Ο Νίκος Δένδιας μπορεί να διατηρεί τον τίτλο του υπουργού Εθνικής Αμυνας, αλλά η ουσία των αρμοδιοτήτων του υπονομεύεται θεσμικά και πολιτικά από τον πρωθυπουργό. Η απόφαση για την ίδρυση γενικής γραμματείας Εθνικής Ασφάλειας υπό την προεδρία της κυβέρνησης και υπό την εποπτεία του Θάνου Ντόκου δεν συνιστά απλώς έναν οργανωτικό ανασχηματισμό. Είναι μια σαφής κίνηση αφαίρεσης ελέγχου από το υπουργείο Αμυνας για όλα τα μείζονα ζητήματα: εξοπλιστικά, δομή δυνάμεων, στρατηγικές συνεργασίες.
Με λίγα λόγια, το «μαχαίρι και το πεπόνι» της ελληνικής εξοπλιστικής πολιτικής περνούν πλέον απευθείας στα χέρια του πρωθυπουργού μέσω ενός μηχανισμού υπό τον Θ. Ντόκο, ενός προσώπου με γνωστή πολιτική και ιδεολογική εγγύτητα με το Μαξίμου.
Η δημιουργία της εν λόγω γενικής γραμματείας δεν ήρθε τυχαία. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι είχε συζητηθεί ακόμη και πριν από τον πρόσφατο ανασχηματισμό σε κλειστή σύσκεψη στο Μαξίμου, στην οποία συμμετείχαν ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Θ. Ντόκος και ο επίτιμος Α/ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος. Εκεί φέρεται να διαμορφώθηκε ο βασικός σχεδιασμός για τον θεσμικό «περιορισμό» Δένδια, χωρίς την πολιτική πρόκληση της άμεσης αντικατάστασής του.
Η απόφαση αυτή έρχεται τη στιγμή που η Ελλάδα ετοιμάζεται να διαχειριστεί εξοπλιστικά κονδύλια ύψους 28 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου ReArm Europe, του μεγαλύτερου επενδυτικού πρόγραμματος άμυνας που έχει διαχειριστεί η χώρα εδώ και δεκαετίες. Το ποιος θα έχει λόγο στις αγορές, τις συνεργασίες και τις προτεραιότητες αυτών των δισεκατομμυρίων είναι κρίσιμο ερώτημα. Και η απάντηση είναι πλέον σαφής: το Μαξίμου και όχι το ΥΠΕΘΑ, ούτε καν το ΚΥΣΕΑ, όπως το γνωρίζαμε.
Η κατάσταση θυμίζει σε ορισμένους παρατηρητές μια άλλη περίοδο της ελληνικής πολιτικής: τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης είχε πάρει προσωπικά υπό την ευθύνη του τη διαχείριση των ολυμπιακών έργων, μεταξύ αυτών και του συστήματος C4I, το οποίο κατέληξε σε σκάνδαλο.
Το εν λόγω σύστημα αγοράστηκε από τη Siemens μέσω μιας θολής διαδικασίας, με τους πολιτικούς πρωταγωνιστές να εμφανίζονται, χρόνια μετά, σε δικογραφίες με βαριές σκιές. Η ομοιότητα με τη σημερινή συγκέντρωση εξουσιών δεν περνά απαρατήρητη. Δεν γίνεται ευθεία σύγκριση, αλλά η «συνταγή» του πλήρους ελέγχου των εξοπλισμών από το πρωθυπουργικό γραφείο φαίνεται να επιστρέφει.
Ο ΥΕΘΑ και η επίσημη επιχειρηματολογία
Η θεσμική υποβάθμιση του Ν. Δένδια, που προσπαθεί να χτίσει ηγετικό προφίλ μέσα από το ΥΠΕΘΑ, συνδυάζεται με την ενίσχυση ενός άτυπου αλλά απολύτως συγκεντρωτικού μηχανισμού υπό τον Θ. Ντόκο. Η επίσημη επιχειρηματολογία είναι ότι ο νέος μηχανισμός θα είναι «ευέλικτος και αποτελεσματικός». Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πως πρόκειται για δομή που δεν λογοδοτεί στη Βουλή, δεν ελέγχεται από κοινοβουλευτικά μέσα και δεν εγγυάται θεσμική διαφάνεια.
