Ο_x000D_
Τσέζαρις Γκραουζίνις σκηνοθετεί το πρώτο έργο της τριλογίας της «Ορέστειας» του_x000D_
Αισχύλου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.
Ο βασιλιάς Αγαμέμνονας επιστρέφει θριαμβευτής στο Αργος μετά τον Τρωικό Πόλεμο. Ακολουθούν η εκδίκηση, ο φόνος, η αβεβαιότητα. Κυριαρχεί ο φόβος. Στον διπλό ρόλο του Αγαμέμνονα και του Αίγισθου ο Γιάννης Στάνκογλου. Ο κόσμος των ηρώων του είναι σκοτεινός. Ο ίδιος όμως αναζητά το φως και την αλήθεια που κρύβουν ακόμη και όταν έχουν άδικο. Αυτή την περίοδο διαβάζει για το γένος των Ατρειδών, μαγεύεται από τη μεγαλοπρέπεια της Επιδαύρου και πιστεύει στο ζωντανό θέατρο που γεννά και πλάθει εικόνες και συναισθήματα.
«Αγαμέμνων» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις. Τι ιδιαίτερο έχει αυτή η παράσταση;
Η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα είναι εξαιρετική. Μια μετάφραση με ποίηση, που διατηρεί τη δύναμη του κειμένου του Αισχύλου. Επιπλέον, ο Τσέζαρις Γκραουζίνις έχει πάντοτε να προτείνει κάτι καινούργιο στη σκηνοθεσία. Στον πυρήνα της παράστασης βρίσκεται o φόβος. Ο φόβος του ανθρώπου που τον ακινητοποιεί και τον κρατάει στάσιμο. Χάνουμε πολλές φορές στον αγώνα με τον φόβο μας.
Το κείμενο διαπερνούν πολύπλοκες έννοιες και συμβολισμοί, όπως η ανάγκη για εκδίκηση, η αναζήτηση της αλήθειας, η αγωνία για δικαιοσύνη.
Είναι όλα αυτά μαζί. Επιπλέον, μπαίνει και το θέμα της μητριαρχίας, η μετάβαση σε μια πατριαρχική κοινωνία. Για όλους αυτούς τους λόγους τα κείμενα αυτά είναι κλασικά. Γιατί καταπιάνονται με βαθιά ζητήματα, που απασχολούν διαχρονικά τον άνθρωπο και τα οποία αντιμετωπίζουμε μέχρι σήμερα.
Ο Αγαμέμνονας είναι σύμβολο πατριαρχίας και εξουσίας;
Κατά κάποιον τρόπο είναι. Πρόκειται για τον άνθρωπο που αποφασίζει να θυσιάσει το ίδιο του το παιδί για να βοηθήσει τα πλοία να φύγουν από την Αυλίδα και να κατακτήσει την Τροία. Στην παράσταση όμως δεν εστιάζουμε τόσο σε αυτό τον συμβολισμό όσο στην αδυναμία του ανθρώπου απέναντι σε αυτές τις καταστάσεις. Στο πόσο ευάλωτος μπορεί να γίνει. Το έργο τελειώνει με μια απίστευτη κουβέντα της Κλυταιμνήστρας, η οποία, ύστερα από όλα όσα δραματικά έγιναν, λέει: «Εντάξει άσ’ τους αυτούς, εμείς πάμε να κυβερνήσουμε». Υπάρχει κυνισμός. Μια αντίληψη ότι η ιστορία συνεχίζεται. Εμείς προσπαθούμε να πούμε ότι είναι στο χέρι του ανθρώπου να έρθει πραγματικά αντιμέτωπος με την κατάσταση την οποία ζει. Ο καθένας με τον δικό του τρόπο και όσο μπορεί.
Υπάρχουν πλευρές του Αγαμέμνονα που αγαπάς;
Είναι πρόσωπο που ασκεί μεγάλη γοητεία. Ένας αρχηγός. Ένας πολεμιστής που οδηγεί τα στρατεύματά του στη νίκη. Αυτό σημαίνει νεκρούς. Αλλά θέλει θάρρος να σκοτώσεις το παιδί σου για να ελευθερώσεις κάτι άλλο. Ο καθένας μπορεί να κάνει τη δική του ανάλυση πάνω σε αυτό. Σε κάθε χαρακτήρα αναζητώ πάντοτε τα γοητευτικά του στοιχεία, τα κομμάτια που θα κάνουν τον θεατή να τον καταλάβει ακόμη και αν έχει άδικο.
