Η αμερικανική εξωτερική πολιτική συχνά αξιοποιεί την «παγκόσμια ασφάλεια» ως μανδύα για στρατιωτικά δρώμενα στη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική. Οσο οι Ηνωμένες Πολιτείες παρεμβαίνουν σε άλλες χώρες με πρόσχημα την προώθηση της δημοκρατίας, αφήνουν πίσω τους κενά εξουσίας, κοινωνικές αναταραχές και έδαφος για την εξάπλωση ακραίων ιδεολογιών. Η διαχρονική τακτική της εμπλοκής σε άλλες χώρες (Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη, Συρία, Υεμένη) υπό το πρόσχημα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας» συχνά αποσιωπά το γεγονός ότι οι ίδιες οι επεμβάσεις διαμορφώνουν τις συνθήκες αστάθειας και ιδεολογικής πόλωσης από τις οποίες αντλούν νομιμοποίηση τα ριζοσπαστικά δίκτυα. Ετσι, αναπαράγεται ένας φαύλος κύκλος: επέμβαση – ριζοσπαστικοποίηση – νέα επέμβαση.
Η άμεση ανάμειξη των ΗΠΑ στον πόλεμο Ισραήλ – Ιράν επανέφερε τις ανησυχίες ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται και για μερικά 24ωρα εκφράστηκαν φόβοι για πιθανό κίνδυνο μετατροπής της Τεχεράνης σε νέα Βαγδάτη και για ενδεχόμενη αναζωπύρωση αντιδυτικών κινημάτων στον μουσουλμανικό κόσμο. Σύμφωνα με τη Ζακία Ακρα, διδάκτορα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και διευθύντρια Εκδοσης στο Κέντρο Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών (ΚΕΜΜΙΣ), «αν θέλουμε να εντοπίσουμε την πηγή των αντιδυτικών συναισθημάτων στην περιοχή σήμερα, θα πρέπει να κοιτάξουμε τη σχέση των ΗΠΑ με το Ισραήλ, διότι η αμερικανική επίθεση στο Ιράν έγινε “εκ μέρους” του Ισραήλ. Οσο και αν υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις εντός του μουσουλμανικού κόσμου σχετικά με την πολιτική του Ιράν στην περιοχή, εντούτοις αντιλαμβάνεται τις πολιτικές και τους πολέμους του Ισραήλ ως μεγαλύτερη απειλή για την περιφερειακή ασφάλεια».
«Μείζον το παλαιστινιακό»
Οπως επισημαίνει η δρ Ακρα, «ο μουσουλμανικός κόσμος έχει επηρεαστεί από την κατάσταση στα παλαιστινιακά εδάφη. Είτε η πολιτική ελίτ είτε ο “δρόμος” στη Μέση Ανατολή ταυτίζει το Ισραήλ με τις ΗΠΑ, δεδομένης της στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξής τους. Επειτα από πολλά χρόνια, η γενοκτονία στη Γάζα και η εθνοκάθαρση στη Δυτική Οχθη έχουν επαναφέρει το παλαιστινιακό ως μείζον ζήτημα ασφαλείας σε όλη την περιοχή. Συχνά οι επεμβάσεις των ΗΠΑ (άμεσες ή και έμμεσες) γίνονται υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Η καταστροφική επέμβασή τους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ καθώς και η υποστήριξή τους στο Ισραήλ έχουν διαβρώσει τόσο το ηθικό κύρος της Δύσης όσο και τη βελτίωση των κοινωνιών στην περιοχή. Ως εκ τούτου, το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας δεν έχει απήχηση ούτε στην περιοχή αλλά ούτε και στις δυτικές κοινωνίες».