Αν ο Κυρ. Μητσοτάκης πιστεύει ότι μόνο με την απόλυτη συγκέντρωση εξουσιών μπορεί να διασφαλιστεί η «αποτελεσματικότητα» της αμυντικής πολιτικής, τότε ίσως ήρθε η ώρα να θυμηθούμε ότι κάποτε η ίδια λογική κόστισε πολύ ακριβά – θεσμικά και πολιτικά. Κι αυτή τη φορά το κόστος ίσως το πληρώσουν όλοι.
Η σχέση Ντόκου με Μαξίμου – ΕΛΙΑΜΕΠ
Ο Θ. Ντόκος αποτελεί μια από τις πλέον χαρακτηριστικές φιγούρες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η πορεία του από το Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) έως τη θέση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη αποκαλύπτει ένα δίκτυο σχέσεων και επιρροών που έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις.
Ο διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ υπηρέτησε ως γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ, ενός think tank που έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η τοποθέτησή του στη θέση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας από τον πρωθυπουργό το 2020 θεωρήθηκε από πολλούς ως ένδειξη στενής συνεργασίας μεταξύ του ΕΛΙΑΜΕΠ και της κυβέρνησης. Αυτή η μετάβαση από τον ακαδημαϊκό χώρο στην κορυφή της πολιτικής εξουσίας ενίσχυσε την αντίληψη περί αμφίδρομης επιρροής μεταξύ του ΕΛΙΑΜΕΠ και της ΝΔ.
Ο Θ. Ντόκος έχει εκφράσει απόψεις υπέρ της επαναπροσέγγισης με την Τουρκία, υποστηρίζοντας την ανάγκη για διάλογο και πιθανή συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο. Οι θέσεις του έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, τόσο εντός της ΝΔ όσο και από άλλους πολιτικούς χώρους. Ο σημερινός πρόεδρος της Βουλής Νικήτας Κακλαμάνης είχε καλέσει τον Θ. Ντόκο να κρατά τις προσωπικές του απόψεις για τον εαυτό του, ενώ ο πρώην υπουργός Αμυνας Πάνος Καμμένος είχε εκφράσει αντιρρήσεις για την τοποθέτησή του στη θέση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας, επικαλούμενος διαρροή έκθεσης του ΕΛΙΑΜΕΠ στην τουρκική πρεσβεία.
Ερωτήματα για διαφάνεια και αντικειμενικότητα
Το ΕΛΙΑΜΕΠ έχει διοργανώσει δημόσιες συζητήσεις για τα ελληνοτουρκικά με στόχο να φωτιστούν όλες οι πτυχές της σχέσης της Ελλάδας με την Τουρκία. Ωστόσο, η συμμετοχή του σε αυτές τις συζητήσεις και η επιρροή του στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής έχουν προκαλέσει ανησυχίες για το κατά πόσο ένα ανεξάρτητο think tank μπορεί να διατηρήσει την αντικειμενικότητά του όταν τα στελέχη του αναλαμβάνουν κυβερνητικές θέσεις.
Είναι φανερό ότι η περίπτωση Θ. Ντόκου εγείρει ερωτήματα για τη διαφάνεια και την ανεξαρτησία στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής και τώρα και της άμυνας της χώρας μας.
Διαβάστε επίσης
Κώστας Γενηδούνιας στο Documento: Δέχτηκα συστάσεις να μη μιλήσω με τον Βαξεβάνη
Εργαζόμενοι ΣΤΑΣΥ για απόλυση Γενηδούνια: «Άδικη και ξεκάθαρα στοχευμένη – Δεν θα μείνει αναπάντητη»
Κοκοτσάκης για τα βίντεο: Η ΕΛΑΣ δεν απαντά σε τεκμηριωμένες τεχνικές εκθέσεις αλλά σε δημοσιεύματα
Περιστέρι: Λήστεψε δύο πρακτορεία τυχερών παιχνιδιών μέσα σε 25 λεπτά – Απέσπασε 2200 ευρώ
Τραμπ: Ανακοινώνει 100% δασμούς στις ταινίες που παράγονται στο εξωτερικό
