Ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί αποχώρησαν από τις πρόσφατα πληγείσες από τις φονικές πλημμύρες περιοχές στην Εύβοια, όμως τα προβλήματα παραμένουν και οι κάτοικοι σε αρκετές περιοχές ακόμη και πριν από λίγες μέρες δεν είχαν ούτε καν νερό και ρεύμα.
Περισσότερα από 3.000 σπίτια έχουν καταστραφεί ή είναι μη κατοικήσιμα, επιχειρήσεις είναι κουφάρια, αγροτικοί δρόμοι απλώς δεν υπάρχουν και οι πρώτες αποζημιώσεις είναι ακόμη στη διαδρομή μεταξύ περιφέρειας και κατοίκων, καθώς τα δικαιολογητικά που ζητούνται από τους κατοίκους είναι απίστευτα! Ζητούν ακόμη και τίτλους ιδιοκτησίας από τους επιχειρηματίες τους οποίους είχαν από τους προπαππούδες τους, όταν τα περισσότερα από τα χαρτιά τους τα έχουν πάρει τα ρέματα και βρίσκονται κάπου στον πυθμένα του Ευβοϊκού… Η δε οικολογική καταστροφή της θαλάσσιας ζώνης από Βασιλικό και Ερέτρια έως απέναντι, το Χαλκούτσι, το Δήλεσι και τον Ωρωπό, είναι ανυπολόγιστη καθώς έχει εκβάλει στη θάλασσα ό,τι μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους: από οπωροκηπευτικά και νεκρά οικόσιτα και άγρια ζώα έως δεξαμενές πετρελαίου, ψυγεία, αυτοκίνητα και φυσικά τόνους πλαστικού και άλλων σκουπιδιών. Από μία μόνο πτηνοτροφική μονάδα της περιοχής πνίγηκαν 15.000 κοτόπουλα που χάθηκαν στη θάλασσα. Και δυστυχώς όλα τα παραπάνω εκτός από τις ακτές, όπου συσσωρεύονται σιγά σιγά, αρχίζουν να καθιζάνουν και στον πυθμένα της θάλασσας. Εν τω μεταξύ καμία πρωτοβουλία δεν έχει παρθεί ακόμη ώστε να γίνει μια οργανωμένη προσπάθεια απορρύπανσης της θαλάσσιας ζώνης, ειδικά του βυθού, με τα κατάλληλα περιβαλλοντικά τεχνικοεπιστημονικά μέσα. Μόνο μηχανικός καθαρισμός γίνεται με μπουλντόζες στις ακτές που μαζί με τη λυματολάσπη μαζεύουν και την άμμο των παραλιών, αποκαλύπτοντας το μητρικό πέτρωμα από κάτω.
Και όλα αυτά όταν τρεις μέρες πριν από την καταστροφή τόσο η ΕΜΥ όσο και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών προειδοποιούσαν για ισχυρές βροχοπτώσεις και έντονες καταιγίδες στην περιοχή. Και όταν η δημοτική αρχή του Δήμου Μεσσαπίων – Διρφύων προσπαθούσε, κι αυτή εγκαίρως τρεις μέρες πριν από μόνη της, να ενημερώσει τους κατοίκους πόρτα πόρτα για τη μεγάλη βροχή που επίκειται. Οι μόνοι που δεν είχαν καταλάβει τι ερχόταν ήταν η πολιτική προστασία και η Περιφέρεια Στερεάς… Γι’ αυτές οι… 112 πληγές του φαραώ που θα έπλητταν ξημερώματα της 9ης Αυγούστου την κεντρική Εύβοια ήταν μάλλον κάτι απίθανο. Το απίθανο όμως δεν σημαίνει και αδύνατο, ειδικά όταν μιλάμε για έντονα φυσικά φαινόμενα σε μια περιοχή που περιβαλλοντικά έχει κατακρεουργηθεί.
