Ειδικοί εξηγούν στο Documento τους λόγους για τους οποίους όλο και περισσότεροι συνάνθρωποί μας τα τελευταία χρόνια πάνε να δουλέψουν και δεν επιστρέφουν ποτέ στο σπίτι τους.
Η παντελής απουσία ελέγχων από την πολιτεία, ο μηδενικός κοινωνικός διάλογος για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας (ΣΣΕ), η εντατικοποίηση των εργασιακών ρυθμών, τα χαμηλά μεροκάματα σε συνδυασμό με το αβάσταχτο κόστος ζωής που έχει οδηγήσει ακόμη και τους συνταξιούχους να εργάζονται –με τις ευλογίες και τους νόμους της κυβέρνησης Μητσοτάκη– συνθέτουν το παζλ των συνθηκών που οδηγούν μαθηματικά στην αύξηση των εργατικών ατυχημάτων και δυστυχημάτων.
Μόλις την περασμένη Πέμπτη σημειώθηκε ακόμη ένα εργατικό δυστύχημα με θύμα μια 47χρονη στην Πάτρα. Η επίκουρη ναυτικός παρασύρθηκε και τραυματίστηκε θανάσιμα από φορτηγό όχημα κατά τη διαδικασία εκφόρτωσης οχημάτων. Το εν λόγω περιστατικό είναι άλλο ένα που σημειώθηκε τον Απρίλιο, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για το ποιος θα είναι ο απολογισμός και του α΄ τετραμήνου του έτους, αφού στο τρίμηνο Ιανουαρίου – Μαρτίου μετράμε ήδη 51 νεκρούς.
«Είμαστε η χώρα με τον μεγαλύτερο δείκτη επιδείνωσης της εργασίας την τελευταία δεκαπενταετία, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές έρευνες» επισημαίνει ο καθηγητής Εργασιακών Σχέσεων Γιάννης Κουζής μιλώντας στο Documento. «Οι χαμηλοί μισθοί» τονίζει, «μας αναγκάζουν να δουλεύουμε πολλές περισσότερες ώρες για τα βασικά και τα αναγκαία, ενώ επιπρόσθετα η κυβέρνηση Μητσοτάκη με τον νόμο Χατζηδάκη αύξησε τις υπερωρίες την ώρα που δεν λαμβάνονται μέτρα ασφαλείας από τις επιχειρήσεις για λόγους κόστους. Οι δε μηχανισμοί που πρέπει να ελέγχουν τις επιχειρήσεις είναι παντελώς ανεπαρκείς για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο. Ολα αυτά συνηγορούν στο να έχουμε νεκρούς στους χώρους εργασίας εν έτει 2025».
Κομβική η απουσία ΣΣΕ
Το γιατί είναι απολύτως αναγκαία για τα θέματα της υγείας και της ασφάλειας και την τεράστια διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης εξηγεί ο Ανδρέας Στοϊμενίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΟΣΕΤΕΕ), γραμματέας Υγείας και Ασφάλειας στη ΓΣΕΕ και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία: «Ο κοινωνικός διάλογος που είχαμε προ μνημονίων δεν έχει επανέλθει. Στην Ευρώπη υπάρχει ένταση στην εργασία, αλλά σε καμία περίπτωση αντίστοιχη με την Ελλάδα. Στην ΕΕ συζητούν για το αν θα πάνε από το πενθήμερο στο τετραήμερο και αξίζει να τονίσουμε ότι το 83% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα καλύπτεται από ΣΣΕ, ενώ στη χώρα μας μόλις το 29%. Μάλιστα, υπάρχει οδηγία της ΕΕ για αύξηση του ποσοστού των ΣΣΕ στο 80% για την Ελλάδα. Παρά τη συγκεκριμένη οδηγία, η κυβέρνηση Μητσοτάκη συνεχίζει να αποδυναμώνει το θέμα στον δημόσιο διάλογο, αποκλείει τις πιθανότητες συζήτησης όπως και τις διαπραγματεύσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων για τη σύναψη ΣΣΕ. Πρόκειται για κομβικό σημείο για τη δημοκρατία στην εργασία. Η έλλειψη διαλόγου έχει επιπτώσεις στα θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία, αφού δεν συμφωνούνται οι όροι της εργασίας με τους εργαζόμενους».
