Δεν λιώνουν πλέον μόνο οι επιφανειακοί πάγοι αλλά και οι υποθαλάσσιοι, απαραίτητοι για τη διατροφική αλυσίδα, τα θαλάσσια ρεύματα και τη ζωή στα παράλια
Ορατές διά γυμνού οφθαλμού γίνονται πλέον οι συνέπειες από το λιώσιμο των πάγων του Αρκτικού Ωκεανού, ο οποίος εκπέμπει βουβό SOS καθώς επηρεάζονται οι μικροοργανισμοί που κρύβονται στα παγωμένα σωθικά του, με αποτέλεσμα να απειλείται η αλυσίδα της ζωής.
Οι υποθαλάσσιοι πάγοι είναι μια από τις αιτίες σχηματισμού των πολύτιμων θαλάσσιων ρευμάτων στους ωκεανούς. Τα ρεύματα με τη σειρά τους ανακυκλώνουν το νερό παίζοντας τον δικό τους ρόλο στην ισορροπία του πλανήτη.
Ο πάγος της θάλασσας σχηματίζεται όταν η θερμοκρασία του νερού πέφτει κάτω από -1,8 βαθμό Κελσίου. Οταν σχηματίζονται οι υδάτινοι κρύσταλλοι το αλάτι, όπως και άλλα συστατικά που περιέχει το θαλασσινό νερό καθώς και νέα που δημιουργούνται με την πήξη, παγιδεύονται και σχηματίζουν θύλακες μικρών διαύλων στον πάγο. Το παγωμένο αλμυρό νερό βυθίζεται και η διαφορά θερμοκρασίας οδηγεί στη δημιουργία ρευμάτων.
Πρόβλημα στη διατροφική αλυσίδα
Ταυτόχρονα, κοντά στην επιφάνεια, καθώς ο αέρας ψύχεται λόγω του πάγου, η μάζα του πάγου αραιώνει. Αυτό επιτρέπει τη δημιουργία μικροοργανισμών και βακτηρίων. Οταν το φως του ήλιου επιστρέφει στην αρκτική ζώνη την άνοιξη και διεισδύει στον πάγο, το πάχος του οποίου είναι αρκετά μέτρα, αυτές οι κοινότητες των μικροοργανισμών γίνονται η βάση της σύστασης διάφορων μορφών βιομάζας.
Αυτό τροφοδοτεί μια ευρεία γκάμα μικροσκοπικών πλασμάτων γνωστών ως βιοπλαγκτόν, τα οποία κινούνται γύρω από τις περιοχές των πάγων. Το βιοπλαγκτόν με τη σειρά του τροφοδοτεί όλη την αλυσίδα από την οποία τρέφονται καθ’ όλη τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού τα ψάρια και τα ζώα που ξυπνούν από τη χειμερία νάρκη.
Σήμερα όλες αυτές οι λειτουργίες φαίνεται πως έχουν διαταραχτεί πολύ σοβαρά. Σύμφωνα με στοιχεία που προέρχονται από δορυφορικές λήψεις, σημειώνεται συνεχώς δραματική μείωση της έκτασης του πάγου της Αρκτικής καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, με τις πιο δραστικές απώλειες να γίνονται ορατές τον Σεπτέμβριο. Οι απώλειες μειώνονται τους χειμερινούς μήνες, αν και οι πάγοι συνεχίζουν να λιώνουν. Αυτή η απώλεια πάγου στη θάλασσα σημειώνεται λόγω της συνεχούς ανοδικής τάσης του μέσου όρου των θερμοκρασιών του αέρα παγκοσμίως, η οποία οφείλεται στην αυξανόμενη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα και των άλλων αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Η απώλεια του επιφανειακού πάγου συντρίβει την ασπίδα προστασίας του υποθαλάσσιου πάγου.
Απειλούνται 700 εκατομμύρια άνθρωποι
Πέραν όλων αυτών, ειδικά φέτος, παρατηρήθηκε ξαφνικό και τεράστιο σε έκταση λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας. Η ζοφερή κατάσταση αποτυπώθηκε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης με φωτογραφίες από το περίφημο φιόρδ Sermilik, όπου εκατοντάδες παγόβουνα έχουν αποκοπεί από την παγωμένη έκταση της Γροιλανδίας.
