Μέρες του ’36: Oταν ο Αγγελόπουλος ξέφυγε από τη χουντική λογοκρισία

Μέρες του ’36: Oταν ο Αγγελόπουλος ξέφυγε από τη χουντική λογοκρισία

Είχαν περάσει μόλις τρία χρόνια και την «Αναπαράσταση» (1970), την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Το φιλμ «Μέρες του ’36» διαδραματίζεται λίγους μήνες προτού η Ελλάδα βρεθεί στη σκιά της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Σε μια κεντρική, γεμάτη κόσμο πλατεία ένας συνδικαλιστής δολοφονείται. Ως βασικός ύποπτος θεωρείται κάποιος πρώην συνεργάτης της αστυνομίας ονόματι Σοφιανός. Τα όσα ακολουθούν δείχνουν τη σάπια δομή του φιλοφασιστικού καθεστώτος του Μεταξά, με όρους που παραπέμπουν στη χούντα των συνταγματαρχών. Ο Αγγελόπουλος για να αποφύγει την τσιμπίδα της λογοκρισίας δεν χρησιμοποιεί λέξεις που θα προκαλέσουν αλλεργία στους χουντικούς. Δεν υπάρχει ούτε μία σκηνή στο φιλμ που να ακούγονται λέξεις όπως κομμουνισμός, ελευθερία, αντίσταση, πολιτικός κρατούμενος, δημοκρατία. Για τον ίδιο λόγο δεν αναφέρονται ονόματα ούτε πολιτικών ούτε κομμάτων. Μαζί με τον «Θίασο» που αποτελεί μια άτυπη συνέχεια του φιλμ «Μέρες του ’36» και τους «Κυνηγούς», η ταινία ανήκει στην… αγγελοπουλική τριλογία της Ιστορίας. Μπορεί να έκανε πρεμιέρα ακριβώς μετά την πτώση της χούντας, αλλά γυρίστηκε στη διάρκειά της, με τον δημιουργό να δηλώνει: «Η δικτατορία είναι εγγεγραμμένη στον ίδιο τον καμβά της ταινίας».

Με υπαινικτικούς συμβολισμούς και αποστασιοποιημένη αφήγηση ο Αγγελόπουλος στέλνει τα πολιτικά μηνύματά του ξεγλιστρώντας από τις τσιμπίδες των λογοκριτών, την ώρα που πειραματίζεται με τους κώδικες της κινηματογραφικής γλώσσας. «Εχουν πει ότι αρχικά χρησιμοποίησα τα μακρινά, σιωπηλά πλάνα για να αποφύγω προβλήματα με τη λογοκρισία. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Οταν γύριζα το φιλμ, που ήταν μια ταινία πάνω στη δικτατορία την εποχή της δικτατορίας των συνταγματαρχών, ήταν αδύνατο να χρησιμοποιήσω άμεσες αναφορές, οπότε αναζήτησα μια κρυφή γλώσσα. Υπονοούμενα της Ιστορίας. Νεκροί χρόνοι μιας συνωμοσίας. Αποσιωπήσεις. Ο ελλειπτικός λόγος ως αισθητική αρχή. Μια ταινία όπου όλα τα σημαντικά γίνονται εκτός κάδρου» θα πει σε μια αδημοσίευτη συνέντευξή του στους υπεύθυνους δημόσιων σχέσεων της Merchant Ivory το 1999, με αφορμή την κυκλοφορία του φιλμ «Μια αιωνιότητα και μια μέρα» στις ΗΠΑ.

Οι «Μέρες του ’36» γυρίστηκαν σε αυθεντικούς χώρους. Καμιά σκηνή δεν είναι γυρισμένη σε στούντιο. Ο Αγγελόπουλος επιδίωξε τον ρεαλισμό στο κομμάτι αυτό για να ισορροπεί με την ποιητική διάσταση της Ιστορίας. Προσεκτική επιλογή έγινε και στα εξωτερικά σκηνικά ή τα αξεσουάρ της εποχής (αυτοκίνητα, έπιπλα, κοστούμια), ενώ η φυλακή ήταν κάτι παραπάνω από αυθεντική καθώς χρησιμοποιήθηκε το Ιτζεδίν στα Χανιά, όπου μερικούς μήνες πριν από τα γυρίσματα στοιβάζονταν στους χώρους της πολιτικοί κρατούμενοι. Η ταινία απέσπασε δύο βραβεία (σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στον Γιώργο Αρβανίτη) στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1972, ενώ κέρδισε το βραβείο της FIPRESCI στο Forum of New Cinema του Φεστιβάλ Βερολίνου 1973.

Κυκλοφορεί ξανά στις ελληνικές αίθουσες με αφορμή τα 50 χρόνια από την πρώτη προβολή του.

 

Τελευταίες ΕιδήσειςDropdown Arrow
preloader
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Documento Newsletter