Μονή της Χώρας: Τέμενος και τεμενάδες

Τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας Μεχμέτ Νουρί Ερσόι υποδέχτηκε την Πέμπτη η Λίνα Μενδώνη στην Αθήνα και παρακολούθησαν στο Μέγαρο Μουσικής την παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» με Ελληνες και Τούρκους ηθοποιούς. Ο πολιτισμός ρίχνει γέφυρες φιλίας μεταξύ των κρατών αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα καταπίνουμε ως χώρα αμάσητη την αλλοίωση του πολιτιστικού χαρακτήρα βυζαντινών μνημείων στον βωμό της εθνικιστικής πολιτικής της γείτονος. Η κ. Μενδώνη, όπως μας ενημέρωσε δελτίο Τύπου, είχε με τον ομόλογό της «μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για όλα τα θέματα που αφορούν τις πολιτιστικές ανταλλαγές ανάμεσα στις δυο χώρες». Για τη Μονή της Χώρας, όμως, το κορυφαίο βυζαντινό μνημείο που λειτουργεί πλέον ως τέμενος, δεν βρήκε ούτε λέξη να πει. Ούτε καν την έπιασε μια… στενοχώρια, όπως τον πρωθυπουργό στην πρόσφατη συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν όπου σχολίασε: «Είχαμε την ευκαιρία με ειλικρίνεια να συζητήσουμε τη στενοχώρια και δυσαρέσκειά μας για το γεγονός ότι η Μονή της Χώρας θα λειτουργήσει πια ως τέμενος». Στον αντίποδα της σιωπής της υπουργού και της φοβισμένης δήλωσης του πρωθυπουργού βρίσκεται η ανακοίνωση της Εθνικής Επιτροπής του Ελληνικού Τμήματος του ICOMOS: «Ο χαρακτηρισμός ως Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς επιβάλλει το ηθικό χρέος σε όλες τις εθνικές επιτροπές του ICOMOS και την UNESCO να πάρουν θέση στο σοβαρό αυτό θέμα, και να απαιτήσουν από το τουρκικό κράτος να σεβαστεί τους όρους της σύμβασης παγκόσμιας κληρονομιάς, την οποία έχει υπογράψει» θυμίζοντας και την αντίστοιχη περίπτωση της Αγια-Σοφιάς, επισημαίνοντας ότι «τέσσερα χρόνια μετά ο χαρακτήρας του μνημείου έχει αλλάξει ριζικά, όχι μόνον από αισθητικής/ καλλιτεχνικής πρόσληψης, αλλά και από την εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων καταπόνησης του οικοδομικού ιστού». Λέει δηλαδή ό,τι περιμέναμε να ακούσουμε από τον πρωθυπουργό και την υπουργό που έχουν μερίδιο στο ηθικό χρέος απέναντι στα μνημεία βυζαντινής κληρονομιάς.