Η κλιματική κρίση είναι εδώ και δείχνει και πάλι τα δόντια της: όπως και το περσινό καλοκαίρι, έτσι και φέτος η Ευρώπη βιώνει καυτές μέρες που έχουν πολλαπλό αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνική συνοχή των χωρών της.
Στην Ισπανία το θερμόμετρο έχει φτάσει τους 40 βαθμούς Κελσίου ακόμη και στη Μαδρίτη, ενώ στη Γαλλία ήδη από τα τέλη Μαΐου έχουν αναφερθεί ελλείψεις σε πόσιμο νερό καθώς η στάθμη των ταμιευτήρων νερού είναι χαμηλότερη από ό,τι συνήθως.
Το φαινόμενο του θόλου ζέστης έγινε ευρέως γνωστό το περασμένο έτος, καθώς θεωρήθηκε ότι ήταν ένας από τους κύριους λόγους του ξεσπάσματος των μεγάλων πυρκαγιών στη δυτική ακτή των ΗΠΑ και του Καναδά το προηγούμενο καλοκαίρι. Ο θόλος ζέστης δημιουργείται όταν ένα σύστημα υψηλής πίεσης «αιωρείται» πάνω από μια περιοχή, μην αφήνοντας τη ζέστη να διαφύγει, προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο αύξησης της θερμοκρασίας. Επίσης, ο παγκόσμιος μετεωρολογικός οργανισμός ανακοίνωσε ότι οι ακραίες θερμοκρασίες οφείλονται και σε ένα σύστημα χαμηλής πίεσης στον Ατλαντικό, μεταξύ των νήσων Αζορών και Μαδέιρα, που ευνοεί την ανύψωση ζεστού αέρα στη δυτική Ευρώπη.
Δεν γίνεται μάθημα το πάθημα, λέει η IPCC
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του ΟΗΕ στην τελευταία έκθεσή της για το κλίμα επισήμανε και έκανε σαφή αναφορά στην αρνητική συμβολή του ανθρώπου στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Μάλιστα, έκανε ειδική μνεία στην ανάγκη να απομακρυνθεί ο πλανήτης από τη χρήση των ορυκτών καυσίμων ώστε να επιτευχθεί η μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και να σταματήσει η υπερθέρμανσή του. Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων που συνέταξαν την έκθεση ήταν ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξηθούν τόσο σε ένταση όσο και σε συχνότητα, εάν οι χώρες δεν δράσουν τώρα.
Αυτή η εκτίμηση για τα ακραία καιρικά φαινόμενα περιλαμβάνει ασφαλώς και την Ευρώπη: η ισπανική μετεωρολογική υπηρεσία, ΑΕΜΕΤ, ανέφερε ότι οι υψηλές θερμοκρασίες θα επιμείνουν. Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε ένα μήνα που το θερμόμετρο ανεβαίνει πάνω από τους 40 βαθμούς στην Ισπανία, θερμοκρασίες καθόλου συνηθισμένες για την εποχή. Ζέστη και ξηρασία εξάλλου αυξάνουν τον βαθμό κινδύνου για το ξέσπασμα πυρκαγιών τόσο στην Ισπανία όσο και την Πορτογαλία, της οποίας η μετεωρολογική υπηρεσία αναφέρει ότι η χώρα βίωσε τον θερμότερο Μάιο από το 1931! Παράλληλα, η έντονη ξηρασία επηρεάζει το 97% της χώρας. Επίσης, η Γαλλία βίωσε και αυτή με τη σειρά της τον θερμότερο και ξηρότερο Μάιο που έχει καταγραφεί από το 1947, οπότε και ξεκίνησαν να κρατούνται αρχεία.
Επιτείνεται κι άλλο η ενεργειακή κρίση
Η ακραία ζέστη έρχεται σε μια πολύπλοκη συγκυρία για τον πλανήτη: στα προβλήματα που δημιούργησε στην εφοδιαστική αλυσίδα η πανδημία, δοκιμάζοντας τα όρια της παγκοσμιοποίησης, και στην ενεργειακή κρίση που προϋπήρχε ήρθε να προστεθεί ένας πόλεμος στην Ευρώπη που περιπλέκει έτι περαιτέρω τα πράγματα. Οι τιμές της ενέργειας, που εκτινάσσονται από την παγκόσμια συγκυρία, οδηγήθηκαν υψηλότερα σε Γαλλία και Γερμανία, καθώς η ζήτηση στο ρεύμα αυξήθηκε από την εκτεταμένη χρήση κλιματιστικών.
Παράλληλα, η Ευρώπη που βιώνει μια στενότητα στην προμήθεια φυσικού αερίου έρχεται αντιμέτωπη και με το κύμα ζέστης, που αυξάνει τη ζήτηση για ψύξη, αυξάνοντας περαιτέρω τις ενεργειακές της ανάγκες. Η έλλειψη αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) για τους επόμενους τρεις μήνες καθώς και η μείωση των ροών αερίου από τη Ρωσία αναμένεται να θέσουν νέες σπαζοκεφαλιές στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες σε σχέση με την ενεργειακή επάρκεια.
Η έντονη ζέστη και ξηρασία όμως θέτουν ζητήματα και για την επισιτιστική επάρκεια της ηπείρου. Σύμφωνα με αναλυτές, αυξάνεται ο κίνδυνος να περιοριστούν ακόμη περισσότερο οι σοδειές των σιτηρών, ειδικά σε Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία. Οι σοδειές μαλακού σιταριού απειλούνται από την εξαιρετικά θερμή και ξηρή άνοιξη που έπληξε τις χώρες αυτές, ενώ με τις ποσότητες σιτηρών που κρατούνται δεσμευμένες στην Ουκρανία λόγω πολέμου οι προμήθειες μπορεί να γίνουν ακόμη πιο δύσκολες.
Επηρεάζει με πολλούς τρόπους την υγεία
Η κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), επηρεάζει την υγεία με πολλούς τρόπους. Οδηγεί σε θάνατο από τα ολοένα και συχνότερα εμφανιζόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καύσωνες, καταιγίδες και πλημμύρες, και σε ασθένειες οι οποίες μεταδίδονται μέσω της τροφής, του νερού και του αέρα και από διαταραχές των συστημάτων διατροφής. Επιπλέον παρατηρείται αύξηση σε ζωονόσους και σε ψυχικά νοσήματα. Πολλοί από τους κοινωνικά καθοριστικούς παράγοντες για την καλή υγεία, όπως τα μέσα διαβίωσης, η ισότητα και η πρόσβαση σε δομές υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής υποστήριξης, επίσης υπονομεύονται και γίνονται δυσανάλογα αισθητοί από τους πιο ευάλωτους: τις γυναίκες, τα παιδιά, τις εθνοτικές μειονότητες, τις φτωχές κοινότητες, τους μετανάστες ή τα εκτοπισμένα άτομα, τον ηλικιωμένο πληθυσμό και εκείνους με υποκείμενες παθήσεις.
Η υπερβολική ζέστη είναι ο πιο θανατηφόρος από όλους τους φυσικούς κινδύνους, ειδικά για τους κατοίκους των πόλεων, που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι λόγω του λεγόμενου φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας, το οποίο μεγεθύνει τις επιπτώσεις της θερμότητας σε σύγκριση με την ύπαιθρο όπου υπάρχει περισσότερη βλάστηση. Ο ΠΟΥ έχει συστήσει την επέκταση των σχεδίων δράσης για τη θερμότητα και την υγεία στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
