Γεννημένος στη Βρετανία από Ιρλανδούς γονείς, αφού περιπλανήθηκε στον κόσμο, ο συνθέτης Ρος Ντέιλι ρίζωσε στην Κρήτη, όπου δημιούργησε πριν από περίπου σαράντα χρόνια το μουσικό εργαστήριο Λαβύρινθος. Στις 6 Οκτωβρίου θα παρουσιάσει μαζί με φίλους και συνεργάτες από όλο τον κόσμο τον «Ερωτόκριτο» σε μια διαφορετική ανάγνωση του εμβληματικού έργου του Βιτσέντζου Κορνάρου, εστιάζοντας σε σύγχρονες, πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις μέσα από μια πολυδιάστατη ενορχηστρωτική προσέγγιση.
Τι είναι αυτό που σας συγκινεί στην ιστορία του «Ερωτόκριτου»;
Η αγάπη είναι αυτό που με κάνει να δακρύζω μπροστά σε αυτό το έργο. Τον «Ερωτόκριτο» πρώτη φορά τον διάβασα όταν πάτησα το πόδι μου στην Κρήτη. Πάνε πενήντα χρόνια από τότε και ακόμη θυμάμαι ότι ένιωσα λύπη. Γύρω από τον έρωτα του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας προκύπτουν και άλλα θέματα, όπως η τιμή, η φιλία, η δύναμη της ζωής. Δεν είναι μόνο ελληνικό αυτό το έργο. Ανήκει σε όλη την ανθρωπότητα. Εχει μια διαχρονικότητα που σημαίνει πως σε κάθε εποχή οι άνθρωποι βρίσκουν κάτι να ταυτιστούν.
Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες στους οποίους θα κινηθείτε στην παρουσίαση του «Ερωτόκριτου» στο Ηρώδειο;
Στη δική μας συναυλία επιλέξαμε να ακουστούν συγκεκριμένα αποσπάσματα της ιστορίας. Δεν μπορούμε να το πούμε όλο, γιατί τότε δεν θα μας έφταναν σαράντα ώρες. Θα αναδείξουμε τον αρχετυπικό χαρακτήρα του που το κάνει ένα κλασικό παγκόσμιο έργο. Θα υπάρχουν δύο αφηγητές που εναλλάξ θα ξεδιπλώσουν τον «Ερωτόκριτο» και θα υπάρχουν και τα χορικά σημεία. Η επιλογή των στίχων έχει γίνει από τον Μήτσο Σταυρακάκη, που είναι από τους κορυφαίους μαντιναδολόγους στην Κρήτη. Η σύνθεση των μελωδιών ανήκει σε πέντε από τους μουσικούς μας: τον Στέλιο Πετράκη, την Ευγενία Δαμαβολίτη-Τόλη, την Κέλυ Θωμά τον Μήτσο Σταυρακάκη κι εμένα.
Θα συνεργαστείτε με τον μουσικό Εφρέν Λόπεθ που επίσης έχει μελετήσει τον «Ερωτόκριτο» και τον Κάρλες Ντοραδόρ Ι Χόβε, ο οποίος ειδικεύεται στο μεσαιωνικό λαούτο, τη θεόρβη. Πώς θα ταιριάξουν τόσες διαφορετικές μουσικές κουλτούρες;
Μπορεί να υπάρχει διαφορετική κουλτούρα, ωστόσο η μουσική της Κρήτης που ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια της τροπικής μουσικής μπορεί να ενώσει όλα τα στοιχεία που θα προκύψουν χωρίς να τα αλλοιώσει και αυτή είναι και η επιθυμία μας. Θα έχουμε μαζί μας και τη Γιασαμίν Σαχοσεϊνί από το Ιράν που παίζει ούτι. Τον Σακίρ Οζάν Ουιγκάν από την Τουρκία που γνωρίζει καλά τα κρουστά και στο βιολοντσέλο τη Μάγιου Σβίρο. Ο Χάρης Λαμπράκης θα παίξει νέι και ο Παύλος Σπυρόπουλος κοντραμπάσο. Ολες αυτές οι παραδόσεις είναι συγγενείς και δεν πρέπει να τις φοβόμαστε πάνω στη σκηνή. Τα σύνορα τα βάζουν οι άνθρωποι, όχι η τέχνη.