Ερωτηθείσα αν μπορεί να θεωρηθεί το πλήγμα στο Ιράν ως ακόμη ένα βήμα στον φαύλο κύκλο που γεννά τη ριζοσπαστικοποίηση, σημείωσε πως «αυτό που θα την τροφοδοτήσει θα είναι οι ακόμη πιο απροκάλυπτες και επιθετικές πολιτικές του Ισραήλ, δεδομένου του ότι μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια έχει επιτεθεί στον Λίβανο, στη Συρία, στο Ιράκ, στην Υεμένη και στο Ιράν, αποσταθεροποιώντας την ευρύτερη περιοχή. Ερευνα που πραγματοποιήθηκε σε έξι αραβικές χώρες σημειώνει ότι η πλειονότητα θεωρεί την υποστήριξη των δυτικών κρατών προς το Ισραήλ απόρροια, κατά πρώτο λόγο, του μίσους προς τους μουσουλμάνους και, κατά δεύτερο, της επιρροής του ισραηλινού λόμπι στην Αμερική. Σε κάθε περίπτωση, τα εξτρεμιστικά δίκτυα και δη τα τζιχαντιστικά ανέκαθεν ευνοούνται από την αστάθεια. Αυτό το
είδαμε να συμβαίνει στο Ιράκ μετά την αμερικανική εισβολή και στη Συρία κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Συνεπώς, μια παρατεταμένη αστάθεια στην περιοχή αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την επανενεργοποίησή τους».
Ψευδαίσθηση δημοκρατίας
Οι απόπειρες «εκδημοκρατισμού» χωρών από τις ΗΠΑ παραβίασαν κατάφωρα το διεθνές δίκαιο, καταστρέφοντας βασικούς κρατικούς θεσμούς. Το Ιράκ, επί παραδείγματι, εξακολουθεί 22 χρόνια μετά να αποτελεί μια χώρα με διαλυμένη κρατική δομή και χρόνιες αδυναμίες διοίκησης. Σύμφωνα με την ειδικό, «το αφήγημα της Αμερικής έχει αλλάξει από “διάδοση της δημοκρατίας” στη “διάδοση της ειρήνης και της οικονομικής ευημερίας”. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται να μην μπορεί να υποστηρίξει ούτε και τη συγκεκριμένη ρητορική μέχρι στιγμής λόγω της φύσης των σχέσεων με το Ισραήλ,κάτι που είναι εις βάρος τόσο της ειρήνης όσο και της οικονομικής ευημερίας όλης της περιοχής».
Οπως εξηγεί η διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, «το αφήγημα περί “διάδοσης της δημοκρατίας” αποσκοπούσε στο να αιτιολογήσει στον δυτικό κόσμο τις επιχειρήσεις των Αμερικανών στην περιοχή και όχι στους λαούς της περιοχής. Σε καμία φάση της ιστορίας της περιοχής ο νεο-επεκτατισμός και η νεοαποικιοκρατία δεν αντιμετωπίστηκαν ως μια θετική εξέλιξη. Εξού και οι πολιτικές της Δύσης προκάλεσαν αντιδυτικά κινήματα σε όλα τα ιδεολογικά φάσματα, από τα αριστερά μέχρι και τα ισλαμιστικά. Επιπλέον, η δυσπιστία απέναντι στη Δύση σχετικά με τη δημοκρατία τροφοδοτείται από το γεγονός ότι ο δυτικός κόσμος θεωρεί το Ισραήλ ως τη μόνη δημοκρατική χώρα, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα κράτος που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο μέσω των πολιτικών της κατοχής και του απαρτχάιντ εναντίον των Παλαιστινίων, καθώς και των συνεχιζόμενων πρακτικών παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων, πολλώ δε μάλλον της γενοκτονίας στη Γάζα».
Στην ερώτηση πώς αντιλαμβάνονται οι τοπικές κοινωνίες τις επεμβάσεις των ΗΠΑ απαντά πως «η επέμβαση των δυτικών δυνάμεων δεν γίνεται μόνο με άμεση στρατιωτική ανάμειξη, αλλά και με έμμεση. Με την ίδια λογική, η ριζοσπαστικοποίηση αποτελεί μόνο μία αρνητική παρενέργεια των επεμβάσεων. Οι δυτικές επεμβάσεις ιστορικά διαταράσσουν τον κοινωνικό και πολιτικό ιστό της περιοχής, εμποδίζοντας την πραγματική οργανική εξέλιξη των πολιτικών συστημάτων καθώς και των πολιτικών και των κοινωνικών αγώνων των χωρών στην περιοχή».
Διαβάστε επίσης
Γάζα: Ο ισραηλινός στρατός παραδέχθηκε πως σκότωσε Παλαιστίνιους αμάχους σε κέντρα διανομής βοήθειας
Ισραήλ: «Κοντά στα όρια» ο πόλεμος στη Γάζα – Τι λέει ο αρχηγός των IDF
Σφαγή δίχως τέλος στη Γάζα: «Μας βομβάρδισαν ενώ κοιμόμασταν» – 35 νεκροί την Κυριακή
