Ο Ιούνιος του 2025 καταγράφηκε ως ένας από τους θερμότερους στην ιστορία με πρωτοφανείς καύσωνες να σαρώνουν την Ευρώπη, την Ασία και την Ισημερινή Αφρική. Σε πολλές περιοχές, όπως η Ισπανία, η Νιγηρία, το Πακιστάν και η Ιαπωνία, οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 40°C προκαλώντας σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και όχι μόνο. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, την εβδομάδα που πέρασε το Τέξας επλήγη από καταστροφικές πλημμύρες που προκάλεσαν τον θάνατο πάνω από 100 ανθρώπων.
Οι περικοπές προσωπικού και πόρων σε αρμόδιες ομοσπονδιακές υπηρεσίες, κυρίως λόγω κατευθύνσεων της κυβέρνησης Τραμπ ο οποίος δεν πιστεύει στην κλιματική αλλαγή, εμπόδισαν την αποτελεσματική αντίδρασή τους.
Παρότι τα φαινόμενα αυτά συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή η πολιτική απόκριση παραμένει αντιφατική: ενώ οι χώρες ενισχύουν τη στρατιωτική τους ετοιμότητα, τα μέτρα προσαρμογής στην κλιματική κρίση υστερούν σε κλίμακα και χρηματοδότηση. Το καίριο ερώτημα πλέον δεν είναι πώς θα αντέξουν τον επόμενο καύσωνα αλλά πώς θα πάψουν να αντιλαμβάνονται την έννοια της «ασφάλειας» αποκλειστικά με στρατιωτικούς όρους σε έναν πλανήτη που κυριολεκτικά φλέγεται.
Δαπάνες και περικοπές
Ενώ η Ευρώπη υπόσχεται μηδενικές εκπομπές έως το 2050, τα βλέμματα των κυβερνήσεων στρέφονται αλλού: η νέα κούρσα εξοπλισμών απειλεί να καταπιεί τις ήδη λιγοστές δημόσιες επενδύσεις σε πράσινες πολιτικές. Τα κράτη αυξάνουν δραστικά τις αμυντικές δαπάνες, δεσμευόμενα τώρα για το 5% του ΑΕΠ. Οι στόχοι για το κλίμα ατονούν και οι υποσχέσεις απολιγνιτοποίησης θυσιάζονται στον βωμό της «ασφάλειας». Η κλιματική κρίση μετατρέπεται από πολιτική προτεραιότητα σε υποσημείωση – άλλωστε η στροφή ήταν σημαία ευκαιρίας για αλλαγή βιομηχανικού μοντέλου και περισσότερα κέρδη–, καθώς οι «γεωπολιτικοί κίνδυνοι» παραμερίζουν το επείγον της οικολογικής κατάρρευσης. Πού τελειώνει όμως η «αναγκαιότητα» και πού αρχίζει η πολιτική επιλογή;
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ινστιτούτου SIPRI, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη ξοδέψει πάνω από τρία τρισεκατομμύρια δολάρια την τελευταία δεκαετία στην άμυνα και διαθέτουν συνολικά περισσότερους στρατιώτες εν ενεργεία από τις ΗΠΑ (1,47 έναντι 1,3 εκατ. αντίστοιχα). Κι όμως, δεν έχουν καταφέρει να αποκτήσουν ούτε ισχυρό στρατό ούτε ουσιαστική αποτρεπτική δύναμη. Το πρόβλημα δεν είναι πόσα ξοδεύουν αλλά ότι με τόσα κονδύλια πετυχαίνουν ελάχιστα.
Η απειλή από τη Ρωσία θεωρείται μεν υπαρκτή, όμως μέσα στον πυρετό των εξοπλιστικών υποσχέσεων η Ευρώπη ανακοινώνει δαπάνες-μαμούθ, την ώρα που οι κλιματικές επενδύσεις εξανεμίζονται και η ενεργειακή μετάβαση υπονομεύεται σιωπηλά.
