Ερευνητές ανακάλυψαν μια σημαντική αιτία για τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (IBD) και διάφορες άλλες ανοσολογικές διαταραχές που επηρεάζουν τη σπονδυλική στήλη, το ήπαρ και τις αρτηρίες και πλέον γεννώνται ελπίδες για εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Η ανακάλυψη είναι ιδιαίτερα συναρπαστική επειδή μπορεί να στοχευθεί από φάρμακα που ήδη χρησιμοποιούνται, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες για την αναπροσαρμογή των φαρμάκων αυτών ειδικά για ασθενείς με IBD και άλλες παθήσεις.
«Αυτό που βρήκαμε είναι έναν από τους βασικούς μηχανισμούς που απορρυθμίζονται όταν οι άνθρωποι παθαίνουν φλεγμονώδη νόσο του εντέρου και αυτό ήταν κάτι σαν ιερό δισκοπότηρο», δήλωσε ο Δρ Τζέιμς Λι, επικεφαλής της ομάδας του εργαστηρίου γενετικών μηχανισμών της νόσου στο Ινστιτούτο Francis Crick στο Λονδίνο.
Ο Λι πρόσθεσε: «Ακόμα και για την καθαρή, θεμελιώδη ανοσολογία αυτή είναι μια πραγματικά συναρπαστική ανακάλυψη. Αλλά το να δείξουμε ότι αυτό είναι απορρυθμισμένο σε ανθρώπους που νοσούν, όχι μόνο μας δίνει καλύτερη κατανόηση της νόσου, αλλά μας λέει ότι αυτό είναι κάτι που μπορούμε να θεραπεύσουμε».
Νόσος του Crohn και ελκώδης κολίτιδα
Πάνω από 7 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, οι δύο κύριες μορφές της οποίας είναι η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα. Προκύπτουν όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο έντερο, προκαλώντας μια σειρά από εξουθενωτικά συμπτώματα, από κοιλιακό πόνο και απώλεια βάρους μέχρι διάρροια και αίμα στα κόπρανα. Φάρμακα όπως τα στεροειδή μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα, όμως ορισμένοι ασθενείς χρειάζονται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση τμήματος του εντέρου τους.
Η ερευνητική ομάδα του Λι «σκόνταψε» τυχαία στην ανακάλυψη μετά τη διερεύνηση μιας «γονιδιακής ερήμου», ενός τμήματος του DNA στο χρωμόσωμα 21 που δεν κωδικοποιεί πρωτεΐνες, το οποίο έχει προηγουμένως συνδεθεί με την IBD και άλλες αυτοάνοσες ασθένειες. Στην δημοσίευση τους στο Nature, περιγράφουν πώς βρήκαν ένα τμήμα του DNA που συμπεριφέρεται ως «ρυθμιστής της έντασης του ήχου» για τα κοντινά γονίδια. Αυτός ο «ενισχυτής» παρατηρήθηκε μόνο στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται μακροφάγα. Το τμήμα αυτό του DNA ενίσχυε ένα γονίδιο που ονομάζεται ETS2 και αύξανε έτσι τον κίνδυνο εμφάνισης IBD.
Μέσω πειραμάτων με χρήση γονιδιακής επεξεργασίας, οι επιστήμονες έδειξαν ότι το ETS2 έχει κεντρικό ρόλο για τη φλεγμονώδη συμπεριφορά των μακροφάγων και την ικανότητά τους να βλάπτουν το έντερο στην IBD. «Εδώ και αρκετό καιρό αναζητούνται οι βασικές αιτίες αυτής της παθογόνου διαδικασίας και πέσαμε ακριβώς πάνω σε αυτό», δήλωσε ο Λι.
Αυτοάνοσες διαταραχές
Το ίδιο «βιολογικό μονοπάτι» θεωρείται ότι ευθύνεται και για άλλες αυτοάνοσες διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, η οποία προκαλεί φλεγμονή της σπονδυλικής στήλης και των αρθρώσεων σε περίπου έναν στους 1.000 ανθρώπους παγκοσμίως, και σπανιότερες αυτοάνοσες ασθένειες που επηρεάζουν το ήπαρ και τις αρτηρίες.
Αν και δεν υπάρχουν φάρμακα που να στοχεύουν ειδικά το γονίδιο ETS2, οι επιστήμονες εντόπισαν μια κατηγορία αντικαρκινικών φαρμάκων που ονομάζονται αναστολείς της MEK και υπέθεσαν ότι θα μπορούσαν να αμβλύνουν τη δραστηριότητα του γονιδίου. Σε εργαστηριακές δοκιμές, τα φάρμακα λειτούργησαν όπως αναμενόταν, μειώνοντας τη φλεγμονή σε δείγματα εντέρου από ασθενείς με IBD.
Επειδή οι αναστολείς της MEK έχουν παρενέργειες σε άλλα όργανα, οι επιστήμονες δούλεψαν για να προσαρμόσουν το φάρμακο έτσι ώστε να στοχεύει μόνο τα μακροφάγα ενός ασθενούς. Αυτό γίνεται με τη δημιουργία ενός «συζεύγματος» όπου το μόριο του φαρμάκου συνδέεται με ένα συνθετικό αντίσωμα που δεσμεύεται μόνο στα κύτταρα-στόχους. «Είναι ασφαλέστερο επειδή είναι πιο στοχευμένο και μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χαμηλότερη δόση. Έχουμε ήδη αναπτύξει αυτό το σύζευγμα αντισώματος, το έχω στην κατάψυξή μου», δήλωσε ο Λι.
Χρειάζονται ακόμη κλινικές δοκιμές για να διαπιστωθεί αν το προσαρμοσμένο φάρμακο περιορίζει την IBD και άλλες αυτοάνοσες παθήσεις, αλλά επειδή οι αναστολείς της MEK χρησιμοποιούνται ήδη σε καρκινοπαθείς, οι ερευνητές ευελπιστούν ότι η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να είναι γρήγορη και ενδεχομένως να ολοκληρωθεί εντός πέντε ετών.
Διαβάστε επίσης:
Γάζα: Εγκλήματα πολέμου αποκαλύπτει ρεπορτάζ του BBC – Ομαδικοί τάφοι με γυναικόπαιδα
Μίτσκοσκι: «Σέβομαι την Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά θα αποκαλώ τη χώρα μου Μακεδονία»
ΗΠΑ: Νέος γύρος ερωτημάτων για την πνευματική κατάσταση του Μπάιντεν – Το δημοσίευμα της WSJ
