Η Μυρσίνη Ζορμπά, πρώην υπουργός Πολιτισμού, γράφει στο Docville: Κέντρο_x000D_
σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας_x000D_
ή «δεξαμενή καλλιτεχνών» υπό τον έλεγχο_x000D_
αυτοσχέδιων κρατικών μάνατζερ;
Τον
Απρίλιο του 2019 ολοκληρώθηκε η δημόσια
διαβούλευση για το σχέδιο νόμου του
«Κέντρου Σύγχρονης Δημιουργίας Ακροπόλ».
Το όραμα είχε ως αφετηρία την προτεραιότητα
που οφείλει να δώσει στον σύγχρονο
πολιτισμό και στις τέχνες το υπουργείο
Πολιτισμού. Η ιδέα ήταν η ίδρυση για
πρώτη φορά ενός νέου δημόσιου θεσμού
που θα αγκάλιαζε όλες τις τέχνες και
τους καλλιτέχνες, θα πρόσφερε χώρο και
υποστήριξη στη σύγχρονη ανεξάρτητη
καλλιτεχνική παραγωγή, χωρίς διακρίσεις,
καθώς και ευρύτερο διάλογο για τον
σύγχρονο πολιτισμό με το βλέμμα στραμμένο
στο κοινό και στη συμμετοχή του.
Επιτέλους
το δημόσιο θα μπορούσε να αναλάβει τον
ρόλο που του αναλογεί προσφέροντας το
νέο θεσμικό πλαίσιο, υποστηρικτικό,
προσωπικό, χρηματοδότηση και ένα κτίριο
με ιστορικότητα, αρχιτεκτονική αξία
και προδιαγραφές, τεχνολογικές και
ισότιμης πρόσβασης, στη σύγχρονη
ανεξάρτητη δημιουργία. Εναν ρόλο
δραστήριο στη χάραξη σύγχρονης
πολιτιστικής πολιτικής, χωρίς να αφήνεται
παθητικά στην πρωτοβουλία των ιδρυμάτων,
που τα τελευταία χρόνια υπήρξε καταλυτική
με τις παρεμβάσεις τους στο καλλιτεχνικό
πεδίο.
Το
Ακροπόλ ήταν ιδεώδες, ένα κτίριο σε
γειτνίαση με το Αρχαιολογικό Μουσείο,
το Πολυτεχνείο και τις πιο ζωντανές και
πολυπολιτισμικές γειτονιές της πόλης,
όπως τα Εξάρχεια, η Κυψέλη, η πλατεία
Βικτωρίας. Ο θεσμός θα λειτουργούσε ως
κόμβος ενός δικτύου επικοινωνίας και
συνεργασιών με ολόκληρη την ελληνική
περιφέρεια αλλά και έξω από τη χώρα.
Αυτά σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό
καινοτόμων θεσμών περιφερειακής
πολιτισμικής οργάνωσης για τον σύγχρονο
πολιτισμό στην επικράτεια, ενός Συμβουλίου
Περιφερειακής Πολιτισμικής Πολιτικής,
τη δημιουργία Συμβουλίου Τεχνών και
τον Οργανισμό Βιβλίου και Πολιτισμού
θα μπορούσαν να αλλάξουν ουσιαστικά
και γρήγορα τον χάρτη του σύγχρονου
πολιτισμού και της δημιουργίας στη
χώρα. Η διεθνής διάσταση σκόπευε να
ενεργοποιεί την εθνική συζήτηση
υποδεχόμενη συνομιλητές από άλλα μέρη
του κόσμου και να τονώνει τη διεθνή
παρουσία της χώρας καλλιεργώντας
συνεργασίες με ανάλογους θεσμούς.
Η
περιγραφή των σκοπών περιλάμβανε την
οργάνωση και επιμέλεια πολιτιστικών
εκδηλώσεων, εκθέσεων, παραστάσεων,
μουσικής, βιβλίου και κάθε μορφής
σύγχρονη τέχνη και δημιουργία, ώστε να
είναι προσβάσιμες στο νεανικό κοινό. Ο
χώρος προβλεπόταν να φιλοξενεί ανεξάρτητες
δημιουργικές και καλλιτεχνικές δυνάμεις
και δραστηριότητες σε όλες τις φάσεις
τους, με ανοιχτές πρόβες, σεμινάρια,
συμμετοχικές συναντήσεις, εκθέσεις,
συνέδρια και φεστιβάλ. Επίσης, με την
παροχή κατάλληλης υποστήριξης ο στόχος
ήταν να καταστεί εφικτό για τις μη
συμβατικές πολιτισμικές και καλλιτεχνικές
εκφράσεις και πρακτικές να δοκιμαστούν,
να προκαλέσουν, να καινοτομήσουν, να
έρθουν σε επαφή με το κοινό τους.