Η μακάβρια στατιστική
Με βάση τα εργατικά δυστυχήματα που έχουν καταγραφεί από την ΕΛΣΤΑΤ (από το 2018 έως το 2021) και την ΟΣΕΤΕΕ (από το 2022 έως σήμερα), 649 εργαζόμενοι έχουν χάσει τη ζωή τους από το 2018 μέχρι τα τέλη Μάρτη του 2025. Η δε γιγάντωση των αριθμών ξεκινάει το 2022 με 104 νεκρούς και 140 σοβαρά τραυματίες και συνεχίζεται το 2023 με 179 νεκρούς και 287 τραυματίες, ενώ πέρυσι πάλι ανά δυο μέρες ένας εργαζόμενος έχανε τη ζωή του. Το 2024 συνολικά 146 συνάνθρωποί μας πήγαν να εργαστούν και δεν γύρισαν ποτέ σπίτι τους, με 235 να τραυματίζονται σοβαρά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον και συνάμα τρόμο για την έξαρση του φαινομένου προκαλεί η σταθερότητα των επαγγελματικών χώρων που σημειώνονται τα ατυχήματα, ενώ πολλά θύματα είναι και ηλικιωμένοι συνταξιούχοι που εργάζονται, όπως επισημαίνει ο Αν. Στοϊμενίδης: «Η τάση είναι αυξητική όπως φαίνεται από το πρώτο τρίμηνο του 2025. Από τα περιστατικά του Απριλίου και επειδή δεν παίρνεται καμία πρωτοβουλία και οι μηχανισμοί έλεγχου δεν λειτουργούν σοβαρά, όλα αυτά δεν μας επιτρέπουν να είμαστε πολύ αισιόδοξοι. Πάμε σε νέα επιδείνωση. Πρωταθλητές των εργατικών δυστυχημάτων και σε αυτό το πρώτο τρίμηνο του 2025 και τα προηγούμενα χρόνια συνεχίζουν να είναι οι κλάδοι των κατασκευών, ο αγροτικός κλάδος, οι επαγγελματίες οδηγοί, ο ναυτιλιακός – ναυπηγοεπισκευαστικός κλάδος και τα ξενοδοχεία. Ειδικά στον τουρισμό – εστίαση βλέπουμε την παγίωση των εργατικών δυστυχημάτων σε διάφορες περιοχές τη θερινή περίοδο. Οι νεκροί ανήκουν στις πιο παραγωγικές ηλικίες (30-60 ετών), ενώ αμέσως μετά, σε πολύ μεγάλο ποσοστό ως προς τη συμμετοχή στην εργασία, είναι οι εργαζόμενοι άνω των 65. Οι χαμηλές συντάξεις που πρέπει να σηκώσουν το υψηλό κόστος ζωής τούς υποχρεώνουν να εργαστούν αφού βγουν στην σύνταξη. Αυτό το ενισχύει η κυβέρνηση και με τη δυνατότητα που τους δίνει νομοθετικά. Παρατηρούμε ότι οι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας κάνουν βαριές δουλειές, όπως η οικοδομή. Εχουμε πολλά περιστατικά, με χαρακτηριστικότερο τον θάνατο του 75άχρονου οικοδόμου που σκοτώθηκε από ηλεκτροπληξία σε οικοδομή της Πάρου την 1η Μαρτίου».
Ανάμεσα στους 649 νεκρούς ήταν και ο 41χρονος Πέτρος Γιάμαλης, εργοδηγός στον ηλεκτρικό που έχασε τη ζωή του τον Νοέμβριο του 2021. Η υπόθεσή του αποτελεί παράδειγμα του αγώνα που δίνουν αυτοί που έμειναν πίσω, αλλά και της τραγικής καθυστέρησης της Δικαιοσύνης σε υποθέσεις εργατικών δυστυχημάτων. Σχεδόν τριάμισι χρόνια μετά ακόμη δεν έχει υπάρξει κατηγορητήριο, όπως εξηγεί η αδερφή του Κωνσταντίνα Γιάμαλη: «Παρά τις δημόσιες και υπουργικές διαβεβαιώσεις ότι θα αποδοθούν ευθύνες και θα χυθεί άπλετο φως στο εργατικό δυστύχημα στη ΣΤΑΣΥ που είχε αποτέλεσμα τον τραγικό θάνατο του αδελφού μου, η σχετική δικογραφία βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Πρόσφατα προχωρήσαμε σε εκταφή του αδερφού μου, που παραμένει αδικαίωτος».