Τόσο ο Μεσσάπιος όσο και ο Λήλαντας ποταμός στην κεντρική Εύβοια αποστραγγίζουν τους ορεινούς όγκους του Κανδηλίου και της Δίρφυος, που κάθε χρόνο δίνουν αρκετά νερά τόσο από βροχές όσο και από χιόνια. Οι λεκάνες απορροής των ποταμών είναι 160 και 260300 τ.χλμ. αντίστοιχα, με ένα πυκνό δίκτυο χειμάρρων, παραπόταμων και ρεμάτων, που καταλήγουν στα Ψαχνά ο πρώτος και στο Βασιλικό ο δεύτερος. Δηλαδή υδρολογικά εκβάλλουν εκατέρωθεν της Χαλκίδας και αυτός είναι ο λόγος που δεν είχαμε πλημμυρικά φαινόμενα εντός της πρωτεύουσας της Εύβοιας. Ομως από το 1970 και μετά αρχίζουν να μπαζώνονται, να εκτρέπονται οι κοίτες τους, να αλλοιώνονται οι όχθες τους, να εγκιβωτίζονται τα ρέματά τους με τσιμέντα και συρματοκιβώτια, να καταστρέφεται ο πυθμένας τους. Ειδικά για τον μεγαλύτερο ποταμό της Εύβοιας, τον Λήλαντα, τα πράγματα είναι τραγικά. Από τεράστιο ποτάμι-υγροτοπικό σύμπλεγμα τον κατάντησαν κανάλι χωρίς πλημμυρικές περιοχές εκατέρωθεν και με ένα δέλτα μόλις 35 μ., όταν κάποτε το δέλτα του εκτεινόταν από το Λευκαντί έως το Μπούρτζι και τον Αγιο Νικόλαο. Δηλαδή δημιουργήθηκε το φαινόμενο του «μπουκαλιού» στον ποταμό, που στην εκβολή του στη θάλασσα κλείνει αντί να ανοίγει. Και αυτό γιατί οι εκβολές του μπαζώθηκαν και πωλήθηκαν για παραθεριστικές κατοικίες ενώ αποψιλώθηκε όλη η παρόχθια βλάστηση. Επιπλέον όλη η λεκάνη απορροής μετατράπηκε σε άναρχες υδροβόρες καλλιέργειες, κτηνοτροφικές μονάδες και βιομηχανική ζώνη χωρίς κανέναν πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό. Ο καθένας όπου ήθελε έχτιζε. Και ειδικά αν ήταν του… κόμματος, μπορούσε να κάνει ακόμη και εκτεταμένες αμμοχαλικοληψίες, αφού τα αδρανή υλικά του ποταμού ήταν δωρεάν, μετατρέποντας τον ποταμό σε λατομείο. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις αρκούσε μια μελέτη από ιδιώτη για να ανοίξει ένα κανάλι ή να φτιάξει έναν αγροτικό δρόμο, άναρχα και απλά. Αλλωστε γιατί να μην το έκανε αυτός, όταν η ίδια η περιφέρεια παρέδιδε μόλις πριν από τρεις μήνες δρόμους και κλειστά γυμναστήρια πάνω στις μπαζωμένες όχθες του ποταμού που καταστράφηκαν τώρα από τη φονική πλημμύρα; Και όλα αυτά ενώ είναι γνωστό ότι η περιοχή ανά δέκα χρόνια πλημμυρίζει και ότι λόγω του ευαίσθητου υδρολιθολογικού καθεστώτος της λεκάνης του ποταμού αλλά και των ανερμάτιστων χρήσεων γης στο ποτάμιο σύστημα παρουσιάζει μεγάλη πλημμυρική επικινδυνότητα.
Ομως εκτός από τις παραπάνω εγκληματικές κακοτεχνίες, στη συγκεκριμένη περιοχή και ειδικά στα Ψαχνά – Πολιτικά έχουμε και τις φωτιές που έχουν επιτείνει και τη διάβρωση των εδαφών. Η περιοχή καίγεται κάθε χρόνο αδιάλειπτα από το 2017 χωρίς καμία ενέργεια αποκατάστασης των ορεινών όγκων και κανένα αντιπλημμυρικό έργο (ο κ. Χατζηδάκης έταξε στις περσινές φωτιές 1,8 εκατ. ευρώ και τελικά ο δήμος πήρε μόνο 85.000). Αποτέλεσμα είναι έως σήμερα να έχουν καεί 44.000 στρέμματα από σημαντικές εκτάσεις δασών κωνοφόρων, σκληρόφυλλης αείφυλλης βλάστησης και μεταβατικών δασών θάμνων. Ετσι τα 190,8 πραγματικά χιλιοστά της βροχής (σύμφωνα με τον μετεωρολογικό σταθμό της Σέττας έως τις 11/8) δεν μπορούσαν να κατεισδύσουν για να εμπλουτίσουν τον υδροφόρο ορίζοντα ούτε να επιβραδυνθούν από την όποια βλάστηση, με συνέπεια να απορρέουν από τα ανάντη επιταχυνόμενα όσο κατέβαιναν προς τα κατάντη, συμπαρασύροντας όλο το επιφανειακό χώμα και ισοπεδώνοντας ό,τι έβρισκαν στο διάβα τους.
Και κάπως έτσι, χωρίς πρόληψη, χωρίς ολοκληρωμένο περιβαλλοντικό σχεδιασμό της υδρολογικής λεκάνης των ποταμών και της αποψίλωσης των δασικών εκτάσεων, με τη λογική «βλέποντας και κάνοντας» και αγνοώντας ότι η φύση έχει μνήμη, φτάσαμε στην τραγωδία της 9ης Αυγούστου. Και δυστυχώς η κεντρική Εύβοια θα αργήσει πολύ να επουλώσει τις πληγές της, καθώς τώρα που έσβησαν τα φώτα της δημοσιότητας οι άνθρωποι φαίνεται να ξεχνιούνται όπως και τα σημαντικά προβλήματα υποδομών του πολύπαθου νησιού μας.
Αλλά είπαμε, έφταιγε η κλιματική αλλαγή…
Τα συλλυπητήρια και τη συμπαράστασή μου στις οικογένειες των άτυχων θυμάτων.
Ο Βασίλης Λύκος είναι Διδάκτωρ Ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής Διαχείρισης Πανεπιστημίου Κρήτης, πρώην υποψήφιος βουλευτής Ν. Ευβοίας
