«Στη Μέση Ανατολή, όπως και στην Ουκρανία, ο Τραμπ ανακαλύπτει ότι τα απλά κόλπα εκφοβισμού δεν μπορούν να επιλύσουν τις πολύπλοκες διεθνείς κρίσεις», γράφει ο Ράφαελ Μπερ στον Guardian, θέτοντας επί τάπητος και την τακτική της ασυνέπειας που ακολουθεί ο 79χρονος μεγιστάνας. Όλα αυτά στον απόηχο της οργής που έδειξε ο πρόεδρος των ΗΠΑ για τη συμπεριφορά Ιράν και Ισραήλ, αλλά και για τις αποκαλύψεις του CNN και του New York Times.
«Μπορεί να το κάνω, μπορεί και όχι», είχε πει στους δημοσιογράφους έξω από τον Λευκό Οίκο την περασμένη εβδομάδα, σε ερώτηση για το εάν θα επέμβει στο Ιράν. «Έπειτα από μερικές ημέρες αμερικανικά βομβαρδιστικά ήταν καθ’ οδόν. Κάποιοι περίμεναν ότι θα συμβεί. Άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του Κίρ Στάρμερ, είχαν δηλώσει επίσημα ότι δεν το περίμεναν. Κανείς δεν το γνώριζε. Το δόγμα του απρόβλεπτου δεν θα είχε παραβιαστεί ούτε έτσι ούτε αλλιώς.
Εφαρμόζεται επίσης στην οικονομική και εσωτερική πολιτική. Η τακτική της απροσδιοριστίας θα μπορούσε να είχε γίνει για τους δασμούς ή για την απόφαση να βγάλει στους δρόμους τους πεζοναύτες στο Λος Άντζελες», αναφέρει ο Μπερ.
Αισθητή η ένταση και στη Χάγη
«Αυτή η ένταση είναι αισθητή στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη. Ο Τραμπ δεν κρύβει την περιφρόνησή του για τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες. Δυσανασχετεί με την εξάρτησή τους από το Πεντάγωνο για θέματα ασφαλείας. Δεν έχει πειστεί ότι η υπεράσπιση της ηπείρου τους, ιδίως της γωνιάς της που δέχεται επίθεση από τη Ρωσία, είναι πρόβλημα των ΗΠΑ. Η απειλή που διατύπωσε για λίγο στην πρώτη του θητεία να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ αν τα άλλα μέλη δεν αρχίσουν να πληρώνουν τα δικά τους έξοδα εξακολουθεί να πλανάται πάνω από τη συμμαχία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να προσπαθήσουν να κρατήσουν τον Τραμπ στο πλευρό τους, ενώ παράλληλα να σχεδιάσουν έκτακτα μέτρα για την ημέρα που θα αποφασίσει να τους εγκαταλείψει.
Ο Μάθιου Γουίτακερ, μόνιμος αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, προσπάθησε να είναι καθησυχαστικός ως προς αυτό το σημείο στη σύνοδο κορυφής, δηλώνοντας ότι «ποτέ δεν ήταν πιο δεσμευμένος». Αλλά παραδέχθηκε επίσης άγνοια για το τι μπορεί να κάνει στην πραγματικότητα ο Τραμπ. «Δεν θέλω… να ισχυριστώ ότι μπορώ να διαβάσω το μυαλό του και να ξέρω τι πρόκειται να πει».
Αυτό είναι το δόγμα: κανείς δεν ξέρει. Αυτό αναγκάζει τα μέλη του ΝΑΤΟ σε έναν αμήχανο χορό, εκτελώντας προς όφελος του Τραμπ, αλλά και δουλεύοντας γύρω του. Θέλουν να τον εντυπωσιάσουν με τις οικονομικές τους φιλοδοξίες, υποσχόμενοι να δαπανήσουν το 5% του εθνικού τους ΑΕΠ για την άμυνα μέχρι το 2035. Αλλά γνωρίζουν επίσης ότι δεν πρέπει να περιμένουν καμία αμοιβαία δέσμευση, ή καμία που να είναι αξιόπιστη», σημειώνει ο αρθρογράφος του Guardian.
Η αβεβαιότητα που πλανάται
«Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή ανεβάζει ξανά στα ύψη το αίσθημα αβεβαιότητας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να παραμείνουν επικεντρωμένοι στην Ουκρανία και στην προοπτική η Ρωσία να στρέψει την εδαφική της επιθετικότητα σε κάποιο άλλο τμήμα της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ. Αυτοί οι υπολογισμοί κρατούν τους Ευρωπαίους ξύπνιους τη νύχτα, αλλά όχι τον Τραμπ που δεν αναγνωρίζει τη Ρωσία ως επιτιθέμενο στην Ουκρανία και θα έβλεπε ευχαρίστως τον πόλεμο να τελειώνει με όρους που αφήνουν το ΝΑΤΟ ταπεινωμένο και τον Πούτιν ενθαρρυμένο και σηματοδοτούν μια καθοριστική για την εποχή μετατόπιση της ισορροπίας της παγκόσμιας ισχύος μακριά από τη δημοκρατία.
Αλλά η διαμόρφωση της επιλογής με μεγάλους γεωστρατηγικούς όρους συσκοτίζει τα μικρότερα κίνητρα, τα οποία συχνά είναι τα σημαντικότερα με τον Τραμπ. Δεν θέλει να πάρει το μέρος του Κιέβου επειδή αυτό έκανε ο Τζο Μπάιντεν. Δεν είναι ο δικός του σκοπός και γι’ αυτό το θεωρεί χαζό».
