Τράπεζα υπό κρατικό έλεγχο και ιδιοκτησία (προσωρινά έστω). Πάγωμα των τραπεζικών καταθέσεων αλλά και άρση κάθε δυνατότητας απόσυρσης κεφαλαίων. Όχι, δεν πρόκειται για κάποια έκτακτη οικονομική συνθήκη σε κάποια μακρινή χώρα της Ασίας, ούτε για κάποιο ευρωπαϊκό déjà vu της κρίσης του ευρύτερου μεσογειακού Νότου, όταν οι πιστωτές της Φρανκφούρτης και το πολιτικό ιερατείο των Βρυξελλών εξανάγκαζαν Αθήνα και Λευκωσία σε πλήρη δημοσιονομική ταπείνωση. Η προαναφερθείσα εικόνα αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την κατάρρευση της Silicon Valley Bank (SVB), της τράπεζας που μέχρι πριν λίγες ημέρες συνιστούσε το σημαντικότερο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και ειδικότερα τις νέες τεχνολογικές εταιρείες.
Οι αριθμοί τρομάζουν από μόνοι τους. Μέχρι την Πέμπτη οι πελάτες της Silicon Valley Bank, του 16ου μεγαλύτερου τραπεζικού ιδρύματος των Ηνωμένων Πολιτειών είχαν αποσύρει το ιλιγγειώδες ποσό των 42 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τους λογαριασμούς τους, τουτέστιν ένα εκατομμύριο δολάρια ανά λεπτό επί δέκα συνεχείς ώρες. Πρόκειται για σχεδόν τριπλάσιο ποσό σε σχέση με το αμέσως μεγαλύτερο τραπεζικό bank run του 2008, όταν η Washington Mutual έχανε 16,7 δισεκ. δολάρια να κάνουν «φτερά» από τα ταμεία της μέσα σε δέκα ημέρες.
SVB, a lender little-known outside of Silicon Valley, has sparked a wave of panic in tech circles that's dragged down banking shares around the world.
Events snowballed after it announced a share sale to shore up its finances. Here's what we know so far: https://t.co/96MQthQTZ0 pic.twitter.com/yL64eBd8sZ
— Bloomberg (@business) March 10, 2023
Θύμα των επιτοκίων;
Στην προσπάθεια να εξηγηθούν τα αιτία τη κατάρρευσης της SVB πληθώρα αναλυτών εκτιμά πως η μετά τον κορονοϊό κρισιακή συνθήκη της πληθωριστικής έκρηξης και το «πικρό φαρμάκι» της φρενήρους αύξησης των επιτοκίων από πλευράς της FED για να τιθασεύσει τον υψηλότερο πληθωρισμό των τελευταίων δεκαετιών δίνουν μια σχετικά πλήρη εικόνα. Οι επιτοκιακές αυτές αυξήσεις έπληξαν ιδιαίτερα τις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, που εν προκειμένω ήταν και οι βασικοί πελάτες της τράπεζας.
Η SVB εισέπραξε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια από τους πελάτες της και στη συνέχεια, με την πεποίθηση ότι τα επιτόκια θα παρέμεναν σταθερά, επένδυσε αυτά τα μετρητά σε πιο μακροπρόθεσμα ομόλογα, μια κίνηση που όμως έφερε και την κατάρρευσή της, καθώς η FED συνέχισε τις επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό. Καθώς τα επιχειρηματικά κεφάλαια τελείωσαν, οι πελάτες της SVB χρησιμοποίησαν τις καταθέσεις τους για να κάνουν ανάληψη μετρητών.
Μάλιστα, το βασικό πρόβλημα κατά τους Financial Times ήταν στην διάρθρωση των καταθετών της τράπεζας, οι οποίοι είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα επιχειρήσεις και όχι φυσικά πρόσωπα. Οι επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τους καταθέτες λιανικής, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες με τις καταθέσεις τους. Όταν τα επιτόκια αυξάνονται, αναμένουν ότι οι καταθέσεις τους θα αποδώσουν περισσότερο και θα μετακινήσουν τα χρήματά τους εάν αυτό δεν συμβεί.
Μεγάλος κίνδυνος ή διαχειρίσιμο ρίσκο;
Το γεγονός της ανάληψης του ελέγχου της τράπεζας από τον ομοσπονδιακό οργανισμό ασφάλισης των καταθέσεων (FDIC) και η μεταβίβαση των αποθεματικών της σε ένα, νέο και θεωρητικά υγιές τραπεζικό σχήμα, λίγο καθησυχάζει πελάτες και αναλυτές, που επισημαίνουν πως από τα 161 δισεκατομμύρια δολάρια σε καταθέσεις, το 93% ήταν ανασφάλιστο, σύμφωνα με τα οικονομικά αρχεία. Και οι αναταράξεις δεν φαίνεται να σταματούν εκεί, αφού στο ίδιο τέμπο η βρετανική ένωση τεχνολογικών νεοφυών επιχειρήσεων Coadec δήλωσε στο Twitter ότι έχει αρχίσει να επικρατεί «πανικός», καθώς είναι σαφές ότι η κατάρρευση της SVB θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στο οικοσύστημα τεχνολογικών νεοφυών επιχειρήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου. Παράλληλα, εκνευρισμός επικρατεί και στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, το δεύτερο μεγαλύτερο stablecoin στον χώρο των κρυπτονομισμάτων έχασε την πρόσδεσή του στο δολάριο και υποχώρησε κάτω από την αξία του ενός το Σάββατο.
