H πλειονότητα όσων παρακολούθησαν τη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση των κλεμμένων έργων από την Εθνική Πινακοθήκη πριν από εννέα χρόνια είχε την αίσθηση ότι γύριζε βιντεοκλίπ ο Μίστερ Μπιν για το τραγούδι του Χριστοδουλόπουλου «Το προσκλητήριο μου έπεσε απ’ τα χέρια», με μια εσάνς τέχνης. Οι πιο υποψιασμένοι θεώρησαν ότι μπορεί να ήταν και η εκδίκηση του Πικάσο απέναντι σε μια κυβέρνηση που πολτοποιεί βιβλία, δεν σέβεται τα μνημεία, πλαστογραφεί την έννοια της ελευθερίας και επανειλημμένως έχει δείξει ασέβεια προς τον πολιτισμό. Τα γυμνά χέρια με τα οποία ο σύμβουλος του Χρυσοχοΐδη έπιασε τον πίνακα, λες κι ήταν κανένα βάζο πάνω στο σκρίνιο φιλικού σπιτιού, ο ακατάλληλος φωτισμός, η έλλειψη προστατευτικού καλύμματος και ο καταιγισμός των φλας των φωτογράφων, ενώ κανονικά απαγορεύονται, ήταν μερικά από τα τραγελαφικά που συνέβησαν.
Και λέμε εκδίκηση επειδή οι καλλιτεχνικές σχέσεις του Ισπανού ζωγράφου με την Ελλάδα χρονολογούνται από τότε που μελετούσε τα κυκλαδικά ειδώλια, την αρχαιοελληνική γλυπτική και τα αγγεία. Το διονυσιακό στοιχείο στους δεκάδες Μινώταυρους, το μεσογειακό φως που λούζει Νύμφες και Σειρήνες, η ισότιμη θέση του ανθρώπου με τους θεούς σε έργα κυρίως της νεοκλασικής του περιόδου είναι μια κληρονομιά που πάντα αναγνώριζε.
Ωστόσο μετά τον Ισπανικό Εμφύλιο και τη θρυλική «Γκερνίκα» η πολιτική του στράτευση γίνεται ολοένα πιο εμφανής και εκδηλώνει την αμέριστη συμπαράστασή του σε αγωνιζόμενους λαούς και πρόσωπα με κάθε ευκαιρία. Στο πλαίσιο π.χ.
της διεθνούς κινητοποίησης για να αποτραπεί η εκτέλεση του Μπελογιάννη φιλοτεχνεί το πασίγνωστο σκίτσο του «Ανθρώπου με το γαρίφαλο», για το οποίο μάλιστα σημειώνει: «Το σκίτσο δεν είναι ατελές. Είναι ανοιχτό πάνω ακριβώς απ’ το κεφάλι του, γιατί τίποτε δεν θα μπορούσε να περιορίσει τη σκέψη και τις ιδέες του. Οχι μια γραμμή. Ούτε καν μια σφαίρα».
Μερικά χρόνια αργότερα, συγκεκριμένα το 1959, η γαλλική εφημερίδα «L’Humanité» δημοσιεύει ένα σχέδιο με τίτλο «Το μολύβι του Πικάσο σε βοήθεια του ήρωα της Ακρόπολης». Αναφέρεται φυσικά στον Μανώλη Γλέζο που εκείνη την εποχή βρισκόταν στη φυλακή με την κατηγορία της κατασκοπείας. Στην κορυφή του ιερού βράχου μια αντρική φιγούρα υψώνει μια σημαία, το μπλε χρώμα της οποίας παραπέμπει στην ελληνική, αλλά και με το περιστέρι της ειρήνης, σύμβολο της ήττας του ναζισμού. Αν οι παρευρισκόμενοι στη φιέστα τα γνώριζαν όλα αυτά, όπως και ότι το «Γυναικείο κεφάλι» υπήρξε δωρεά του Πικάσο ως φόρος τιμής στην Εθνική Αντίσταση, ίσως να μην είχε συμβεί το «ατύχημα» και να ένιωθαν, έστω για λίγο, το τσούξιμο της ντροπής.
Λέγεται ότι μετά το κράξιμο του ΒΒC τo Βρετανικό Μουσείο σκοπεύει να ζητήσει τις πέντε Καρυάτιδες. Αντίθετα, οι φήμες που θέλουν τη ΝΔ να μη γιορτάζει την επέτειο της νίκης της στις εκλογές επειδή φοβάται πως θα αρπάξουν φωτιά τα κεράκια της τούρτας κρίνονται ανυπόστατες.
Αν πάντως η αντιπολίτευση είχε χιούμορ, θα εξέδιδε μια λιτή ανακοίνωση με τα λόγια του Βολταίρου. «Εχω κάνει μόνο μια προσευχή στον Θεό. “Θεέ μου, κάνε τους εχθρούς μου γελοίους”. Και ο Θεός με εισάκουσε».
H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
