποιο μινόρε της αυγής” σε… “Wake now, my little darling /Don’t miss out morning’s minor key”). Τόλμημα;
ΑΠ. Κάθε εγχείρημα όπως αυτό είναι πολύ επικίνδυνο και δύσκολο, επειδή ανακατεύεται κανείς με την πολιτιστική κληρονομιά κάποιου άλλου. Αυτά τα εμβληματικά τραγούδια σημαίνουν πολλά για τον ελληνικό λαό και πολύ σωστά. Δεν είναι μόνο μεγάλα έργα τέχνης, αλλά και πολλές γενιές έχουν μεγαλώσει μαζί τους. Πρέπει να το έχει κανείς υπόψη του και να χειριστεί τα τραγούδια και τα συναισθήματα που παράγουν στους ανθρώπους με τον μέγιστο σεβασμό.
ΕΡ. Αποφύγατε όμως να εντάξετε ήχους από μπαγλαμά ή μπουζούκι στις εκτελέσεις σας…
ΑΠ. Φανταστείτε έναν Γερμανό να ακούει ένα παράξενο όργανο σαν ένα μπουζούκι που πυροδοτεί σκληρούς τόνους σαν ένα πολυβόλο … χρησιμοποιώντας μια εξωγήινη κλίμακα όπως Sabbach ή Ousak …Η πρόσληψη της ελληνικής μουσικής στη Γερμανία επηρεάζεται κυρίως από τους ήχους του «συρτάκι», του Ζορμπά και τις φτηνές εκδόσεις των τραγουδιών του Χατζηδάκη στα γερμανικά. Η ελληνική μουσική, δυστυχώς έχει γίνει ένα κλισέ από μόνη της και οι περισσότεροι Γερμανοί, όταν την ακούν, σκέφτονται τις ταβέρνες με τις προτομές της Αφροδίτης του Μήλου, τους σωρούς του ψητού κρέατος με το Metaxa-Sauce (πιθανώς γνωστό μόνο στη Γερμανία ) και λυπημένα τραγούδια γεμάτα συναισθηματισμούς. Το άκουσμα του μπουζουκιού «πυροδοτεί» τη… σκανδάλη για αυτό το κλισέ. Ήθελα να λειτουργήσουν τα τραγούδια είτε ως νέα προοπτική για τα σπουδαία τραγούδια του παρελθόντος για όσους τα γνωρίζουν, είτε ως τραγούδια που λειτουργούν ανεξάρτητα από οποιοδήποτε συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο για όσους δεν γνωρίζουν τα πρωτότυπα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
