Νέες πηγές εσόδων για να αυξηθούν οι πόροι της ΕΕ και να χρηματοδοτηθεί ο «φιλόδοξος» προϋπολογισμός, ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ, της επόμενης επταετίας (2028-2034), προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο οποίος θα αντικαταστήσει το 2028 τον υφιστάμενο προϋπολογισμό ύψους 1,2 τρισ. ευρώ. Όλα αυτά βέβαια είναι ρευστά γιατί θα ακολουθήσουν αρκετές διαπραγματεύσεις.
Οι συνεχείς διαπραγματεύσεις πίσω από κλειστές πόρτες και οι πολυάριθμες αντιδράσεις των επιτρόπων για όλα τα θέματα – από το ύψος των νέων φόρων έως τα επίπεδα δαπανών για τις φτωχότερες περιοχές – προμηνύουν σκληρές διαπραγματεύσεις με τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, σύμφωνα με αξιωματούχους. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ απαιτεί την ομόφωνη υποστήριξη των 27 κρατών μελών.
«Αν η κατάσταση είναι τόσο άσχημη εντός της Επιτροπής, ποιος ξέρει πώς θα εξελιχθεί όταν ξεκινήσουν οι πραγματικές διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη», δήλωσε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
Μόλις λίγες ώρες μετά τη δημοσίευσή του, η Γερμανία – η μεγαλύτερη χώρα της ΕΕ και πατρίδα της φον ντερ Λάιεν – απέρριψε την πρόταση προϋπολογισμού της.
«Μια συνολική αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ είναι απαράδεκτη σε μια εποχή που όλα τα κράτη μέλη καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες για δημοσιονομική εξυγίανση», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφαν Κορνέλιους. «Επομένως, δεν θα μπορέσουμε να αποδεχθούμε την πρόταση της Επιτροπής».
Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός
«Το πιο σημαντικό είναι ότι οι συνεισφορές των κρατών μελών στον προϋπολογισμό της ΕΕ θα παραμείνουν σταθερές, καθώς προτείνουμε μια σταδιακή αλλαγή στους ιδίους πόρους της ΕΕ», τόνισε η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, παρουσιάζοντας την πρόταση της Επιτροπής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (2028-2034).
In Berlin hält man nicht viel von den Budgetplänen der EU-Kommission. »Der umfassende Aufwuchs des EU-Haushalts ist nicht vermittelbar«, sagt Regierungssprecher Kornelius. Für von der Leyen dürften langwierige Verhandlungen anstehen.https://t.co/pL5053kGnE
— DER SPIEGEL (@derspiegel) July 16, 2025
Εξάλλου οι περισσότερες κυβερνήσεις των κρατών-μελών δεν θέλουν να δώσουν στην ΕΕ ούτε δεκάρα περισσότερο από ό,τι ήδη δίνουν – αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτεί το αντίθετο. Η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει προκαλέσει μια ταχεία ανάγκη για αμυντικές επενδύσεις – ενώ η ΕΕ αφαιρεί μετρητά από τους αγρότες ρίχνοντας την ευθύνη στους ιδίους.
Όπως και να έχει οι συνομιλίες και οι διαπραγματεύσεις ήταν πυρετώδεις με τα στοιχεία να αλλάζουν όπως αναφέρεται έως την τελευταία στιγμή. Ορισμένοι μάλιστα έλεγαν πως στην πραγματικότητα, ακόμη και η ομάδα των επιτρόπων της φον ντερ Λάιεν δεν γνώριζε τα συνολικά στοιχεία μέχρι λίγες ώρες νωρίτερα.