Tο Ακροπόλ κάνει και πάλι τώρα την εμφάνισή του, σαν φρέσκια έμπνευση, παρότι η ιδέα είναι επιεικώς δανεική και η επεξεργασία της μια μεταμφίεση του πρωτοτύπου σε ύπουλη παγίδα
Ιδιαίτερη
πρόβλεψη υπήρχε για την ενημέρωση και
πληροφόρηση των απασχολουμένων στον
πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα, την
εκπαίδευση ανάλογα με τις ανάγκες των
επαγγελματιών, την υποστήριξη δράσεων
σύγχρονων καλλιτεχνών, δημιουργών,
επαγγελματιών και φορέων σύγχρονου
πολιτισμού, την παραγωγή, υποστήριξη
και ανάπτυξη δράσεων που εντάσσονται
στις εικαστικές, τις παραστατικές και
τις εφαρμοσμένες τέχνες. Το πωλητήριο
του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων &
Απαλλοτριώσεων και το εστιατόριο θα
προσφέρονταν, τέλος, για την απαραίτητη
κοινωνική συναναστροφή.
Οι
πρόωρες εκλογές του Ιουλίου 2019 οδήγησαν
στη ματαίωση της ψήφισης του νομοσχεδίου
και την κάθετη άρνηση της νέας πολιτικής
ηγεσίας να το φέρει προς ψήφιση. Της
χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος ώστε
το νομοσχέδιο να αντιγραφεί με καρμπόν
σε ορισμένα σημεία του, να καθαριστεί
σχολαστικά με σβηστήρι κάθε οραματικό
στοιχείο του, να παραποιηθεί, να αλλάξει
στόχους, να απαλλαγεί από τους σημαντικούς
κρίκους που το συνέδεαν με το ανεξάρτητο
καλλιτεχνικό πεδίο και την περιφερειακή
πολιτική σύγχρονου πολιτισμού και να
παρουσιαστεί ως καινούργιο.
Τους
πρώτους μήνες μετά τις εκλογές το αφήγημα
της ενοποίησης του Αρχαιολογικού
Μουσείου, του Πολυτεχνείου και του
Ακροπόλ διατυπώθηκε διθυραμβικά και
κυριάρχησε με τυμπανοκρουσίες από την
υπουργό Πολιτισμού και τον πρωθυπουργό,
αλλά γρήγορα κατέληξε σε φιάσκο αφού
αποδείχθηκε πως οι εμπνευστές του ήταν
αδιάβαστοι και το εγχείρημα ανέφικτο
εξαρχής για πολλούς λόγους. Για αρκετούς
μήνες αυτό το σχέδιο έπεσε σε χειμερία
νάρκη και δεν ξανακούστηκε για να
ξεχαστεί η επιπόλαιη σπουδή. Κι έτσι το
Ακροπόλ κάνει και πάλι τώρα την εμφάνισή
του, σαν φρέσκια έμπνευση, παρότι η ιδέα
είναι επιεικώς δανεική και η επεξεργασία
της μια μεταμφίεση του πρωτοτύπου σε
ύπουλη παγίδα.
Δυστυχώς
αν το νομοσχέδιο ψηφιστεί όπως έχει
δημοσιευτεί στη διαβούλευση και χωρίς
αλλαγή προσανατολισμού και στόχων, ο
χώρος της ανεξάρτητης καλλιτεχνικής
δημιουργίας θα ζημιωθεί ανεπανόρθωτα.
Οχι μόνο θα χάσει τη δυνατότητα δημόσιας
στήριξης και ανάπτυξης, αλλά θα βρεθεί
σε ακόμη δυσμενέστερη θέση από αυτήν
στην οποία είναι σήμερα, μετά την κρίση
και την πανδημία, καθώς θα αποκτήσει
έναν υπόγειο ανταγωνιστή, αυτήν τη φορά
με κρατική χρηματοδότηση και μανατζερίστικη
γραφειοκρατία.
Αυτό
που προδιαγράφεται στο νομοσχέδιο είναι
η μανιώδης προσπάθεια μιας ομάδας
αυτοσχέδιων κρατικοδίαιτων μάνατζερ
υπό τη σκέπη του υπουργείου να εκπαιδεύσουν
τους καλλιτέχνες ώστε να μεταλλαχθούν
σε entrepreneurs
και startuppers,
να μετατρέψουν την καλλιτεχνική πρακτική
σε επιχείρηση
με έναν καταιγισμό ακριβοπληρωμένων
επιμορφώσεων
στρεβλής ημιμάθειας. Αγνοώντας τους
επιμελητές και τους πολιτιστικούς
διαχειριστές, αγνοώντας τα περισσότερα
από δέκα μεταπτυχιακά τμήματα Πολιτιστικής
Διαχείρισης που λειτουργούν στη χώρα
και τους μερικές εκατοντάδες νέους και
νέες που έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό
και δρουν στο πεδίο, ξαναγυρίζουν στην
άποψη «όλα σε ένα» προκειμένου να
σχεδιάσουν ένα σύστημα-οργανισμό
παντογνώστη-εκπαιδευτή των καλλιτεχνών.
