Όταν πριν από εννέα μήνες κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία του Διονύση Σαββόπουλου πολλοί σκεφτήκαμε ότι μέσω αυτής θέλησε να αποχαιρετήσει τον κόσμο που για δεκαετίες συμπορεύτηκε με το έργο του και ταυτόχρονα να κλείσει τους παλιούς λογαριασμούς. Από τις πρώτες κιόλας αράδες το βιβλίο «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα» (εκδ. Πατάκη) σε κάνει να μην θες να το αφήσεις απ’ τα χέρια σου. Πρόκειται για μια από καρδιάς εξομολόγηση στην οποία διατηρείται η χαρακτηριστική προφορικότητα του Σαββόπουλου (ο λόγος καταγράφηκε ηχητικά και έπειτα μεταφέρθηκε στο χαρτί) με το τάιμινγκ και τον γάργαρο ρυθμό που σφράγισαν τα τραγούδια του.
Σπανίως οι αυτοβιογραφίες δεν είναι αυτοαγιογραφικές, καθώς κυρίως όσοι έχουν μάθει να παίρνουν απλόχερα το «μπράβο» δύσκολα παραδέχονται δημόσια τις αδυναμίες και τα λάθη τους. Ωστόσο, ο Σαββόπουλος αφηγείται όλη του τη ζωή χωρίς φίλτρα ωραιότητας, μιλώντας για πράγματα που άλλοι ίσως να μην τολμούσαν να πουν.
Με αφορμή τον θάνατό του την περασμένη Τρίτη ανατρέχουμε στις σελίδες του βιβλίου. Από εκεί προέρχεται και το παρακάτω απόσπασμα στο οποίο περιγράφει τη λογοκρισία που υπέστη το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο». Το τραγούδι αναφέρεται στον Νίκο Κοεμτζή και όσα ακολούθησαν την αιματοβαμμένη παραγγελιά στη «Νεράιδα» τον Φεβρουάριο του 1973.
«Όταν βγήκε το ’79 η “Ρεζέρβα”, το Υπουργείο έκοψε ολόκληρο το “Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο”. Ε, το πείραξα λίγο και το ξανάστειλα, Ανένδοτοι. Έπιασα και έκοψα πάλι κάτι από εδώ, κάτι από εκεί, αλλά το απέρριψαν εκ νέου. Με διορθώσεις και πηγαινέλα, μετά από πολλά, μου ζήτησαν να αφαιρέσω τη στροφή που λέει…
Καθώς διηγόταν τη ζωή του σε κουφούς
Θαρρούσα δεν θα αντέξω
Το δικαστήριο λειτουργούσε μέσα εκεί
Μα η δικαιοσύνη ήταν απέξω»
Όπως εξηγεί ο Σαββόπουλος οι στίχοι υπάρχουν στο ένθετο έντυπο που βρίσκεται μέσα το άλμπουμ αλλά στη μείξη για τον δίσκο έπρεπε να το αφαιρέσει και να βάλει στη θέση του «τον ήχο ταινίας που παίρνει στροφές ανάποδα και δεν καταλαβαίνεις τίποτα». Την εποχή εκείνη ο Μάνος Χατζιδάκις επέμενε να παίζει το τραγούδι στο Γ΄ Πρόγραμμα.
«…οπότε πήραν φωτιά τα τηλέφωνα απ’ το Υπουργείο και απειλούσαν θεούς και δαίμονες. Τρέχανε τρομαγμένοι στο γραφείο του Μάνου ο Δαβαράκης και οι άλλοι…
– Μάνο, πήραν απ’ το Υπουργείο και λένε ότι θα διατάξουν ανακρίσεις. Τι κάνουμε;
– Θα το ξαναπαίξετε και αύγιο, και αν σας πουν τίποτε, να τους πείτε ότι εγώ το ζήτησα, γιατί δεν το ξέγω και θέλω να το ακούσω για να διαμογφώσω πγοσωπική γνώμη.
Το παίξανε, οπότε πήρε τηλέφωνο έξαλλος ο ίδιος ο υπουργός. Ήταν τότε ο Νανάς ο Τσαλδάρης. Ο Χατζιδάκις τον άκουγε βλοσυρός, κατηφής και αμίλητος:
– Τελείωσες;
– Ε, ναι, κύριε Χατζιδάκι, τελείωσα.
– Υπουγιέ, είσαι βλαξ!
Και κρακ το τηλέφωνο. Ήταν γενναίος ο Μάνος. Τότε που με κράξανε όλοι στο “Κούρεμα”, βγήκε και με υπερασπίστηκε δημόσια. Σαν μέντορας που του θίξανε έναν μαθητή».