Πάντως, όπως γράφει το Politico, η φον ντερ Λάιεν είχε ένα δύσκολο ξεκίνημα στη δεύτερη θητεία της ως πρόεδρος της Επιτροπής. Αντιμετώπισε ψήφο εμπιστοσύνης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και προειδοποιήθηκε ότι ήταν η «τελευταία της ευκαιρία». Κατηγορήθηκε ότι συνεργάστηκε με ακροδεξιούς ευρωβουλευτές για να προωθήσει νομοθεσία, αγνοώντας τις κεντρώες ομάδες που τη βοήθησαν να εξασφαλίσει μια δεύτερη θητεία. Παράλληλα έχασε μια δικαστική απόφαση για την ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων «Pfizergate» με τον κατασκευαστή εμβολίων κατά της Covid-19.
Και μετά από όλα αυτά μην ξεχνάμε πως πρέπει και να απαντήσει στους δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ.
Το σχέδιό της αναδιαμορφώνει τη δομή του προϋπολογισμού με βάση τρεις βασικούς πυλώνες:
- 865 δισεκατομμύρια ευρώ για τη γεωργία, την αλιεία, την πολιτική συνοχής και την κοινωνική πολιτική.
- 410 δισεκατομμύρια ευρώ για την ανταγωνιστικότητα, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας και της καινοτομίας.
- 200 δισεκατομμύρια ευρώ για εξωτερική δράση, συμπεριλαμβανομένων 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία.
Ενώ οι άμεσες συνεισφορές από τα κράτη μέλη θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού, η φον ντερ Λάιεν προβλέπει επίσης νέους φόρους σε ολόκληρη την ΕΕ για τα ηλεκτρικά απόβλητα, τον καπνό και τα έσοδα των μεγάλων εταιρειών, ώστε να επιτραπεί στις Βρυξέλλες να συγκεντρώσουν πρόσθετα έσοδα από μόνες τους.
Όλα τα χρηματοδοτικά κονδύλια θα εξαρτηθούν από τη συμμόρφωση με το κράτος δικαίου, μια βασική αλλαγή στην αντίδραση στην οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας στην Ουγγαρία.
«Το κράτος δικαίου είναι απαραίτητο», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν. «Θα διασφαλίσουμε υπεύθυνες δαπάνες και πλήρη λογοδοσία με ισχυρές διασφαλίσεις, σαφείς όρους και τα σωστά κίνητρα. Αυτό εξυπηρετεί τους πολίτες», πρόσθεσε.
Η παρουσίαση της Τετάρτης σηματοδοτεί επίσημα την έναρξη μιας πολιτικής διαμάχης μεταξύ των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία αναμένεται να είναι παρατεταμένη, εξαντλητική και εκρηκτική, καθώς κάθε εκλογική περιφέρεια αγωνίζεται με νύχια και με δόντια για να εξασφαλίσει χρήματα για τις προτεραιότητές της.
Η πρόταση της φον ντερ Λάιεν για τον νέο πολυετή προϋπολογισμό διαμορφώνεται έντονα από την εμπειρία της πρώτης της θητείας στην κορυφή της ισχυρής εκτελεστικής εξουσίας.
Λίγο μετά την άφιξή της στις Βρυξέλλες, μια σε μεγάλο βαθμό άγνωστη προσωπικότητα που επιλέχθηκε από το Βερολίνο, η φον ντερ Λάιεν βρέθηκε αντιμέτωπη με την πανδημία COVID-19, η οποία την ανάγκασε να σχεδιάσει ένα νέο ταμείο ανάκαμψης, να επισκευάσει τις αλυσίδες εφοδιασμού και να διαπραγματευτεί συμβάσεις εμβολίων εκ μέρους των 27 κρατών μελών. Στη συνέχεια, της ανατέθηκε να διαχειριστεί τις συνέπειες της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, την απότομη αύξηση των τιμών ενέργειας, τον πρωτοφανή πληθωρισμό, τον έντονο ανταγωνισμό από την Κίνα και μια σειρά από καταστροφικές φυσικές καταστροφές.
Οι σαρωτικοί δασμοί του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είναι το τελευταίο κεφάλαιο σε μια σειρά διαδοχικών κρίσεων που έχουν θέσει τα οικονομικά της Ένωσης υπό πρωτοφανή πίεση, θέτοντας σε σοβαρή αμφισβήτηση τη συλλογική ικανότητα αντίδρασης σε απρόβλεπτα γεγονότα.