Με λεξιλόγιο στερεοτυπικό όπως: «εργαλεία,
τεχνογνωσία, καλλιέργεια δεξιοτήτων,
αξιοποίηση ευκαιριών, ανάδειξη στελεχών»,
με επίδειξη επιχειρηματικής ξιπασιάς
και αγγλικούς όρους του στιλ «cultural
leadership» και παρόμοια, προσπαθούν
απεγνωσμένα να εντυπωσιάσουν. Αλλά
ποιους; Αυτούς που χαρακτηρίζουν
αστόχαστα και χωρίς ντροπή «δεξαμενή
καλλιτεχνών» και «πρόσωπα τα οποία
αναδυόμενα μέσα από μία αμιγώς καλλιτεχνική
δεξαμενή και συνδεδεμένα αδιατάρακτα,
λειτουργικά και οργανικά, με τη δεξαμενή
αυτή θα εφοδιαστούν με δεξιότητες»;
Αυτούς που τις ομάδες τους αποκαλούν
υποτιμητικά «μορφώματα»; Κι όλα αυτά
για να αποδείξουν με αλαζονεία και
έλλειψη σεβασμού στους καλλιτέχνες και
στο έργο τους ότι ο πολιτιστικός και
δημιουργικός κλάδος στηρίζει την
οικονομική ανάπτυξη και χρειάζεται
επιχειρηματικά και εργασιακά μοντέλα;
Πού είναι οι επενδύσεις στον πολιτισμό;
Πού είναι τα προγράμματα δημόσιων
επενδύσεων για την επιβίωση και την
ανάκαμψη; Ούτε ένα καθολικό επίδομα δεν
μπόρεσαν να εξασφαλίσουν για όλους στην
ώρα του και χρειάστηκαν κινητοποιήσεις
για να υποχωρήσουν.
Σίγουρα
πέφτουν έξω αν νομίζουν ότι το νομοσχέδιο
αυτό θα περάσει χωρίς να αντιληφθεί ο
καλλιτεχνικός κόσμος τι επιδιώκει. Οι
καλλιτέχνες έδειξαν στο υπουργείο πόσο
αποτυγχάνει και πόσο εκτίθεται
ανεπανόρθωτα όταν προσπαθεί να τους
παραπλανήσει. Σήμερα
με την ύφεση και τα προβλήματα που
μαστίζουν το καλλιτεχνικό και πολιτιστικό
πεδίο είναι απαραίτητη η δημιουργία
ενός χώρου καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων
που θα επιχειρεί να αποτελέσει το
ενδιάμεσο πεδίο συνεχούς συνδιαμόρφωσης
και διαλόγου μεταξύ της δημόσιας
πολιτικής και της σύγχρονης ανεξάρτητης
παραγωγής. Αυτόν τον ρόλο πρέπει να
παίξει το Ακροπόλ. Κάθε παρένδυση αυτής
της πραγματικής και κρίσιμης ανάγκης
θα είναι καταστροφική.
——————–
INFO
Την Τρίτη 23 Ιουνίου στις 19.00 η ομάδα Culture Through Politics οργανώνει συζήτηση εστιασμένη στις εξελίξεις σχετικά με το Ακροπόλ και με εισηγητές/τριες: • Χρήστος Δερμετζόπουλος, καθ. Ανθρωπολογίας τέχνης, κινηματογράφου & πολιτιστικών σπουδών Παν. Ιωαννίνων• Άντα Διάλλα, αν. καθ. Ευρωπαϊκής ιστορίας, ΑΣΚΤ• Κέλλυ Διαπούλη, επιμελήτρια-πολιτιστική διαχειρίστρια • Μυρσίνη Ζορμπά, τ. υπ. Πολιτισμού• Γιώργος Μαραζιώτης, εικαστικός- Cultural Workers Alliance• Παυλίνα Μάρβιν, ποιήτρια-υπ. διδάκτωρ• Στάθης Μαρκόπουλος, κουκλοπαίχτης• Έλλη Παπαγρηγορίου, μουσικός• Πηνελόπη Πετσίνη, ιστορικός τέχνης-φωτογραφία• Κυριάκος Σπύρου, κριτικός τέχνης – αρχισυντάκτης UND-Cultural Workers Alliance• Μαργαρίτα Συγγενιώτου, λυρική τραγουδίστρια – οργανωτική γραμμματέας ΠΟΘΑ
Για να παρακολουθήσετε τη συζήτηση:Πατήστε στο παρακάτω link και συμπληρώστε τη φόρμα συμμετοχής: https://us02web.zoom.us/meeting/register/tZEld-utrzojG9zk5qj8iREe2XCew0vO9kQr
Η συζήτηση θα αναμεταδοθεί και από τη σελίδα του Documento στο Facebook