«Αυτό δεν συμβαίνει με το Ιράν. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ οφείλουν, δημοσίως τουλάχιστον, να κρίνουν τη στρατιωτική επέμβαση του Τραμπ σαν να έγινε σύμφωνα με ένα συμβατικό διπλωματικό και στρατηγικό υπολογισμό: η προοπτική να χειρίζεται η Τεχεράνη δυνάμεις πυρηνικής αποκάλυψης είναι πραγματικά αποτρόπαια- οι διαπραγματεύσεις δεν απέδωσαν καρπούς. Ίσως υπήρχε λόγος να αμφισβητηθούν οι εκτιμήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που έλεγαν το Ιράν δεν περνούσε το κατώφλι όσον αφορά την ετοιμότητά του.
Αλλά αυτά είναι επιχειρήματα εκλογίκευσης, εκ των υστέρων προσαρμοσμένα σε μια επιλογή που ο Τραμπ έκανε τόσο από ματαιοδοξία όσο και από οποιοδήποτε πιο εξελιγμένο κίνητρο. Τον έσπρωξε στον πόλεμο ο Μπενιαμίν Νετανιάχου. Ο ισραηλινός πρωθυπουργός φαίνεται να εκμεταλλεύτηκε την αποστροφή του προέδρου των ΗΠΑ να φανεί αδύναμος και την απεριόριστη όρεξή του για δόξα. Η πρώιμη ισραηλινή επιτυχία – ένα εξαιρετικό κατόρθωμα της στρατιωτικής κατασκοπείας που εξουδετέρωσε ανώτερους Ιρανούς διοικητές και περιουσιακά στοιχεία – προσέφερε στον Τραμπ την προοπτική να ανέβει σε μια νικηφόρα επιχείρηση και να αρπάξει τα εύσημα για τη νίκη».
«Η θεωρία του χάους»
«Οι υπαινιγμοί ότι βρισκόταν στην ατζέντα η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν μπορεί να ώθησαν τον Αλί Χαμενεΐ, προς την κατεύθυνση της κατάπαυσης του πυρός, με βάση το σκεπτικό ότι η πρόωρη συνθηκολόγηση με διατήρηση κάποιας εξουσίας, αν και δυσάρεστη, είναι προτιμότερη από τη δολοφονία. Ανώτεροι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου επέμεναν ότι οι πολεμικοί στόχοι περιορίζονταν στον περιορισμό της πυρηνικής απειλής, αλλά δεδομένου ότι δεν γνώριζαν καν ότι επρόκειτο για πόλεμο, η εξουσία τους επί του θέματος είναι αμφισβητήσιμη.
Οι υποστηρικτές του Τραμπ λένε ότι αυτό είναι η απόδειξη ότι το ασταθές στυλ του λειτουργεί. Στις στρατηγικές σπουδές είναι γνωστό ως «θεωρία του τρελού». Απορρίπτοντας τις προστατευτικές μπάρες, δείχνοντας έτοιμος να κάνει κάτι παράλογο, αναγκάζει έναν εχθρό να επιλέξει την προσοχή. Ο προφανής κίνδυνος είναι ότι διδάσκει επίσης στον υπόλοιπο κόσμο την αξία της τρέλας. Οι ηγέτες του Ιράν θα είναι περισσότερο πεπεισμένοι από ποτέ ότι μόνο τα πυρηνικά όπλα μπορούν να εγγυηθούν την κυριαρχία τους. (Η άποψη αυτή θα διατηρηθεί μέχρι την αλλαγή καθεστώτος, αφού κανένα από τα βιώσιμα σενάρια δεν οδηγεί σε άνθιση της φιλοδυτικής δημοκρατίας στην περιοχή. Οι ατομικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης μπορεί να ανατραπούν κατά χρόνια, αλλά η υπόθεση της μη διάδοσης με διαπραγματεύσεις και σε πολυμερή βάση βρίσκεται επίσης σε κίνδυνο)».
«Αυτό δεν ενδιαφέρει τον Τραμπ. Σκέφτεται με όρους εύκολων νικών, χωρίς τις συνέπειες. Εξ ου και ο αισθητός εκνευρισμός του με το Ισραήλ και το Ιράν που παραβιάζουν την εκεχειρία και γενικά δεν ξέρουν «τι στο διάολο κάνουν». Γνωρίζει ότι μοιάζει να τον κοροϊδεύει ο Νετανιάχου, όπως κάποτε έδειξε μια αναλαμπή εκνευρισμού με τον Πούτιν που τον «χτύπησε» μαζί του στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Υποσχέθηκε στους Αμερικανούς ψηφοφόρους συμφωνίες. Θυμώνει όταν ο κόσμος του τις στερεί.
Αυτό είναι μια φυσική λειτουργία του δόγματος της απρόβλεπτης κατάστασης. Το να λες σε άλλες χώρες ότι δεν μπορούν ποτέ να ξέρουν τι θα κάνεις τις κάνει να μην ανταποκρίνονται τόσο εύκολα στη διπλωματία- λιγότερο προσοδοφόρες στις διαθέσεις ενός προέδρου των ΗΠΑ. Τότε μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο. Ο Τραμπ βασίζεται στην ασταθή προσωπικότητά του για να επιβάλει τον έλεγχο σε καταστάσεις που δεν κατανοεί, δημιουργώντας χάος που εκθέτει την ανικανότητά του, η οποία με τη σειρά της τον προκαλεί να τραβάει με πιο αυθαίρετη μανία τους μοχλούς της εξουσίας του», καταλήγει ο Ράφαελ Μπερ.
Διαβάστε επίσης
Εύθραυστη εκεχειρία στη Μέση Ανατολή, «πόλεμος» Τραμπ – ΜΜΕ για τις επιχειρήσεις στο Ιράν