Οι καταγγελίες εναντίον του παραγωγού του Χόλιγουντ Χάρβεϊ Γουάινστιν για σεξουαλική παρενόχληση προς γνωστές ηθοποιούς του κινηματογράφου δημιούργησαν παγκοσμίως μια χιονοστιβάδα αποκαλύψεων.
Με το hashtag #MeToo (και σε μένα) χιλιάδες γυναίκες αψήφησαν τον φόβο, βγήκαν από την ανωνυμία και μοιράστηκαν τις δικές τους εμπειρίες παρενόχλησης, σεξουαλικής κακοποίησης και βιασμού.
Το θέμα πήρε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις όταν 456 γυναίκες ηθοποιοί από τη Σουηδία συνυπέγραψαν κείμενο στη συντηρητική εφημερίδα «Svenska Dagblandet» με το οποίο αποκαλύπτουν ότι έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση ή και βιασμό από εργοδότες, διευθυντές και συναδέλφους τους και απαιτούν τη δίωξή τους. Οι μαρτυρίες είναι τόσο λεπτομερείς και σκληρές που αν δεν τις δημοσίευε μια τόσο συντηρητική εφημερίδα θα μπορούσαν να θεωρηθούν πορνογράφημα. Παράδειγμα (από τα πλέον… ανώδυνα): ο σκηνοθέτης και ο πρωταγωνιστής θεατρικής παράστασης μιλούν ανοικτά στο τραπέζι όπου τρώει μαζί όλος ο θίασος με θέμα ποιος από τους δύο θα εισβάλει πρώτος στο καμαρίνι της νέας στον θίασο ηθοποιού, μετά το τέλος της πρόβας, για να την «καλωσορίσει» βιάζοντάς την.
Ανάλογα περιστατικά αναφέρονται σε πολλές χώρες, κυρίως στις ΗΠΑ, στην Ιταλία και τη Δανία. Δεν περιορίζονται στον δυτικό, χριστιανικό κόσμο ούτε μόνο στον καλλιτεχνικό. Δύο μουσουλμάνες που ζουν στη Γαλλία, η μία επωνύμως και η άλλη διατηρώντας την ανωνυμία της, μήνυσαν τον θεολόγο Ταρίκ Ραμαντάν για βιασμό. Ο Ραμαντάν, ο οποίος αρνείται τις κατηγορίες, είναι εγγονός του ιδρυτή των Αδελφών Μουσουλμάνων, διδάσκει στην έδρα των Σύγχρονων Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και είναι διαπρεπής διανοούμενος.
«Πότε θα πάμε για ποτό να σου μάθω τα κόλπα;»
Ορισμένοι από τους καταγγελθέντες απάντησαν, είτε αρνούμενοι τις καταγγελίες είτε ζητώντας συγγνώμη. O δικηγόρος του Αμερικανού Κιρτ Ουέμπστερ, ιδιοκτήτη μεγάλου γραφείου δημόσιων σχέσεων καλλιτεχνών, δήλωσε: «Ολες οι ερωτικές σχέσεις του Κιρτ έγιναν με τη συναίνεση των συντρόφων του». Το σχόλιο του Χάμιλτον Φις, εκδότη του κεντροαριστερού περιοδικού «The New Republic» μπορεί να θεωρηθεί διφορούμενο ή και προκλητικό: «Οι γυναίκες ανησυχούν βαθιά για την καριέρα τους. Οι άντρες έχουν να διδαχθούν πολλά απ’ αυτό. Το ίδιο κι εγώ». Για λογαριασμό του στελέχους της CBS Ρικ Ναγέρα απάντησε μέλος της οικογένειάς του: «Είμαστε πολύ ενοχλημένοι από δηλώσεις που αποσκοπούν στην αυτοδιαφήμιση αυτών που τις κάνουν».
Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel», σοβαρή είναι η κατάσταση και στο Ευρωκοινοβούλιο. «Σε συνεδρίαση επιτροπής είδα έναν άντρα να με κοιτάει επίμονα. Μόλις τελείωσε η συνάντηση με πλησίασε στον διάδρομο και ενώ ήμασταν μόνοι μου άρπαξε το χέρι και μου είπε πλησιάζοντας το πρόσωπό του στο δικό μου: “Μου φαίνεται ότι είσαι καινούργια εδώ μέσα. Πότε θα πάμε για ποτό να σου μάθω τα κόλπα;”. Συνέβη το 2014. Από τότε κρατάω στο σημειωματάριό μου κάθε ανάλογο περιστατικό που πέφτει στην αντίληψή μου ή που μου εξομολογείται συνάδελφος. Έχω συγκεντρώσει πάνω από 50 κρούσματα» καταγγέλλει η Γαλλίδα ευρωυπάλληλος Ζαν Ποντ.
Στο Λονδίνο, στο Ρίο, στο Νέο Δελχί – παντού
Σύμφωνα με στοιχεία της οργάνωσης ActionAid για το 2016, παρενόχληση στον δρόμο έχει δεχθεί το 79% των γυναικών που ζουν στο Νέο Δελχί και σε μεγάλες πόλεις της Ινδίας, το 86% των γυναικών της Ταϊλάνδης και το 89% των γυναικών στη Βραζιλία. Στην Ευρώπη τα θλιβερά πρωτεία κρατάει το Λονδίνο, όπου τρεις στις τέσσερις γυναίκες (ποσοστό 75%) έχουν με οποιονδήποτε τρόπο παρενοχληθεί στον δρόμο.
Η αμερικανική οργάνωση RVAM (Rape Victim Advocates Mission) αποκρούει διάφορους μύθους για τη σεξουαλική βία κατά των γυναικών. Για παράδειγμα: μύθος είναι ότι σεξουαλική επίθεση είναι μια πράξη πάθους που δεν μπορεί να ελεγχθεί. Γεγονός είναι ότι η σεξουαλική παρενόχληση αφορά την εξουσία και τον έλεγχο και όχι τη σεξουαλική ικανοποίηση.
Μύθος είναι ότι πολλά θύματα δηλώνουν ψευδώς ότι παρενοχλήθηκαν ή βιάστηκαν. Γεγονός είναι ότι μόνο το 2-8% των περιστατικών είναι ψευδή – όσο δηλαδή και για τα υπόλοιπα περιστατικά που φτάνουν στην αστυνομία.
Μύθος είναι ότι τα προκλητικά ρούχα σημαίνουν ότι το θύμα «τα ήθελε». Γεγονός είναι ότι ο δράστης επιλέγει θύμα ανεξαρτήτως της συμπεριφοράς ή της εμφάνισής του.
Αν και δεν αναφέρεται ακόμη στον κατάλογο της RVAM, ένας μύθος που θα πρέπει να πάψει να ισχύει μετά τις πρόσφατες δημοσιεύσεις με αφορμή την καμπάνια #MeToo είναι και αυτός που μπαίνει εύκολα στο στόμα πολλών: «Γιατί περίμεναν τόσα χρόνια να το καταγγείλουν;». Ο τρόπος σκέψης που τον δημιουργεί δεν πρέπει να απέχει και πολύ από τον τρόπο σκέψης των δραστών. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά μόνο μία: Διότι τώρα κατάφεραν να ξεπεράσουν όποια προβλήματα τους δημιούργησε αυτή η τραυματική και αφόρητη κατάσταση· διότι τώρα βρήκαν το θάρρος!
