Στην οικογένεια Τραμπ ανήκει πλέον το «παραδεισένιο» νησί Σάζαν (ή Σάσων στα ελληνικά), καθώς η κόρη του προέδρου Ιβάνκα και ο σύζυγός της Τζάρεντ Κούσνερ ξόδεψαν περισσότερα από 1 δισ. δολάρια για να το μετατρέψουν σε τουριστικό θέρετρο, σύμφωνα με τον Guardian.
«Ishulli i Trumpëve» το αποκαλούν ήδη οι κάτοικοι της Αλβανίας, δηλαδή «Νησί του Τραμπ», το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στην Αδριατική και το Ιόνιο. Στο μικρό νησί στις αλβανικές ακτές, μπορεί κάποιος να βρει φτέρες, λεβάντα και δεντρολίβανο. Η θέα από την κορυφή του βουνού είναι μαγευτική, ενώ δεν πάνε πίσω και τα ηλιοβασιλέματα με θέα τη θάλασσα.
Ο άγνωστος μέχρι τώρα «παράδεισος» αναμένεται να γίνει σημείο υπερπολυτελούς τουρισμού, ή απλά άλλη μία προσθήκη στη μακρά λίστα ακινήτων της Ιβάνκα Τραμπ και του Τζάρεντ Κούσνερ. «Συνεργάζομαι με τον σύζυγό μου, έχουμε αυτό το νησί 1.400 στρεμμάτων στη Μεσόγειο και φέρνουμε τους καλύτερους αρχιτέκτονες», είχε πει η ίδια σε podcast του Λεξ Φρίντμαν τον περασμένο Ιούλιο.
Το ίδιο ενθουσιασμένος δείχνει και ο Κούσνερ. «Σχεδιάζουμε να δημιουργήσουμε το ιδανικό θέρετρο για να βρισκόμαστε με την οικογένεια και τους φίλους μας».
«Έμεινα άφωνος»
Ο Μάρτσιο Μιαν που υπογράφει το αφιέρωμα στο νησί Σάζαν, αναφέρει: «Πριν επισκεφθώ το νησί, σκεφτόμουν θα διέσχιζα τα περίπου 50 χιλιόμετρα μονοπατιών του, θα σκαρφάλωνα στα βουνά του που καλύπτονται από τροπικό δάσος και θα εξερευνούσα τις βαθιές υδάτινες οδούς του με ονόματα όπως Κόλπος του Παραδείσου, Φαράγγι της Κόλασης, Κόλπος του Διαβόλου και Παραλία του Ναυάρχου. Ήθελα να το δω πριν η φράση “πάω στο Σάζαν” γίνει προνόμιο των πλουσίων.
Όταν έφτασα εκεί, μια καθαρή μέρα του Ιουλίου του 2024, διαπίστωσα ότι το νησί δεν προσφέρεται για να χαθεί κανείς: είναι γεμάτο πινακίδες που απεικονίζουν κρανία και σταυρωτά οστά, προειδοποιώντας για νάρκες. Ο οδηγός μου, Αρμπέρ Τσελάι, ένας υποπλοίαρχος του αλβανικού ναυτικού, με σταμάτησε πριν τολμήσω να πάω πολύ μακριά. Δεν ήθελε να δεχτεί επίπληξη από τους ανωτέρους του».
Το νησί βρίσκεται σε στρατηγική θέση στην είσοδο του Αυλώνα. «Το κλίμα του Σάζαν δεν είναι μεσογειακό αλλά υποτροπικό. Μπορείτε να το δείτε από τη βλάστηση. Η βιοποικιλότητα είναι τρελή», έγραψε ο Μιαν.
«Πράγματι, οι θάμνοι έμοιαζαν να έχουν βγει από τον υπολογιστή του Σπίλμπεργκ, δίνοντας εικόνες για μια ζούγκλα από κολοσσιαίες φλαμουριές, θαλάσσια πεύκα και πουρνάρια.