Στο έλεος των εργοδοτών
Το πρώην Σώμα Επιθεωρήσεως Εργασίας (ΣΕΠΕ), νυν Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας, δεν ανταποκρίνεται στον ελεγκτικό ρόλο του. Ενόψει και της τουριστικής περιόδου που ξεκινάει αξίζει να επισημανθεί ότι η δυτική Αττική και όλο το Αιγαίο υπάγονται στην αρμοδιότητα της Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία του ΣΕΠΕ με έδρα τον Πειραιά. Σε περιοχές όπως η Ρόδος, όπου στις 13 Απριλίου ο 65άχρονος Λάκης Λαγκάνης έχασε τη ζωή του από πρέσα πλυντηρίου σε ξενοδοχείο, η πολιτεία είναι τραγικά απούσα, όπως καταγγέλλει στο Documento ο Παναγιώτης Εγγλέζος, πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ρόδου: «Η απουσία συστηματικών ελέγχων στον τουρισμό, στις κατασκευές και στην εστίαση οδηγεί σε σοβαρές παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας και των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας. Οι εργαζόμενοι βρίσκονται καθημερινά εκτεθειμένοι σε κινδύνους, με αυξημένα περιστατικά ατυχημάτων και τραυματισμών, τα οποία συχνά δεν καταγράφονται καν επίσημα. Στη Ρόδο μόνο, από τον περασμένο Αύγουστο έως σήμερα καταγράφηκαν τέσσερις θάνατοι και δεκάδες τραυματισμοί συναδέλφων. Είναι συνάδελφοι που ξεκινούν για το μεροκάματο και δεν ξέρουν εάν θα επιστρέψουν στο σπίτι τους, ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια έχουμε δεκαοκτώ θανάτους. Ζητάμε, για πολλοστή φορά, την άμεση δημιουργία τμήματος τεχνικής επιθεώρησης για να σωθούν οι υπόλοιποι συνάδελφοί μας. Ως Εργατικό Κέντρο Ρόδου έχουμε βαθιά ανησυχία και οργή και για την αυξανόμενη συχνότητα εργατικών δυστυχημάτων. Συνδέεται άμεσα με τη μη ύπαρξη τμήματος στην περιοχή μας, αλλά και την υποστελέχωση της Τεχνικής Επιθεώρησης Εργασίας».
Η υποστελέχωση της Επιθεώρησης Εργασίας έχει οδηγήσει και στον μη έλεγχο των ωραρίων, που οι Ελληνες υπερβαίνουν κατά πολύ σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Οπως εξηγεί ο καθηγητής Γ. Κουζής, η κυβέρνηση από τη μια διέλυε το ιερό οκτάωρο κι από την άλλη απαξίωνε τους ελεγκτικούς μηχανισμούς: «Εχουμε υπερφόρτωση των ωρών εργασίας με την υπέρβαση των ωραρίων, πράγμα που ευνόησε ο νόμος Χατζηδάκη. Εχουμε ξεφύγει από πλευράς πραγματικού χρόνου σε σχέση με την υπόλοιπη γηραιά ήπειρο συμπεριλαμβάνοντας τις υπερωρίες και της υπερεργασίας. Πάντα είχαμε υψηλότερους δείκτες σε σχέση με την Ευρώπη, αλλά και με έναν κραταιό ή τουλάχιστον σοβαρό ελεγκτικό μηχανισμό όπως το ΣΕΠΕ. Πλέον οι συνθήκες που επικρατούν στους χώρους εργασίας είναι τόσο τραγικές που χρειάζεται μια σοβαρή επικαιροποίηση σε αυτά τα ζητήματα».