Η πρόσφατη συμφωνία των χωρών του ΝΑΤΟ για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ έως το 2035 (3,5% για άμεση άμυνα και 1,5% για ευρύτερη ασφάλεια) αντιστοιχεί σε περίπου 613 δισ. ευρώ ετησίως μόνο για την ευρωπαϊκή πλευρά, ποσό υπερδιπλάσιο από αυτό που θα χρειαζόταν η ΕΕ για να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό στην πράσινη και κοινωνική μετάβαση.
Αυτό μεταφράζεται σε δραστικές απώλειες για την πράσινη ατζέντα: μειωμένο περιθώριο για επενδύσεις στα κλιματικά προγράμματα, ενώ παράλληλα η ίδια η αύξηση της άμυνας επιβαρύνει το περιβάλλον καθώς εκτιμάται ότι η περαιτέρω στρατιωτικοποίηση θα αυξήσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 87 έως 194 εκατ. τόνους ετησίως μόνο από την Ευρώπη, με συνολικό κλιματικό κόστος που εκτιμάται στα 264 δισ. δολάρια ετησίως.
Οι προτεραιότητες
Η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν τόνισε ότι η στροφή προς την αυτονομία στον τομέα της άμυνας δεν πρέπει να σημαίνει παράκαμψη της κλιματικής ατζέντας. Ωστόσο τα χρήματα που κατευθύνονται στην άμυνα θεωρείται ότι δεν υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες ή περιορισμούς, όπως αυτοί που υπάρχουν για το δημόσιο χρέος ή τη φορολογία.
Ιστορικοί καύσωνες στην Ασία
Η κεντρική Ασία βιώνει πρωτοφανείς θερμοκρασίες που ξεπέρασαν τους 30°C ακόμη και τον Μάρτιο, γεγονός που αποτυπώνει ξεκάθαρα την επιδείνωση της κλιματικής κρίσης στην περιοχή. Η υπερθέρμανση έχει ενταθεί σημαντικά τα τελευταία τριάντα χρόνια, με αύξηση κατά 1,5°C, σχεδόν διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα όπως η έντονη ξηρασία και η έλλειψη νερού. Πάνω από έντεκα επαρχίες στο Καζακστάν τέθηκαν τον Μάιο σε κατάσταση συναγερμού λόγω της κρίσης υδάτινων πόρων. Το Μπισκέκ, πρωτεύουσα του Κιργιστάν, κατέγραψε ρεκόρ υψηλής θερμοκρασίας για τον Μάιο (37,1°C).
Η μετεωρολογική υπηρεσία του Τουρκμενιστάν ανέφερε στα μέσα Μαΐου ότι στην πρωτεύουσα Ασγκαμπάτ καταρρίφθηκε το απόλυτο ρεκόρ για τον Απρίλιο από το 1891, που διατηρούνται αρχεία, με τη θερμοκρασία να φτάνει τους 40°C. Στο πλαίσιο της 2ης Συνόδου Κορυφής Κίνας – Κεντρικής Ασίας τον Ιούνιο, οι ηγέτες των κεντρικοασιατικών χωρών συμφώνησαν σε κοινές δράσεις για την καταπολέμηση της ερημοποίησης και την ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της κλιματικής αλλαγής. Εχουν ανακοινωθεί κάποια σχέδια για την αντιμετώπιση των καυσώνων, όπως τα λεγόμενα «heataction plans», όμως στην πράξη εφαρμόζονται ελάχιστα. Στο Νέο Δελχί της Ινδίας, για παράδειγμα, έχουν εγκατασταθεί λιγότεροι από 20 ψυκτικοί σταθμοί (water ATMs), ενώ είχαν προβλεφθεί περίπου 3.000.
Διαβάστε επίσης:
Επίθεση του Ισραήλ στη Συρία: Χτυπήσαμε το αρχηγείο του Γενικού Επιτελείου Στρατού, λένε οι IDF
Συρία: 19 άμαχους Δρούζους κατηγορούνται ότι εκτέλεσαν οι κυβερνητικές δυνάμεις
Ισραηλινή κρατική εταιρεία διαφημίζει δολοφονίες στη Γάζα για να πουλήσει όπλα (Video)