Θέλετε να μας εξηγήσετε τον όρο «τροπική μουσική»;
Η τροπική μουσική είναι ένα είδος μουσικής που στηρίζεται σε φρασεολογία και σε οργανωμένες ομάδες κλιμάκων. Είναι η μουσική που βρίσκουμε στη βορειοδυτική Αφρική μέχρι και τις δυτικές επαρχίες της Κίνας και σχεδόν οτιδήποτε υπάρχει ενδιάμεσα. Οπότε ενδεικτικά μπορώ να πω ότι το 90% της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Καθώς και οι μουσικές του αραβικού κόσμου, οι μουσικές της Μικράς Ασίας, της Τουρκίας, της κεντρικής Ασίας, του Ιράν και της Ινδίας διαθέτουν ανάλογους μουσικούς κώδικες.
Εχετε ταξιδέψει σχεδόν σε όλο τον κόσμο, κι όμως αγαπήσατε την Κρήτη.
Εχει να κάνει με συνδυασμό πολλών πραγμάτων. Η αφετηρία του να έρθω εδώ πέρα ήταν το ενδιαφέρον για τη μουσική παράδοση της Κρήτης. Μετά γνώρισα τους ανθρώπους και ενώ ήμουν ξένος αυτή η γη έγινε ο τόπος μου. Η Κρήτη ταιριάζει στην ψυχοσύνθεση και τη φύση μου και έτσι αποφάσισα να μείνω για όλη μου τη ζωή.
Στο μουσικό εργαστήριο Λαβύρινθος που έχετε ιδρύσει τη μια εβδομάδα κάποιος είναι δάσκαλος και την άλλη μαθητής. Πώς γίνεται αυτό;
Αυτός είναι κανόνας στο εργαστήριο. Στον Λαβύρινθο βρισκόμαστε μουσικοί από διάφορα μέρη και μοιραζόμαστε τις γνώσεις μας. Κανείς δεν είναι πάνω από τον άλλον. Ολοι αγαπάμε τη μουσική και θέλουμε να μάθουμε. Ολοι όσοι έρχονται έχουν διάθεση να δώσουν ό,τι έχουν στην ψυχή τους αλλά και να δεχτούν από τους άλλους. Αυτή η πολύ απλή ιδέα είναι η βάση όλων των πραγμάτων στη ζωή, το μοίρασμα.
Το 2014 υπογράψατε μαζί με άλλους διανοούμενους την «Ωρα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς». Πώς αξιολογείτε την Αριστερά σήμερα;
Νιώθω πολύ απογοητευμένος. Τίποτε από όσα λέγαμε τότε δεν κατάφεραν να γίνουν πράξη. Οι οργανωμένες μορφές της Αριστεράς που έχουμε σήμερα έχουν απομακρυνθεί από τον λαό. Πιστεύω ότι υπάρχει ένας κόσμος που είναι με την ευρύτερη έννοια αριστερός και που έχει σοβαρά κριτήρια. Δυστυχώς, σήμερα δεν έχει σοβαρή εκπροσώπηση. Δεν βλέπω να υπάρχει αντίσταση και σοβαρή κριτική. Παρακολουθώ όσα γίνονται στην Παλαιστίνη και ακόμη η Αριστερά να πάρει μια ξεκάθαρη θέση, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. Για μένα το θέμα της Παλαιστίνης είναι κορυφαίας σημασίας. Είναι τεράστια η αδικία που διαπράττεται εις βάρος των Παλαιστινίων και δεν γίνεται καμία υπεύθυνη κίνηση ούτε από την Ευρωπαϊκή Ενωση ούτε από τα κράτη της Δύσης, πλην ενδεχομένως της Ιρλανδίας που πήρε μια καθαρή θέση από την αρχή.
Το 2019 ήσασταν υποψήφιος ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν σας γινόταν πρόταση, θα πολιτευόσασταν ξανά;
Κατηγορηματικά όχι. Ηταν μια επώδυνη εμπειρία. Γνώρισα από κοντά κάποιες καταστάσεις που δεν είχαν καμία σχέση με ό,τι μου είχαν πει ή με ό,τι πίστευα. Στενάχωρο, αλλά καμιά φορά έτσι είναι η ζωή, στενάχωρη, γι’ αυτό και εγώ θα έχω πάντα τη μουσική.