Από την άλλη μια σειρά ανθρώπων της αγοράς επισημαίνουν πως παρά το αναμενόμενο αντίκτυπο στο τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ και ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών μετοχών η οικονομία των ΗΠΑ έχει σε πρώτη φάση τις απαραίτητες δικλείδες ασφαλείας για να απορροφηθούν οι κραδασμοί. «Τα προβλήματα της SVB προέκυψαν από ιδιαιτερότητες του ισολογισμού της που δεν εντοπίζονται σε ανάλογο βαθμό σε άλλες τράπεζες», παρατηρεί ο Robert Armstrong των Financial Times, επισημαίνοντας βέβαια ένα σημαντικό στοιχείο: στον τραπεζικό τομέα, η απώλεια εμπιστοσύνης μπορεί να εξελιχθεί απρόβλεπτα. Η χρεοκοπία της πάντως δεν ανησύχησε ιδιαίτερα την Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) αφού δεν θεωρείται συστημική τράπεζα, ενώ χαρακτηριστική είναι η δήλωση της υπουργού Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν, ότι «το τραπεζικό σύστημα παραμένει ανθεκτικό και οι ρυθμιστικές αρχές διαθέτουν αποτελεσματικά εργαλεία για να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους γεγονότα».
Η τελευταία βέβαια ελέγχεται ως προς τα κίνητρά και την αξιοπιστία της, καθώς η «βόμβα» της SVB «σκάει» σε μια περίοδο που το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα με το βλέμμα στις προεδρικές εκλογές του 2024 έχει επιλέξει να εστιάσει στην οικονομία και ειδικότερα στην καλή κατάσταση της αγοράς εργασίας και το μεγαλεπήβολο σχέδιο προϋπολογισμού του προέδρου Μπάιντεν του οποίου η αύξηση της φορολογίας για τους (εξωφρενικά0 πλουσίους αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τη διάσωση του Medicare.
Treasury Secretary Janet Yellen says she's monitoring a few banks “very carefully” and it’s a “matter of concern” that banks like SVB are experiencing financial losses https://t.co/IPc5XaVqh6
— Bloomberg (@business) March 10, 2023
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το φάντασμα της Lehamn Brothers δείχνει να επανέρχεται ως ο μεγάλος φόβος σε επίπεδο αμερικανικής και παγκόσμιας οικονομίας. Σύμφωνα με όσα αναφέρουν τραπεζικοί αναλυτές, μολονότι η πτώση στην αξία των ομολόγων επηρεάζει συνολικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα στις ΗΠΑ, δεν δείχνει να αποτελεί το εφαλτήριο εντός ντόμινο προβλημάτων, όπως ήταν η Lehman Brothers.
Η κρίσιμη Δευτέρα και τα κέρδη των ανταγωνιστών
Δεδομένων των παραπάνω δεν είναι τυχαίο ότι η σημερινή -κεκλεισμένων των θυρών- έκτακτη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) έχει στρέψει πάνω της όλα τα βλέμματα, με τις αγορές να περιμένουν περισσότερες λεπτομέρειες αναφορικά με το σχέδιο προστασίας των καταθέσεων και την αποτροπή ενός ντόμινο αρνητικών εξελίξεων για μια σειρά εκατοντάδων νεοφυών επιχειρήσεων ανά τον κόσμο.
Το Σάββατο, το πρακτορείο Bloomberg αποκάλυψε ότι η Federal Reserve και η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων μελετούν ένα σχέδιο το οποίο προβλέπει τη δημιουργία ειδικού ταμείου, που θα επιτρέπει στους ρυθμιστικούς φορείς να εγγυώνται καταθέσεις σε τράπεζες που αντιμετωπίζουν προβλήματα.
Ο νέος ειδικός μηχανισμός ασφαλείας συζητήθηκε από στελέχη της Fed και της FDIC με διευθυντικά στελέχη τραπεζών και εκφράζεται η ελπίδα πως η δημιουργία του θα καθησυχάσει αποταμιευτές και επενδυτές και θα περιορίσει τον κίνδυνο τραπεζικού πανικού,.
Tελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό είναι ότι σε πλήρως αντίθετη τροχιά σε σχέση με την SVB ορισμένες τράπεζες δήλωσαν την Παρασκευή ότι έλαβαν μεγάλα ποσά καταθέσεων. «Αποκτήσαμε εκατοντάδες νέους πελάτες την περασμένη εβδομάδα», έγραψε ενδεικτικά η Mercury Bank με έδρα το Σαν Φρανσίσκο στους πελάτες της την Παρασκευή, διαβεβαιώνοντάς τους ότι ήταν «κερδοφόρα και καλά κεφαλαιοποιημένη».
Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, η μεγαλύτερη τράπεζα της Αμερικής, η JP Morgan Chase, απέκτησε επίσης μεγάλο αριθμό πρώην πελατών της SVB. Οι μετοχές της τράπεζας ήταν από τις λίγες που σημείωσαν άνοδο την Παρασκευή, κερδίζοντας 2,5%, ενώ και η καλιφορνέζικη fintech Brex, που απευθύνεται ρητά σε πελάτες νεοφυών επιχειρήσεων, φέρεται επίσης να είναι μεταξύ των ωφελημένων.
Διαβάστε επίσης:
Το «καμπανάκι» του Moody’s στη Silicon Valley Bank, στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας
ΗΠΑ: Παγκόσμια ανησυχία προκαλεί η κατάρρευση της Silicon Valley Bank
