Η συνάντηση των G20 στην Ρώμη οριστικοποίησε και με την βούλα την επιβολή παγκόσμιου ελάχιστους εταιρικού φόρου από το 2023 στους πολυεθνικούς κολοσσούς, όμως οι αστερίσκοι στη συμφωνία είναι πολλοί.
Ο παγκόσμιος ελάχιστος εταιρικός φόρος αποτελεί αποτέλεσμα μακρών διαβουλεύσεων και πισωγυρισμάτων. Θεωρείται ότι θα καταπολεμήσει την συστηματική φοροαποφυγή των μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, όπως η Facebook, και θα συρρικνώσει την ισχύ των φορολογικών παραδείσων που έχουν στραγγίξει τα δημόσια ταμεία, έχοντας δημιουργήσει μία κούρσα που σέρνει εδώ και δεκαετίες τους φόρους προς τα κάτω.
Γιατί παγκόσμιος ελάχιστος εταιρικός φόρος
Η συμφωνία επί της ουσίας επιβλήθηκε από τις ΗΠΑ και αποτελεί πρωτοβουλία της Αμερικανίδας Υπουργού Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν, διασφαλίζοντας τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των αμερικανικών ψηφιακών κολοσσών. Αυτό διότι αναιρούνται οι προσπάθειες και το προνόμιο φορολογίας των εταιριών από τα εκάστοτε κράτη. Δηλαδή, μία χώρα σαν την Ελλάδα χάνει το δικαίωμα να φορολογήσει την εγχώρια δραστηριότητα εταιρειών όπως η Google με φόρο που θα καθορίσει η ίδια.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Ειδικότερα, η συμφωνία απαρτίζεται από δύο πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας προβλέπει την φορολογία των 100 πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων του κόσμου. Η φορολογία θα πραγματοποιείται από τις κυβερνήσεις εάν και εφόσον οι εταιρείες έχουν περιθώρια κέρδους άνω του 10% και ετήσιο τζίρο 20 δις δολαρίων και άνω. Ο συγκεκριμένος πυλώνας αναμένεται να προσθέσει επιπλέον 125 δις δολάρια σε περισσότερες από 130 χώρες.
Ο δεύτερος πυλώνας ορίζει ότι οι κυβερνήσεις συμφωνούν στην επιβολή 15% ελάχιστου παγκόσμιου εταιρικού φόρου στις πολυεθνικές επιχειρήσεις. Αυτός ο φόρος θα επιβάλλεται σε κάθε χώρα που θα δραστηριοποιούνται οι εταιρείες που βρίσκονται στη λίστα, ανεξαρτήτως της επίσημης έδρας τους.
Τα «παραθυράκια» της συμφωνίας
Το πρώτο και κυριότερο κενό στη συμφωνία είναι το ποιος καθορίζει τα κέρδη των εταιρειών. Τα κράτη δεν θα έχουν το δικαίωμα ή τη δυνατότητα να επιβλέπουν τα κέρδη των εταιρειών. Άρα εάν μία εταιρεία δηλώσει λιγότερο από 10% κέρδος επί του τζίρου τότε δεν φορολογείται. Την ίδια στιγμή εάν ο τζίρος είναι λιγότερος από 20 δις τότε πάλι μία εταιρεία δεν φορολογείται.
Όλα αυτά τη στιγμή που οι θυγατρικές μίας εταιρείες συμπεριλαμβάνονται στην συμφωνία δεν θεωρείται βέβαιο ότι πάντοτε αυτές θα ιχνηλατούνται. Άλλωστε είναι άπειρα τα παραδείγματα όπου εταιρείες στήνουν θυγατρικές, δημιουργώντας δαιδαλώδεις δίκτυα εταιρειών, ώστε να αποφεύγουν φόρους και να κρύβουν ύποπτες δραστηριότητες. Συγχρόνως, δεν καθορίζεται ποιος είναι υπεύθυνος για την ίδια τη ιχνηλάτηση των θυγατρικών. Δεν είναι μακρινό ένα σενάριο όπου μία πολυεθνική στήνει θυγατρικές για να κρύψει τζίρο και κέρδος ώστε να μην φορολογηθεί.
Ταυτόχρονα, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στους τομείς της εξόρυξης και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών εξαιρούνται από τη συμφωνία κατ’ απαίτηση των ΗΠΑ και ΗΒ.
Πάντως ακόμη και με αυτά τα παραθυράκια υπέρ των μεγάλων παικτών, δεν είναι σίγουρο ότι η συμφωνία θα περάσει από το αμερικανικό Κογκρέσο. Αφού απαιτείται να υπερψηφιστεί από τα 2/3 των μελών του. Δηλαδή τόσο από τους Δημοκρατικούς, όσο και από τους Ρεπουμπλικάνους. Εάν δεν υπερψηφιστεί, αυτομάτως η συμφωνία θα καταπέσει.
Με λίγα λόγια, ο δρόμος προς την υλοποίηση της συμφωνίας είναι μακρύς ενώ εάν υλοποιηθεί αυτή θα είναι περιορισμένη και σχεδόν εθελοντική για τους πολυεθνικούς ομίλους.