Μη μπορώντας να ξεφύγω από την πεπατημένη, αρκέστηκα σε φευγαλέες ματιές σε χαλιά από σπάνιες φτέρες και κοιλάδες με ψηλό γρασίδι που κατέληγαν σε γαλαζοπράσινα νερά. Ήταν σαν να βρισκόμουν στην αυγή του χρόνου, παρακολουθώντας το τοπίο να δημιουργείται. Ο Κούσνερ έμεινε επίσης άφωνος όταν το πρωτοείδε το 2021, όπως μου είπε: «Ήμουν απλά πολύ έκπληκτος που κάτι τέτοιο υπήρχε στη μέση της Μεσογείου και δεν είχε αναπτυχθεί».
Η προκαταρκτική έγκριση από την αλβανική κυβέρνηση για το πρότζεκτ του Κούσνερ ελήφθη από την αλβανική κυβέρνηση στις 30 Δεκεμβρίου 2024.
Το φρούριο του Χότζα
Το περιβάλλον του Σάζαν διαμορφώθηκε κυρίως στα χρόνια του Χότζα. «Κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής, το νησί έγινε σύμβολο ακραίας απομόνωσης: ένα απρόσιτο στρατιωτικό φρούριο που ο Χότζα, ο οποίος φοβόταν ότι η χώρα θα έπεφτε θύμα μιας υπερδύναμης, φανταζόταν ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην υπεράσπισή τους ενάντια σε μια επίθεση από το ΝΑΤΟ ή τα μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας
Για δεκαετίες, οι στρατιώτες που σταθμεύουν στο νησί περίμεναν μια τέτοια επίθεση, ελέγχοντας τον ορίζοντα. Στο νησί υπήρχε μια στρατιωτική βάση με κατοικίες, θέατρο, σχολείο και νοσοκομείο. Μέχρι τη δεκαετία του 1970, περίπου 150 οικογένειες στρατιωτικών ζούσαν στο νησί χωρίς επαφή με την ηπειρωτική χώρα. “Αλλά ήταν προνομιούχοι. Είχαν φαγητό, ρούχα, εκπαίδευση, συσκευές”, μου είπε ο Τσελάι.
Περπατώντας κατά μήκος ενός μονοπατιού με τον οδηγό μου, συναντήσαμε αρκετά καταφύγια και σήραγγες που είχαν σχεδιαστεί για να αποθηκεύουν προμήθειες και πυρομαχικά ή να λειτουργούν ως κρησφύγετα σε περίπτωση ανταρτοπόλεμου κατά των αυτοκρατορικών εισβολέων. Ο οδηγός μου, μού είπε ότι υπάρχουν περίπου 12 χιλιόμετρα τούνελ, τα οποία τώρα κατοικούνται κυρίως από νυχτερίδες, οχιές και άγρια κουνέλια. Υπάρχουν περίπου 3.600 καταφύγια στο Σάζαν, θωρακισμένα “μανιτάρια” από μπετόν που ξεπροβάλλουν μέσα από τη βλάστηση ή είναι σκαρφαλωμένα στις κορυφές των βουνών σαν παρατηρητήρια απέναντι σε φανταστικά αμερικανικά αεροπλανοφόρα ή σοβιετικές φρεγάτες. Κάποια από αυτά θα διατηρηθούν και θα ενσωματωθούν στο πρότζεκτ του Τραμπ».
«Ρώτησα τον ξεναγό μου για τις πινακίδες που προειδοποιούσαν για τις νάρκες. “Στην πραγματικότητα, δεν είναι ακριβώς νάρκες”, είπε. “Αυτό το μέρος είναι γεμάτο από πυρομαχικά που δεν έχουν σκάσει, υπάρχουν ακόμη πολλές περιοχές που πρέπει να καθαριστούν». Έδειξε μια χαράδρα στην ανατολική ακτή, όπου η Affinity Partners θέλει να αναπτύξει ένα σημαντικό μέρος του έργου ακινήτων που θα εκτείνεται σε όλη την επιφάνεια του νησιού. «Είναι απομεινάρια της δεκαετίας του 1990», συνέχισε ο Celaj, «όταν εγκληματίες επιτέθηκαν στο νησί κάτω από τη μύτη του στρατού, λεηλατώντας τις αποθήκες όπλων και πυρομαχικών». Ο εχθρός είχε έρθει τελικά, αλλά με μικρά αυτοσχέδια σκάφη και μιλώντας την ίδια γλώσσα με τους στρατιώτες.
