Στο «Χρονικό της άλωσης της_x000D_
Πόλης (29 Μαΐου 1453)», το καινούργιο βιβλίο του Γιάννη Χρονόπουλου από τις_x000D_
Εκδόσεις Historical Quest, το τέλος της χριστιανικής αυτοκρατορίας µε έδρα την_x000D_
Κωνσταντινούπολη ξεδιπλώνεται µε τρόπο σχεδόν κινηµατογραφικό, µε µοντάζ που_x000D_
κλιµακώνει την αγωνία έως το τελευταίο στιγµιότυπο, µε έναν εσωτερικό ρυθµό που_x000D_
δεν αφήνει τη θλίψη αστερέωτη.
Η συζήτησή µας µε τον συγγραφέα και εκδότη δεν περιορίστηκε στην άλωση, αλλά επεκτάθηκε και σε άλλα ζητήµατα που αφορούν το Βυζάντιο.
Το Βυζάντιο αποτελεί την οργανική συνέχεια της Ανατολικής Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, συνηθίζουµε να αναφερόµαστε στην άλωση της Πόλης ως µια απώλεια που έχει στιγµατίσει τον ελληνισµό.
Πράγµατι αποτελεί πολιτική, πολιτειακή και οργανική συνέχεια της Ανατολικής Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας. Αυτό όµως δεν το καθιστούσε αυτόµατα αποκλειστικά ρωµαϊκή πολιτική, εθνοτική και πολιτισµική οντότητα. Αν έπρεπε να δώσουµε µια συνοπτική απάντηση θα λέγαµε ότι το Βυζάντιο ήταν µια πολυεθνική αυτοκρατορία µε πολλές επιρροές από τους διάφορους λαούς που ζούσαν στα όριά της ή έξω από αυτά. Οµως η ψυχή της, ο πυρήνας της ήταν οι ελληνικοί και οι ελληνόφωνοι πληθυσµοί της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας, οι οποίοι στη διάρκεια της µακραίωνης πορείας της αυτοκρατορίας διαµόρφωσαν αυτό που θα µπορούσαµε να αποκαλέσουµε µεσαιωνικό ελληνισµό. Η αυτοκρατορία στηριζόταν σε δύο γερούς πυλώνες: τον ελληνορωµαϊκό πολιτισµό και το ορθόδοξο χριστιανικό δόγµα.
Σε ποια κατάσταση βρισκόταν η Πόλη το 1453, δυόµισι αιώνες µετά την άλωσή της από τους Φράγκους;
Η άλωση από τους σταυροφόρους είχε επιφέρει στη βασιλεύουσα ένα αποφασιστικό πλήγµα από το οποίο δεν κατάφερε να συνέλθει ποτέ, ακόµη και µετά την απελευθέρωσή της από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο το 1261. Η διαδικασία παρακµής επιταχύνθηκε εξαιτίας των εµφύλιων πολέµων µεταξύ των Παλαιολόγων τον 14ο αιώνα, ενώ η στρατιωτική επέκταση των Οθωµανών Τούρκων σε Ευρώπη και Μικρά Ασία, η σύγκρουση ενωτικών και ανθενωτικών, η «οµηρία» της βυζαντινής οικονοµίας από Ενετούς και Γενουάτες και η δηµογραφική κρίση είχαν καταντήσει την Κωνσταντινούπολη σκιά του εαυτού της στις παραµονές της έναρξης της πολιορκίας τον Μάιο του 1453.
Για ποιον λόγο θέλησαν να την καταλάβουν οι Οθωµανοί, σε µια εποχή που είχε χάσει την αίγλη της;
Αφενός γιατί βρισκόταν σε τόσο σπουδαίο στρατηγικό σταυροδρόµι που συνέδεε την Ευρώπη µε την Ασία, το οποίο έπρεπε να τεθεί υπό τον έλεγχό τους ώστε να ενοποιηθούν οι κτήσεις τους στις δύο ηπείρους· αφετέρου επειδή παρέµενε πολύτιµο πετράδι, έστω θαµπωµένο, η κατοχή του οποίου πρόσδιδε τεράστιο κύρος στον ιδιοκτήτη του.