Πιστεύεις ότι μπορεί να νικηθεί ο φόβος; Και ειδικά ο φόβος του ανθρώπου απέναντι στην εξουσία;
Δεν ξέρω. Ο φόβος είναι η αντίδραση του ανθρώπου απέναντι στο καινούργιο, απέναντι στην αβεβαιότητα. Το ζήτημα είναι να τον δεχτεί, να τον μαλακώσει και όταν είναι με άλλους ανθρώπους να μη φοβάται τόσο πολύ. Να φοβάται λιγότερο. Νομίζω ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι ο φόβος απέναντι στον εαυτό μας και όχι απέναντι στην όποια εξουσία. Αν κάποιος ξεπεράσει τους δισταγμούς του, αν καταφέρει να είναι ο εαυτός του και να μη φοβάται να εκφέρει οποιαδήποτε άποψη και σκέψη, αυτό μπορεί να κάνει μια κοινωνία λίγο καλύτερη. Αναζητώντας βέβαια και το δίκιο.
Δολοφονίες, ίντριγκες και συγκρούσεις. Είναι όλα αυτά τα στοιχεία αναπόσπαστο κομμάτι της γοητείας και της έλξης που ασκεί η τραγωδία;
Το κείμενο του Αισχύλου έχει βάθος και τρομερό σασπένς από την αρχή. Ένα παραμύθι το οποίο γίνεται και λίγο θρίλερ. Με έρωτες, συγκρούσεις, μια πολύ δυναμική γυναίκα που περιμένει δέκα χρόνια για να εκδικηθεί για τον θάνατο της κόρης της. Το θέμα είναι πόσο προσπαθείς να ακολουθήσεις την αλήθεια του κειμένου. Όχι μόνο για να ακουστεί το κείμενο, αλλά για να πλάσει ο θεατής τις δικές του εικόνες, να αναζητήσει τη δική του ουσία.
Με ποιον τρόπο η Επίδαυρος διατηρεί ζωντανή την αρχαία σπίθα; Είναι ένας χώρος που συγκινεί και μαγεύει.
Η Επίδαυρος είναι μια τεράστια αγκαλιά. Ένα θέατρο που έχει υπέροχη ενέργεια και δύσκολα σου επιτρέπει το λάθος. Ακόμη όμως και το λάθος σου τελικά το αγκαλιάζει. Έχει μεγαλοπρέπεια και ταυτόχρονα τρυφερότητα. Είναι τρομερό ότι μπορείς να ψιθυρίσεις για να ακουστείς. Είναι μεγάλη μου χαρά που βρίσκομαι για τρίτη συνεχόμενη χρονιά στην Επίδαυρο. Τα προηγούμενα καλοκαίρια με το «Επτά επί Θήβας» και φέτος με τον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου.
Ύστερα από τόσα χρόνια σκληρής δουλειάς και συνεχόμενων παραστάσεων έχεις φτάσει ποτέ στα όριά σου;
Φυσικά. Απλώς προσπαθώ να βρίσκω τον δικό μου τρόπο μέσα στην καθημερινότητα. Να παίρνω τις ανάσες μου, να φορτίζω τις μπαταρίες μου. Είναι δουλειά που πραγματικά με ευχαριστεί. Με κουράζει πολύ σωματικά, ψυχικά και πνευματικά. Την ίδια στιγμή όμως είναι ένα ταξίδι με προορισμό. Αυτή είναι η μαγεία του. Και εκεί βρίσκεται η ουσία σε αυτό που κάνω. Πλέον, το πιο σημαντικό για μένα είναι οι συνεργάτες. Είναι πολύ όμορφο να βρεις ένα δυνατό κείμενο που σε βάζει σε διαδικασία σκέψης και πράξης. Το κομμάτι όμως που μετράει περισσότερο είναι οι άνθρωποι με τους οποίους δουλεύω.