Αυτές τις μέρες, το νησί ελέγχεται από τις αλβανικές ένοπλες δυνάμεις. Περιπολείται από τρεις ναύτες, οι οποίοι πηγαινοέρχονται ανάμεσα στις σκουριασμένες και ετοιμόρροπες αποβάθρες στον κόλπο του Σαν Νικολό (το λιμάνι όπου η Affinity θα κατασκευάσει την κύρια μαρίνα για τα σκάφη αναψυχής, σύμφωνα με τον Abehsera)».
Η άποψη του Ράμα για το Σάζαν
Ο αρθρογράφος του Guardian απηύθυνε ερώτηση στον πρωθυπουργό της Αλβανίας, Έντι Ράμα, για το εάν ανησυχεί για τυχόν επιπλοκές σε πολιτικό επίπεδο μετά την απόφαση των Τραμπ να χτίσουν νέο θέρετρο. «Μου είπε ότι η χώρα του “δεν έχει την πολυτέλεια να μην εκμεταλλευτεί ένα τέτοιο δώρο. “Χρειαζόμαστε τον τουρισμό πολυτελείας όπως μια έρημος χρειάζεται νερό”. Δεν φοβάται επίσης να προσελκύσει αντιδράσεις, ειδικά “αν αυτό βοηθά να τραβήξει την προσοχή και να φέρει επενδύσεις”
Ο Ράμα υπήρξε «σπουδαίος συνεργάτης» και έχει πολύ προοδευτική σκέψη, σύμφωνα με τον Κούσνερ. «Η κυβέρνηση έχει δει ξεκάθαρα ότι μπορεί να γίνει κάτι», μου είπε κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας τον Ιούλιο του 2024. «Κατασκευάζουν ένα αεροδρόμιο ακριβώς εκεί».
Η Μιρέλα Κουμπάρο, υπουργός Τουρισμού και Περιβάλλοντος της Αλβανίας, υπερασπίστηκε την απόφαση του Ράμα να συνάψει συμφωνία με την εταιρεία του Κούσνερ, η οποία επικρίθηκε έντονα από την αντιπολίτευση. «Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε την Ιταλία, την Κροατία και την Ελλάδα στον τομέα του μαζικού τουρισμού. Δεν έχουμε αρκετές υποδομές ή εμπειρία. Πρέπει να επικεντρωθούμε στην ποιότητα. Στην αξία έναντι του όγκου. Περισσότερα κέρδη και λιγότερα προβλήματα», δήλωσε στον Guardian.
Διαβάστε επίσης: Αλβανία: Μπίζνες και πολιτική στο βασίλειο του Ράμα – Τα σκάνδαλα δεν εμπόδισαν την επανεκλογή του
To deal με την αλβανική κυβέρνηση
Το αντάλλαγμα είναι ουσιαστικό: μηδενικοί φόροι κατά τη φάση της κατασκευής και το κράτος αναλαμβάνει όλες τις υποδομές, συμπεριλαμβανομένων του νερού, του ηλεκτρικού ρεύματος και της αποχέτευσης, σύμφωνα με την Κουμπάρο. Όλα τα άλλα – ο ήλιος, η θάλασσα, οι φώκιες και η υποτροπική ζούγκλα – είναι ήδη εκεί.
Αυτή είναι η κύρια ανησυχία περιβαλλοντολόγων όπως ο Όλσι Νίκα, θαλάσσιος βιολόγος και διευθυντής της ΜΚΟ EcoAlbania. «Η περιοχή αυτή βρίσκεται στο θαλάσσιο εθνικό πάρκο Καραμπουρούν – Σάζαν. Αυτό σημαίνει ότι οι παραλίες και τα ύδατα σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από την ακτή προστατεύονται. Τι θα κάνουν στον τόπο τα μεγάλα δημόσια έργα, η κατασκευή αποβάθρων, η κίνηση των σκαφών και η απορροή λυμάτων;».