Σύμφωνα με επιστήμονες, οι οποίοι πλέον είναι μόνιμα εγκατεστημένοι στην περιοχή και μελετούν λεπτομερώς το φαινόμενο, αν αυτή η τάση δεν ανακοπεί στα επόμενα χρόνια και οι παγετώνες της Γροιλανδίας εξαφανιστούν, τότε η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να φτάσει ανά περιοχές ακόμη και σε ύψος επτά μέτρων.
Σε περίπτωση που επαληθευτεί αυτή η πρόβλεψη των επιστημόνων, το αποτέλεσμα θα είναι καταστροφικό τουλάχιστον για το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού – περίπου 700 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα σε περιοχές που είναι ευεπίφορες στην αύξηση μόλις ενός μέτρου της στάθμης της θάλασσας.
Με απλά λόγια: ας υποθέσουμε ότι καίγεται ένα δάσος. Μαζί με τα δένδρα καίγονται τα ζώα, τα έντομα, οι μικροοργανισμοί και όλη η χλωρίδα και η πανίδα που συνθέτουν το δάσος. Μετά τη φωτιά η φύση μόνη της θα αποκαταστήσει την τάξη και μεσοπρόθεσμα, αν δεν υπάρξει νέα φωτιά, θα αναπτυχθεί στην περιοχή ίδια ή ανάλογη μορφή ζωής. Ενα δάσος μπορεί να καίγεται μερικές ημέρες ή μερικές φορές και εβδομάδες. Για την πλήρη αποκατάσταση της ζωής απαιτούνται μερικές δεκαετίες. Η διαφορά με τον Αρκτικό Ωκεανό είναι ότι «η πυρκαγιά στο δάσος» δεν έχει σταματήσει τα τελευταία 30-40 χρόνια.
Γιατί οι κερδοσκόποι τρίβουν τα χέρια τους
Οι μάνατζερ και τα στελέχη των μεγάλων εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου αφήνουν τη φύση να κάνει μια «δουλειά» πολύ δαπανηρή για τους ίδιους: να αφαιρέσει από το έδαφος τους τεράστιους όγκους πάγου ώστε οι γεωτρήσεις τους να γίνονται πιο εύκολα, με μικρότερο κόστος και μεγαλύτερα κέρδη.
Εκτός από τις εταιρείες των ΗΠΑ και της Ρωσίας που έχουν πρόσβαση στην αρκτική ζώνη, στο παιχνίδι της διεκδίκησης της υφαλοκρηπίδας έχουν μπει από νωρίς τόσο η Κίνα όσο και ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εκπρόσωπος του Πεκίνου μάλιστα έχει δηλώσει ήδη από το 2012 ότι «η αρκτική ζώνη είναι κληρονομιά πλούτου για όλη την υδρόγειο», δίνοντας από τότε δείγμα για την επιθετική πολιτική που επρόκειτο να ακολουθήσουν οι κόκκινοι καπιταλιστές.
Καθώς οι επιστήμονες είχαν προβλέψει από πολύ νωρίς την κατάσταση που επικρατεί σήμερα, ήδη από το 1996 έχει δημιουργηθεί ένα διακυβερνητικό φόρουμ, το Αρκτικό Συμβούλιο, για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών σχετικά με κοινά θέματα της Αρκτικής. Τυπικά λειτουργεί για θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος, ουσιαστικά όμως για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων που βρίσκονται στον Αρκτικό Κύκλο. Τα κράτη-μέλη είναι: ο Καναδάς, η Δανία λόγω της Γροιλανδίας , η Φινλανδία, η Ισλανδία, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Ρωσία και οι ΗΠΑ.
Σπάνια μέταλλα για τα κινητά τηλέφωνα
Τα κέρδη από την εύκολη άντληση πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν είναι ο μόνος λόγος έλξης του υπεδάφους της Αρκτικής. Επιστήμονες έχουν εντοπίσει μεγάλες ποσότητες σπάνιων μετάλλων που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη τεχνολογιών όπως τα κινητά τηλέφωνα και τα οπλικά συστήματα. Αυτά τα μέταλλα έχουν τόσο μεγάλη στρατηγική σημασία ώστε ο μετέπειτα και έως πρόσφατα πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι είχε μεταβεί τον Ιούνιο του 2012 στη Γροιλανδία και πρόσφερε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη των υποδομών της τοπικής κοινωνίας, με αντάλλαγμα την εγγύηση ότι οι τοπικές αρχές δεν θα δώσουν στην Κίνα καμιά αποκλειστική πρόσβαση στα μέταλλα.