Με ποιους όρους στέκεται το θέατρο στο πλαίσιο της σημερινής κοινωνικής συνθήκης;
Ο κόσμος έχει κάνει στροφή στο θέατρο τα τελευταία χρόνια. Έχει ανάγκη να ακούσει πράγματα που δεν είναι απλά και εύκολα, να δεχτεί ερεθίσματα που τον βάζουν στη διαδικασία να σκεφτεί κάτι πιο βαθύ που θα τον κάνει να προχωρήσει παρακάτω. Το θέατρο είναι ζωντανό, έχει τις αλήθειες του, ο κόσμος τις αντιλαμβάνεται και αυτό δημιουργεί ωραίους κώδικες επικοινωνίας.
Ποια είναι τα βιβλία, τα κείμενα που σε γοητεύουν αυτή την περίοδο;
Τους προηγούμενους μήνες είχα εστιάσει στον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Αυτή την περίοδο διαβάζω για το γένος των Ατρειδών, για τον Αγαμέμνονα, μελετάω τα θεωρητικά κείμενα για το συγκεκριμένο έργο και για το αρχαίο δράμα. Σύντομα θα αρχίσω να βυθίζομαι στον «Γιούγκερμαν» του Μ. Καραγάτση που ξεκινάμε τον χειμώνα στο θέατρο Πορεία με τον Δημήτρη Τάρλοου. Τα τελευταία χρόνια ταξιδεύω με βιβλία που σχετίζονται με τη δουλειά μου. Θα ήθελα να έχω χρόνο να διαβάσω και άλλα πράγματα. Υπάρχουν κάποιες στιγμές που δεν θέλεις ποίηση και ρεαλισμό αλλά φαντασία. Το επόμενο διάστημα όμως υπάρχουν πράγματα δυνατά, έντονα και μεγάλα μπροστά μου. Κρατάω αυτά και συνεχίζω.
Πέρασες δύο μέρες στις φυλακές Κορυδαλλού στο πλαίσιο μιας ταινίας που σκηνοθετεί ο Αντώνης Κόκκινος. Πόσο δυνατή ήταν αυτή η εμπειρία;
Ήταν ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα που το έζησα όσο πιο έντονα μπορούσα. Με δίδαξε να βλέπω τα πράγματα διαφορετικά, να συνδέομαι με τον άνθρωπο με άλλον τρόπο. Μέσα εκεί γνώρισα ανθρώπους τρομερά δυναμικούς που αν είχαν μια δεύτερη ευκαιρία, ίσως και να τα κατάφερναν. Το λάθος είναι εύκολο. Όταν βγήκα στον έξω κόσμο σκεφτόμουν ότι θέλω να επιστρέψω στην οικογένειά μου, ήταν τα πιο απλά πράγματα αυτά που μου έλειπαν. Οι περισσότεροι αυτό επιζητούν. Μου εκμυστηρεύτηκαν ότι θα ήθελαν απλώς να πάνε στο περίπτερο και να αγοράσουν ένα πακέτο τσιγάρα. Να πουν στον περιπτερά: μήπως μπορείτε να μου δώσετε ένα Μάλμπορο; Αυτοί οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από την προσοχή τού έξω κόσμου· η φυλακή είναι μικρογραφία της κοινωνίας και θα έπρεπε να τη βοηθάμε λίγο περισσότερο.
Με ποια φράση του Αγαμέμνονα θα έκλεινες αυτήν τη συνέντευξη;
Το κείμενο είναι πολύ έντονο και τα περισσότερα λόγια του σε χτυπάνε στην καρδιά. Χαίρεσαι να το διαβάζεις και να κολυμπάς μέσα του. Δεν θα επέλεγα μια φράση από τον δικό μου ρόλο. Θα διάλεγα κάτι που λέει ο χορός: «Μακριά από μένα τα χρυσά παλάτια τα χτισμένα με αίμα και είναι απαράβατος νόμος τα λόγια της αφού η τελική απόφαση είναι πάντα δική της. Η ενοχή γεννάει ενοχή και ο ένοχος ενόχους».
Info
«Αγαμέμνων» του Αισχύλου, σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις, μετάφραση Γιώργος Μπλάνας
Παίζουν: Μαρία Πρωτόπαππα, Γιάννης Στάνκογλου, Αργύρης Πανταζάρας, Ιώβη Φραγκάτου, Θοδωρής Κατσαφάδος
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 6-7 Ιουλίου
