Aν μπορείς να διατηρείς την ψυχραιμία σου, όταν γύρω σου όλοι
Χάνουν τη δική τους και κατηγορούν εσένανε γι’ αυτό·
Αν μπορείς να νιώθεις ασφαλής όταν σ’ αμφισβητούν οι πάντες,
Δείχνοντας κατανόηση και για την αμφισβήτησή τους·
Rudyard Kipling «Αν»
Η πολιτική σκηνή στην Ελλάδα δεν αδειάζει ποτέ. Οι ίδιοι ρόλοι παίζονται από καινούριους ηθοποιούς – ή από παλιούς που απλώς άλλαξαν κουστούμι. Μέχρι που ένας ρόλος αρνείται να υποδυθεί τον παλιό εαυτό του. Ένα άρθρο για τον «Ηγεμόνα» στη σύγχρονη ελληνική πολιτική, για τις μάσκες που πέφτουν και για μια νέα απειλή που γεννήθηκε όχι στο παρελθόν, αλλά στο παρόν.
Ο «Ηγεμόνας» Αλλάζει Ρόλο
«Η εξουσία δεν αλλάζει τον άνθρωπο. Αποκαλύπτει απλώς ποιος ήταν πάντα».
Στην ελληνική πολιτική σκηνή, η φιγούρα του Ηγεμόνα παραμένει διαχρονική, προσαρμόζεται, αλλά δεν εξαφανίζεται. Φοράει διαφορετικά πρόσωπα σε διαφορετικές εποχές, μα η ουσία του ίδιου του ρόλου μοιάζει αμετάβλητη: ελέγχει, κατευθύνει, μετατρέπει τη διακυβέρνηση σε προσωπικό στοίχημα και την κοινωνία σε σκηνικό.
Οι τρεις εκδοχές του χθες
Ο ένας, γιος δυναστείας, με πρόσωπο σμιλεμένο από λευκό μαρμάρινο πολιτικό εργαστήριο, μίλησε για μεταρρυθμίσεις και καινοτομία, αλλά κυβερνούσε με πίνακες Excel και επικοινωνιακή υπερπροστασία. Η ευθύνη ποτέ δεν τον άγγιξε – μονίμως ένας «άλλος» έφταιγε. Όταν οι σκιές πλήθαιναν, απλώς άλλαζε τον φωτισμό.
Ο άλλος, τέκνο του κινήματος, μπήκε στο προσκήνιο σαν θύελλα, με υποσχέσεις για ανατροπή. Κατάπιε όμως σύντομα τις ίδιες του τις λέξεις, υπέγραψε όσα κατήγγειλε, και στο τέλος φάνηκε πως εκείνο που τον ένοιαζε περισσότερο ήταν να κρατήσει την καρέκλα και όχι να ανατρέψει την καθεστηκυία τάξη. Όταν η σκόνη κατακάθισε, η θέση του στη σκακιέρα είχε απλώς αλλάξει πλευρά – όχι λογική.
Και ο τρίτος, η κεντρώα υποσχετική, που είχε ως πλεονέκτημα ότι δεν είχε προλάβει να φθαρεί. Ήρθε για να ενώσει, να «εκσυγχρονίσει» τη σοσιαλδημοκρατία, μα οι λέξεις του ήταν πιο παλιές κι από τα γραφεία του κόμματός του. Σαν να ξέχασε ότι το αύριο δεν γράφεται με τελετές και χειραψίες, αλλά με τολμηρές πράξεις.
Η νέα σκηνή: ο απρόσμενος παίκτης
Σε αυτό το τοπίο, όπου η πολιτική μοιάζει με ανακύκλωση προσώπων, ένας νέος ρόλος γεννιέται. Όχι κληρονόμος, όχι επαναστάτης με μεταχρονολογημένη οργή, ούτε διαχειριστής παλαιών συσχετισμών. Ένας παίκτης που δεν μιλάει «πολιτικά», αλλά ανθρώπινα – και αυτό ενοχλεί.
Δεν προέρχεται από τον κομματικό σωλήνα, δεν ακολουθεί τους κανόνες του καθωσπρεπισμού και δεν παίζει το παιχνίδι της “δημοσιογραφικά αποδεκτής” εμφάνισης. Γι’ αυτό και γίνεται στόχος: η άρνησή του να προσαρμοστεί στα παλιά, ερμηνεύεται ως απειλή.
Κι όμως, ο «νέος» Ηγεμόνας δεν κραυγάζει – εκθέτει. Δεν υπόσχεται – συγκρούεται. Δεν ικετεύει για χρόνο – επιβάλλει ρυθμό. Είναι η πρώτη φορά μετά από καιρό που μια πολιτική παρουσία δεν φοβάται τη σύγκρουση με τα μέσα, με τα συμφέροντα, με την παράδοση του «έτσι γίνονται τα πράγματα».
Η πολιτική ως performance ή ως πράξη;
Το πρόβλημα δεν είναι ο λαϊκισμός. Είναι η υποκρισία. Η πολιτική της εικόνας που παριστάνει τη σοβαρότητα, ενώ από πίσω συντηρεί τους ίδιους μηχανισμούς εξουσίας. Η ρητορική της σταθερότητας που προϋποθέτει μια κοινωνία υπνωτισμένων θεατών.
Το νέο πολιτικό μήνυμα δεν είναι «θα φτιάξουμε τον κόσμο». Είναι: «δεν σας χρωστάμε τίποτα και δεν θα παίξουμε με τους δικούς σας όρους». Και αυτό, σε μια χώρα όπου το παλιό σύστημα έχει μάθει να επιβιώνει φορώντας διαφορετικά κοστούμια, ακούγεται ριζοσπαστικό έως επικίνδυνο.
Η στιγμή του πολίτη
Ο Μακιαβέλι έγραψε ότι ο Ηγεμόνας πρέπει να φαίνεται δίκαιος, αλλά όχι να είναι. Σήμερα, όμως, ίσως είναι η ώρα που η κοινωνία αρχίζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για το «είναι».
Η νέα πολιτική πρόταση δεν έχει όλες τις απαντήσεις προς το παρόν . Έχει όμως κάτι σπάνιο: τόλμη να εκτεθεί, να ρισκάρει και να μην μοιάζει με τίποτα από τα προηγούμενα.
Η ελπίδα δεν είναι πια σύνθημα, είναι πρόκληση.
Ο πολίτης καλείται να την αναγνωρίσει πίσω από τη λάσπη, τους ψιθύρους, τις «αλήθειες» και τις «αξιολογήσεις», να απαντήσει, όχι όπως θα ήθελε ο Ηγεμόνας του χθες, αλλά όπως απαιτεί η αλήθεια και η πραγματική δικαιοσύνη του αύριο.
Διαβάστε επίσης
Ριφιφί στον ΟΠΕΚΕΠΕ – Αυτή την Κυριακή στο Documento
Υπόνοια εμπρησμού για τη φωτιά στο σπίτι του Πέτρου Φιλιππίδη (Video)
Συρία: Σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ Βεδουίνων και Δρούζων – Τουλάχιστον 600 νεκροί από την Κυριακή