Από την πλευρά της η Κίνα εντείνει τις προσπάθειες για οικοδόμηση σχέσεων με τις σκανδιναβικές χώρες. Το Πεκίνο ίδρυσε στη Σανγκάη ένα κοινό ερευνητικό κέντρο για την Αρκτική με συμμετοχή ινστιτούτων από τις πέντε χώρες του βορρά (Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία και Ισλανδία). Παράλληλα προσπαθεί να πείσει τις αρχές της Γροιλανδίας να κατασκευάσουν διαδρόμους στον πάγο για εμπορικά πλοία οι οποίοι θα χρησιμοποιούνται μέχρι να λιώσουν οι πάγοι, ώστε να μπορούν να μεταφέρονται τα εμπορεύματα.
Νέες πορείες για τα εμπορικά πλοία
Αυτό είναι το δεύτερο –αλλά εξίσου σημαντικό με την εκμετάλλευση του υπεδάφους της αρκτικής ζώνης – νέο δεδομένο που δημιουργεί το λιώσιμο των πάγων. Κυριολεκτικά ανοίγει νέους δρόμους στη Βόρεια Θάλασσα. Σε λίγα χρόνια εμπορικά πλοία ακόμη και χωρίς συνοδεία παγοθραυστικών θα ταξιδεύουν στη θάλασσα του Αρκτικού Κύκλου, μειώνοντας το κόστος μεταφοράς και κατ’ επέκταση το κόστος των προϊόντων.
«Οι αποσυρόμενοι πάγοι διευκολύνουν την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους, προκαλώντας έτσι αυξημένη ανθρώπινη δραστηριότητα που μπορεί να απειλήσει τα ήδη εύθραυστα οικοσυστήματα και την άγρια ζωή της περιοχής» αναφέρεται σε ανακοίνωση του ΟΗΕ του 2013.
Ομως η επιρροή του ΟΗΕ περιορίζεται όλο και περισσότερο ενώ η αντίστοιχη άλλων οργανισμών, όπως το Αρκτικό Συμβούλιο ή το G20, αυξάνεται συνεχώς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το συμφέρον της παγκόσμιας κοινότητας.
Φρεντερίκε Οτο: «Θα δούμε έως και πέντε φορές περισσότερους καύσωνες»
«Η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι τα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη θα είναι όλο και πιο τακτικά, όλο και πιο ισχυρά. Αυτή είναι μια ακόμη ισχυρή υπενθύμιση ότι η κλιματική αλλαγή συμβαίνει εδώ και τώρα. Δεν είναι πλέον ένα πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουν κάποτε τα παιδιά μας» δηλώνει η Φρεντερίκε Οτο, επικεφαλής του Ιδρύματος για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Η Οτο είναι ένας από τους συντάκτες μιας νέας μελέτης σύμφωνα με την οποία τα ερχόμενα χρόνια τα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη θα είναι πενταπλάσια σε πυκνότητα και κατά μέσο όρο 4 βαθμούς θερμότερα.
«Οι 45,9 βαθμοί που σημειώθηκαν στη Γαλλία την Παρασκευή 28 Ιουνίου και το θερμότερο καλοκαίρι που καταγράφηκε στην Αυστρία, από τότε που υπάρχουν στατιστικά στοιχεία, είναι ορισμένα δείγματα από αυτό που θα πρέπει να περιμένουμε» συμπλήρωσε η Φρεντερίκε Οτο.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η πιο σοβαρή επίδραση των κυμάτων καύσωνα, τα οποία για κάθε βαθμό ανόδου της θερμοκρασίας έχουν 100 φορές μεγαλύτερες συνέπειες στο περιβάλλον και στον άνθρωπο, είναι ο ξαφνικός θάνατος ανθρώπων που δεν προκαλείται ευθέως λόγω θερμοπληξίας αλλά για άλλους λόγους, που συνδέονται ωστόσο με την επιβάρυνση της υγείας λόγω της μεγάλης ζέστης. Αυτοί οι θάνατοι καταγράφονται χρονικά πολύ αργότερα και στατιστικά δεν θεωρούνται συνέπεια του καύσωνα.