Έχοντας υπόψη αυτούς τους περιορισμούς, η φον ντερ Λάιεν αναμόρφωσε τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό ώστε να είναι λιγότερο άκαμπτος και πιο ευέλικτος, δίνοντας στις υπηρεσίες της μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών για την κατανομή των χρημάτων σύμφωνα με τις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες εντός και εκτός Ευρώπης.
«Έχω γίνει μάρτυρας κρίσεων από την αρχή της θητείας μου», είπε. «Κάθε φορά, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αντιδράσουμε γρήγορα και με την απαραίτητη οικονομική ισχύ. Επειδή ο προϋπολογισμός μας σήμερα έχει σχεδιαστεί με τρόπο που το 90% (των χρημάτων) είναι σταθερό».
Η στρατηγική αντιπροσωπεύει μια φιλόδοξη απόκλιση από την παραδοσιακή σκέψη που διέπει τον προϋπολογισμό, ο οποίος είναι επίσημα γνωστός ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), ο οποίος μέχρι τώρα βασιζόταν σε σαφώς καθορισμένες κατανομές για συγκεκριμένα προγράμματα που διαχειρίζονται οι εξειδικευμένες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Τα τρέχοντα 52 προγράμματα θα μειωθούν σε μόλις 16 και ένα μέρος της χρηματοδότησης δεν θα έχει προκατανεμηθεί, διευκολύνοντας τη μεταφορά χρημάτων όπως απαιτείται.
Επιπλέον, η φον ντερ Λάιεν προτείνει έναν ειδικό μηχανισμό έως και 400 δισεκατομμυρίων ευρώ σε δάνεια που θα διατεθούν για τα κράτη μέλη μόνο όταν ξεσπάσει μια «άγνωστη κρίση».
«Είναι κάτι που έχουμε ως δυνατότητα, αλλά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε κανονικές περιόδους», πρόσθεσε.
Η Επιτροπή προτείνει πέντε νέους ίδιους πόρους:
• Τα έσοδα από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) αναμένεται να αποφέρουν περίπου 9,6 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
• Από το μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ) υπολογίζονται έσοδα περίπου 1,4 δισεκ.. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
• Έναν νέο φόρο στα μη ανακυκλώσιμα ηλεκτρονικά απόβλητα. Μέσω της εφαρμογής ενιαίου συντελεστή στο βάρος των μη συλλεγόμενων ηλεκτρονικών αποβλήτων, αναμένονται περίπου 15 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
• Έναν πρόσθετο ειδικό φόρο κατανάλωσης καπνού, που αναμένεται να αποφέρει περίπου 11,2 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
• Έναν νέο εταιρικό φόρο επί του κύκλου εργασιών μεγάλων εταιρειών, που δραστηριοποιούνται και πωλούν στην ΕΕ με καθαρό ετήσιο κύκλο εργασιών τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ. Αναμένεται να αποφέρει περίπου 6,8 δισεκ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο.
Συνολικά, αυτά τα πέντε νέα στοιχεία ιδίων πόρων και άλλα στοιχεία της δέσμης μέτρων για τους ιδίους πόρους που προτείνεται σήμερα εκτιμάται ότι θα αποφέρουν έσοδα ύψους περίπου 58,5 δισεκ. ευρώ ετησίως (σε τιμές 2025).
Διαβάστε επίσης:
Βρυξέλλες: Η φον ντερ Λάιεν έχει μόλις 17 μέρες για να απαντήσει στους δασμούς του Τραμπ
«Τραυματισμένη» η φον ντερ Λάιεν: Οι 5 λόγοι που την κλόνισε η «ψήφος εμπιστοσύνης»
Η φον ντερ Λάιεν θέλει να κόψει κοινωνικά κονδύλια χάριν των εξοπλιστικών
