Το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής-Φυσιολογίας δόθηκε στον Σουηδό γενετιστή Σβάντε Παίμπο για τις ανακαλύψεις του σχετικά με τα γονιδιώματα εξαφανισμένων ανθρώπινων ειδών και την ανθρώπινη εξέλιξη.
Μέσω της πρωτοποριακής του έρευνας, ο Σβάντε Παίμπο κατάφερε κάτι φαινομενικά αδύνατο: Αλληλούχησε το γονιδίωμα του Νεάντερταλ, ενός εξαφανισμένου πλέον συγγενή του σύγχρονου ανθρώπου. Ανακάλυψε δε και κάτι ακόμα πιο συναρπαστικό: έναν άγνωστο μέχρι πρότινος Ανθρωπίνο, τον Ντενίσοβαν. Κυρίως, αποκάλυψε ότι ύστερα από τη μετανάστευση των εξαφανισμένων αυτών Ανθρωπίνων έξω από την Αφρική, πριν από περίπου 70.000 χρόνια, συνέβη γονιδιακή μεταφορά μεταξύ αυτών και του Homo sapiens. Τούτη η αρχέγονη ροή γονιδίων προς τους σύγχρονους ανθρώπους έχει τεράστια σημασία από άποψη φυσιολογίας σήμερα, αφού επηρεάζει, φερ’ειπείν, το πώς το ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιδρά στις λοιμώξεις.
Από την καθοριστικής σημασίας έρευνα του Παίμπο προέκυψε ένα ολόκληρο νέο επιστημονικό πεδίο: η παλαιογονιδιωματική. Αποκαλύπτοντας τις γενετικές διαφορές οι οποίες διακρίνουν τους ανθρώπους που ζουν σήμερα από τους εξαφανισμένους Ανθρωπίνες, οι ανακαλύψεις του Παίμπο παρέχουν τη βάση πάνω στην οποία μπορούμε να διερευνήσουμε όλα όσα καθορίζουν τη
μοναδική ανθρώπινη υπόστασή μας.”
Ο Svante Pääbo (1955) είναι σουηδός γενετιστής, διευθυντής του Τμήματος Γενετικής του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας του Ιδρύματος Max Planck στη Γερμανία. Γεννήθηκε στη Στοκχόλμη, από εσθονή μητέρα· πατέρας του είναι ο σουηδός νομπελίστας Sune Bergström(Νόμπελ Ιατρικής 1982). Σπούδασε και έκανε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα. Θεωρείται από τους θεμελιωτές του επιστημονικού πεδίου της παλαιογενετικής. Για το επιστημονικό και ερευνητικό του έργο έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, ενώ από το 2000 είναι μέλος της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών.
Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του «Ο άνθρωπος του Νεάντερταλ» από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (Μετάφραση: Ασπασία Δασκαλοπούλου Μαριλένα Παπαϊωάννου). Το βιβλίο αυτό είναι το χρονικό της αλληλουχίας του γονιδιώματος του ανθρώπου του Νεάντερταλ. Ξεκινώντας με τη μελέτη του DNA σε αιγυπτιακές μούμιες, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Παίμπο περιγράφει όλη την αλυσίδα από ευχάριστες και δυσάρεστες εκπλήξεις, συνεργασίες, ίντριγκες, αποτυχίες και ερευνητικά επιτεύγματα που οδήγησαν στη δημοσίευση ολόκληρου του νεαντερτάλιου γονιδιώματος το 2010.
Μέσα από την περιγραφή αυτή θέτει και δίνει απαντήσεις σε μια σειρά από καίρια ερωτήματα, όπως π.χ. τι μπορούμε να μάθουμε από τη μελέτη του γονιδιώματος αυτών των εξελικτικά στενών συγγενών μας, γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος επιβίωσε ενώ οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν, ή αν ο Ηomo sapiens διασταυρώθηκε μαζί τους.
Ωστόσο, ο Παίμπο δεν σταματά εκεί. Η αφήγησή του δεν είναι η μονοσήμαντη καταγραφή ενός επιστημονικού και ερευνητικού θριάμβου: ρίχνει επίσης άπλετο φως στο τι σημαίνει να κάνει κανείς έρευνα αιχμής στην εποχή μας, πώς αυτή οργανώνεται και πώς χρηματοδοτείται, ποια είναι η καθημερινότητα του επαγγελματία ερευνητή, αλλά πάνω απ’ όλα τι κόστος έχει γι’ αυτόν σε επίπεδο προσωπικής ζωής, σε φιλίες και σε διαπροσωπικές σχέσεις.
Το βιβλίο περιγράφει έναν επιστημονικό αγώνα δρόμου, από κάθε άποψη συναρπαστικό!
