H αυτοδιοίκηση από τον Αύγουστο του 2019, με βάση τις δηλώσεις της πρώτης κυβέρνησης της ΝΔ, αναμένει την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του επιτελικού κράτους που ψηφίστηκε με τον ν. 4622!
Πέρασαν έξι χρόνια και έπειτα από σωρεία νομοθετήσεων για την τοπική αυτοδιοίκηση ετοιμάζεται πλέον ένας νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης, σε έκδοση τεσσάρων βιβλίων με «βαρείς» τίτλους:
• Οργάνωση, εκλογές, σύστημα διακυβέρνησης και εκλογικές δαπάνες.
• Διακυβέρνηση, νομικά πρόσωπα ΟΤΑ, καταστατική θέση αιρετών και εποπτεία.
• Αρμοδιότητες δήμων και περιφερειών.
• Οικονομικά ΟΤΑ – Προϋπολογισμός, έσοδα, περιουσία. Ωστόσο, παρόλο που οι τίτλοι προϊδεάζουν θετικά, η αναμενόμενη μεταρρύθμιση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, που θα αποκέντρωνε τις αρμοδιότητες του κράτους σε όλα τα επίπεδα διοίκησης, δεν έρχεται και δεν πρόκειται να έρθει.
Γιατί η ΝΔ δεν πιστεύει στην αποκέντρωση και αυτό αποδεικνύεται με το υπεσυγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης που το βάφτισε επιτελικό κράτος.
Η συγκέντρωση αρμοδιοτήτων στο υπερυπουργείο του Μαξίμου, την προεδρία της κυβέρνησης δηλαδή, και προσωπικά στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, επεκτάθηκε στις περιφέρειες και στους δήμους με τη δημιουργία ενός περιφερειαρχοκεντρικού και δημαρχοκεντρικού μοντέλου, περιφερειαρχών και δημάρχων-μάνατζερ με την αφαίρεση ουσιαστικών αρμοδιοτήτων από τα περιφερειακά και τα δημοτικά συμβούλια.
Η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και οικονομικών πόρων δεν είναι στο DNA της ΝΔ γιατί θέλει να ελέγχει την αυτοδιοίκηση μέσα από τη διατήρηση του απαρχαιωμένου πελατειακού κράτους. Δεν προωθεί τη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ γιατί θέλει να διατηρήσει την εξάρτησή τους και το σύστημα εξυπηρέτησης των ημετέρων από τους υπουργούς της.
Το «επιτελικό κράτος Μητσοτάκη», με πρόσχημα την εποπτεία και τον συντονισμό, παρακολουθεί υπουργούς, Ενοπλες Δυνάμεις, δημοσιογράφους, πολίτες για να ελέγχει κυρίως τη ροή του χρήματος.
Με τη πολυδιαφημιζόμενη αλλαγή του Κώδικα Αυτοδιοίκησης, που τον παρουσιάζει επικοινωνιακά ως μεγάλη μεταρρύθμιση, ενώ πρόκειται για ένα καθαρά τεχνικό συμμάζεμα της πολυνομοθεσίας, δεν θα λυθούν τα ουσιαστικά προβλήματα.
Οι δηλώσεις των δύο προέδρων ΕΝΠΕ, ΚΕΔΕ αλλά και πολλών έμπειρων αυτοδιοικητικών δεν συμπίπτουν με το κυβερνητικό πανηγυρικό αφήγημα. Καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση δεν προωθείται για τη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ:
• τους οικονομικούς πόρους της αυτοδιοίκησης που στενάζει από υποχρηματοδότηση,
• το ανθρώπινο δυναμικό – την υποστελέχωση που οδηγεί στις ιδιωτικοποιήσεις υπηρεσιών, απευθείας αναθέσεις και διαφθορά,
• την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων, που όταν μεταφέρονται μερικές δεν συνοδεύονται από αντίστοιχους πόρους και
• το υπερπλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, που περιορίζει τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων για τα τοπικά θέματα. Θετικό είναι το συμμάζεμα της πολυνομοθεσίας, όμως όλα τα άλλα θέματα παραμένουν ανοιχτά.
Ο Θεματικός Τομέας Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης του Κινήματος Δημοκρατίας εργάζεται, σε διάλογο με την κοινωνία, για να τεκμηριώσει θέσεις για όλο το διοικητικό σύστημα: κράτος, περιφέρειες, δήμους και ποια δημόσια διοίκηση θέλουμε!
Να περιγράψουμε δηλαδή το πλαίσιο της αποκέντρωσης και της δημοκρατικής λειτουργίας με διαφάνεια και λογοδοσία για όλη τη διάρθρωση του κράτους, από τις τοπικές αρχές μέχρι την κεντρική διοίκηση.
Ταυτόχρονα, επείγει να αποτιμήσουμε, ύστερα από 15 χρόνια, τη μεταρρύθμιση «Καλλικράτης» και να συζητήσουμε τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του.
Πέτυχε η ανάπτυξη μέσα από τις περιφέρειες και τους «ισχυρούς δήμους» που ευαγγελιζόταν ο «Καλλικράτης»; Πώς εξηγούνται η κατάρρευση της περιφέρειας και η ερήμωση των χωριών, η συνεχιζόμενη αστυφιλία κ.ά.;
Βασικά ερωτήματα που οφείλουμε να απαντήσουμε για να διαμορφώσουμε μια ολοκληρωμένη πρόταση πραγματικής πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
*Η Γιώτα Πούλου είναι ανεξάρτητη βουλευτής Βοιωτίας, μέλος του Κινήματος Δημοκρατίας