Ποιον ρόλο έπαιξαν οι Φράγκοι στην άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωµανούς;
Αυτό κρίνεται ανά περίπτωση. Οι Ενετοί έπαιξαν ενεργό ρόλο στην υπεράσπισή της διότι µια χριστιανική Κωνσταντινούπολη εξυπηρετούσε τα εµπορικά συµφέροντά τους. Οπως αποδείχτηκε µετά την άλωσή της, οι Οθωµανοί στράφηκαν εναντίον των ενετικών κτήσεων στο Αιγαίο και στην Ελλάδα. Οι Γενουάτες, οι µεγάλοι αντίζηλοι των Ενετών, τήρησαν κοντόφθαλµη φιλοτουρκική ουδετερότητα, σκάβοντας όµως µόνοι τους τον λάκκο τους. Λίγο µετά οι Οθωµανοί εξάλειψαν την παρουσία τους στο Πέραν και στην ευρύτερη ανατολική Μεσόγειο. Η Αγγλία και η Γαλλία µόλις έβγαιναν από τον εξουθενωτικό Εκατονταετή Πόλεµο και δεν ήταν σε θέση να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Η Ισπανία δεν ήταν ακόµη σε θέση να παίξει ισχυρό ρόλο στην ανατολική Μεσόγειο, αφού η ισχύς της δεν είχε εδραιωθεί ακόµη πλήρως στη δική της ζώνη επιρροής στη δυτική Μεσόγειο. Τέλος, το Βατικανό περιορίστηκε σε σπασµωδικές και αντιφατικές κινήσεις συγκρότησης µιας δύναµης που θα ενίσχυε αποφασιστικά τους Βυζαντινούς. Το 1453 ο πάπας Νικόλαος Ε΄ δεν ήταν τόσο ισχυρός όπως ο πάπας Ουρβανός Β΄ το 1095, όταν ξεσήκωνε όλη τη δυτική Ευρώπη σηµατοδοτώντας την έναρξη του κινήµατος των σταυροφοριών.
Ποια ήταν η κατάσταση της αυτοκρατορίας την εποχή της πολιορκίας της Πόλης από τον Μωάµεθ Β΄;
Κατείχε ελάχιστα εδάφη, µερικές πόλεις και τον Μυστρά. Ουσιαστικά, είχε καταστεί –τρόπον τινά– πόλη-κράτος. Με την πτώση της στις 29 Μαΐου 1453 έσβησε ως πολιτική οντότητα, µιας και δεν της έµειναν άλλα ισχυρά εδαφικά ερείσµατα και πολιτικοί κύκλοι στην ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, σε αντίθεση µε την άλωση του 1204 από τους σταυροφόρους, όταν αµέσως ξεπήδησαν βυζαντινά κράτη µε στόχο την ανάκτησή της, όπως η Αυτοκρατορία της Νίκαιας, η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας και το ∆εσποτάτο της Ηπείρου.
Για τη συγγραφή του βιβλίου σας βασιστήκατε σε δύο χρονικά της εποχής: «Η πολιορκία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης» του Γεωργίου Φραντζή και «Ηµερολόγιο της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης» του Νικολό Μπάρµπαρο.
Kαι τα δύο είναι συνταρακτικά ντοκουµέντα. Τόσο ο Φραντζής όσο και ο Μπάρµπαρο έζησαν από κοντά το ψυχορράγηµα της αγαπηµένης τους Πόλης έως την τελευταία στιγµή. Μέσα από τα χρονικά τους διαφαίνονται η αγωνία, ο πόνος και το µαρτύριο όλων των πολιτών και των υπερασπιστών της Κωνσταντινούπολης. ∆ιαβάζοντάς τα εµπνεύστηκα έναν εναλλακτικό τρόπο ανασύνθεσης των δραµατικών γεγονότων της Αλωσης· σαν να επρόκειτο για ντοκιµαντέρ. Ενα λεπτοµερές ηµερολόγιο της θλιβερής άνοιξης του 1453 περνά µπροστά από τα µάτια του αναγνώστη. Μέρα µε τη µέρα, ώρα µε την ώρα, σαν πολεµική ανταπόκριση µέσα από τη βασιλεύουσα, ένα πολύτιµο οπτικό υλικό που έχει καταγραφεί από την κάµερα και αποστέλλεται κρυφά έξω από την Πόλη για την ενηµέρωση της διεθνούς κοινής γνώµης.
INFO
Το χρονικό της άλωσης της Πόλης (29 Μαΐου 1453)
ΕΚΔΟΣΕΙΣ Historical Quest
ISBN: 978-618-5088-47-7
ΣΕΛ.: 116
ΤΙΜΗ: €10,00