Κυβερνητική υποκρισία
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της έλλειψης ελέγχων είναι όσα συμβαίνουν στους χώρους εργασίας και ειδικά στον κατασκευαστικό κλάδο σε μέρες με καύσωνα. Η κλιματική αλλαγή δείχνει τα δόντια της, αλλά η κυβέρνηση εκδίδει απλές εγκυκλίους και όχι νόμο για την εργασία σε συνθήκες καύσωνα που κόστισε τη ζωή σε δώδεκα ανθρώπους το 2024 (στοιχεία ΟΣΕΤΕΕ). Και το ερώτημα είναι: άραγε στους πόσους νεκρούς θα συγκινηθεί το υπουργείο Εργασίας για να προχωρήσει στη σύνταξη νόμου, όταν μάλιστα η αρμόδια επιτροπή για το θέμα υπάρχει από το 2018;
Οπως αποκαλύπτει στο Documento, ο πρόεδρος της ΟΣΕΤΕΕ το 2018 λειτούργησε μια επιτροπή για τη θερμική καταπόνηση και το 2020 υπήρξε κοινή απόφαση όλων των μερών για σχέδιο νόμου που θα αντιμετωπίζει τη θερμική καταπόνηση. «Δυστυχώς όμως» συμπληρώνει ο Αν. Στοϊμενίδης, «αυτό το σχέδιο νόμου δεν έχει υπογραφεί για να πάει προς ψήφιση. Η επιτροπή έβγαλε την απόφαση, αλλά η κυβέρνηση όχι απλώς δεν αξιοποιεί, αλλά δεν νομοθετεί κανόνες για τη θερμική καταπόνηση. Πρέπει να υπάρξει ένα πλήρες νομοθετικό πλαίσιο, να ψηφιστεί και να εφαρμοστεί προληπτικά και εκλεκτικά στο πλαίσιο λειτουργίας του ΣΕΠΕ. Παρά την υπουργική απόφαση, η κυβέρνηση τεχνηέντως την περιόρισε στον καύσωνα Κλέων (κράτησε για 15 μέρες το 2023), με αποτέλεσμα το 2024 να μην είχαμε ούτε νομοθετικό πλαίσιο ούτε απόφαση, αλλά τρεις διαδοχικές εγκυκλίους από διαφορετικά υπουργεία. Η εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας υπολειπόταν τραγικά των εγκυκλίων που έβγαζαν τα άλλα υπουργεία, όπως του υπουργείου Εσωτερικών που ήταν πιο αυστηρή για τους εργαζόμενους στους ΟΤΑ. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι λύνει το πρόβλημα με μια εγκύκλιο που δεν δημιουργεί καμία υποχρεωτικότητα στους εργοδότες».
Κάπως έτσι στα εργοτάξια, όπως στο Ελληνικό, που αποτελεί «ορόσημο» για την κυβέρνηση Μητσοτάκη, οι εργαζόμενοι αγωνίζονται για το αυτονόητο: να μη δουλεύουν σε συνθήκες φονικού καύσωνα.
Οπως επισημαίνει στο Documento o Βάλσαμος Συρίγος, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στο Εργοτάξιο στο Ελληνικό, «ειδικά τους θερινούς μήνες γίνεται χαμός. Πρέπει να σταματάει το έργο και η εταιρεία να πληρώνει το μεροκάματο στους εργαζόμενους. Πέρυσι το καλοκαίρι δώσαμε μάχη για να σταματήσουν τα έργα. Υπάρχουν κανόνες που δεν τηρούνται. Θέλουμε το αυτονόητο, να πηγαίνουμε σπίτια μας ασφαλείς».
Σχετικά με την εντατικοποίηση της εργασίας των εργατών που οδηγεί σε εργατικά ατυχήματα όπως η πτώση εργαζόμενου από ύψος εννέα μέτρων που σημειώθηκε στις 21 Μαρτίου, ο Βάλσ. Συρίγος καταγγέλλει: «Δεν υπήρχε κανένα μέτρο ασφάλειας, ούτε ζώνη φορούσε ούτε το ασανσέρ ήταν προστατευμένο ούτε τα φρεάτια ήταν κλειστά. Αν είχαν παρθεί τα δέοντα μέτρα, δεν θα είχαμε ίσως φτάσει σε τέτοια εξέλιξη. Το κύριο και βασικότερο πρόβλημα είναι η εντατικοποίηση της εργασίας μας. Τα τυπικά μέτρα ασφάλειας τηρούνται, απλώς όταν είσαι 10-12 συνεχόμενες ώρες στη δουλειά μπορεί να συμβεί εύκολα ένα ατύχημα. Καμιά φορά μπορεί να χρειαστεί να εργαστούμε και Κυριακές, περίπου δύο Κυριακές τον μήνα, άρα μπορεί να πας και 15 μέρες σερί δουλειά».
Διαβάστε επίσης
Εκλογές στον Καναδά: Πρωτιά για τον Μαρκ Κάρνι και τους Φιλελεύθερους
Ολονύχτια μάχη με τις φλόγες στην Κερατέα: Ήχησε το 112, ισχυροί άνεμοι στην περιοχή (Videos)
Ο Άδωνης στο κυνήγι της… αντιπροσωπείας του Τραμπ στην Ελλάδα
