Τα θέματα που μπαίνουν στις πανελλαδικές εξετάσεις τραβούν, πάντα, το ενδιαφέρον μας, και προκαλούν ποικίλες συζητήσεις, ενίοτε και έντονες συγκρούσεις. Διαμαρτυρίες και καταγγελίες… Δεν θα σχολιάσω αν ήταν δύσκολα τα θέματα, αναμενόμενα ή απρόσμενα. Θα εστιάσω στο περιεχόμενο των Κειμένων που είχαν να μελετήσουν οι εξεταζόμενοι και να απαντήσουν στα σχετικά ερωτήματα.
Αξίζει να δούμε λίγο από τα ίδια τα κείμενα.
Από το 1ο Κείμενο, αντιγράφω:
«Η αξία της δημιουργικότητας είναι πολιτιστικά, κοινωνικά αλλά και οικονομικά αδιαμφισβήτητη, εξ ου και η ένταξή της στους γενικούς εκπαιδευτικούς στόχους ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ. Η δυναμική σχέση της εκπαίδευσης μέσω των ΤΕΧΝΩΝ με τη δημιουργικότητα έχει επιβεβαιωθεί ερευνητικά […] Στο ίδιο πνεύμα, εντοπίζεται ισχυρή σχέση ανάμεσα στην ενασχόληση με τις τέχνες και στην ανάπτυξη της φαντασίας, την κατανόηση σύνθετων εννοιών και την ανάληψη πρωτοβουλιών για την εξεύρεση λύσεων σε προβληματικές καταστάσεις.[…]»
* Τα συγκεκριμένα αποσπάσματα είναι εξόχως διαφωτιστικά, καθώς θίγουν δύο βασικά σημεία ενός εκπαιδευτικού συστήματος:
1ο) τι έχει αξία στην εκπαίδευση, και
2ο) ποια θέση έχει στο δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα αυτό που “παγκόσμια” – σύμφωνα με το κείμενο – έχει αξία. Και κατά πόσο, αυτό, εκτιμάται από τη συγκεκριμένη κυβέρνηση και το σχετικό υπουργείο της.
Η απάντηση είναι ξεκάθαρα – και απογοητευτικά – καταδικαστική για το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Για το Δημόσιο σχολείο. Και ιδιαίτερα για το περιεχόμενο σπουδών, που έχει επιβάλλει το υπουργείο Παιδείας και η κυβέρνηση στα ΓΕ.Λ. της χώρας μας! ΓΙΑΤΙ;
Απλά, γιατί το Γενικό Λύκειο δεν καλλιεργεί την κριτική/συνδυαστική σκέψη. Τη δημιουργικότητα των μαθητών και μαθητριών δηλαδή, παρά μόνο την αποστήθιση, τη στερεότυπη σκέψη, και τον τυποποιημένο λόγο. (παρ’ όλες τις μεγαλοστομίες τους, πώς εργάζονται περί του αντιθέτου… δήθεν). Και κατά δεύτερο λόγο, επειδή οι Τέχνες δεν υπάρχουν στα Λύκειά μας! Τις έχουν καταργήσει (ίσως, ακριβώς, ως επικίνδυνες για τη διαμόρφωση ανεξάρτητης και δημιουργικής σκέψης). Όπως, “απέβαλαν” και τα μαθήματα – κοινωνιολογία, φιλοσοφία, ιστορία της τέχνης – που θα μπορούσαν να καλλιεργήσουν τη “δημιουργική ικανότητα” των νέων!
* Αυτόματα, σχεδόν, έρχεται η σκέψη στην “αξιολόγηση”, που τόσο αρέσει στην κυβέρνησή μας. Πώς αξιολογείται η ίδια; Ακατάλληλη, ίσως, και επικίνδυνη για να διαχειρίζεται τον ύψιστο θεσμό, που λέγεται Δημόσιο Σχολείο.Από το 2ο Κείμενο μεταφέρω τις δύο τελευταίες παραγράφους:
«Και τώρα που γνωρίζουμε ότι αυτή η ικανότητα [δημιουργικότητα/συνδυαστική σκέψη] ξεκινά νωρίς, μπορούμε να εξετάσουμε όλους αυτούς τους βιολογικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορεί να την επηρεάσουν. Για παράδειγμα η φτώχεια, το ανθυγιεινό περιβάλλον διαβίωσης, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονιών, η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης και η κακή διατροφή είναι γνωστοί παράγοντες που επιδρούν στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.»
Πιο αποκαλυπτικά κείμενα, δύσκολα θα βρίσκαμε!
Το κείμενο μάς βάζει να σκεφτούμε, απλά: πόσο νοιάζεται αυτό το πολιτικό σύστημα, πόσο ενδιαφέρεται και πόσο υλοποιεί πολιτικές, που θα βοηθούσαν τα παιδιά της ελληνικής οικογένειας να αναπτύξουν “αυτή την ικανότητα”;
Πώς αξιολογείται το υπουργείο και η κυβέρνηση για το προκείμενο; (αυτοί που τόσο κόπτονται για την αναγκαιότητα της αξιολόγησης – των εκπαιδευτικών μόνο, βεβαίως – και την προβάλλουν σαν πανάκεια, για κάθε δυσλειτουργία και υστέρηση του δημόσιου σχολείου!)Από το 3ο Κείμενο (του Γιώργου Ιωάννου) πολύ δυνατό σημείο του η τελευταία περίοδος, (και περιορίζομαι στην αποθησαύρισή της) με την οποία κλείνει:
«Θα ήθελα, είναι αλήθεια, προ πολλού να ήμουν εργάτης • παράλληλα όμως να έχω αυτή την ίδια ψυχή, τις ίδιες γνώσεις και τα ίδια μυαλά.» (!!!)Το Θέμα Δ τώρα.
Το “βάρος” έχει το ρήμα ΟΦΕΙΛΕΙ. Εδώ θα έπρεπε να εστιάσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες και να εκθέσουν τις σκέψεις τους. Γιατί, ένα σύγχρονο σχολείο, οφείλει να καλλιεργεί τη δημιουργικότητα;
Οφείλει! Γιατί;
Ιδέες μπορούσαν να αντλήσουν από τα κείμενα (1 και 2). Ακόμη και αν δεν είχαν διδαχτεί κάτι σχετικό στο σχολείο τους τα κείμενα προσέφεραν “πλούτο” απλόχερα.
Οφείλει να το κάνει. Το κάνει;
Σαφώς όχι! Αυτό το ξέρουν βιωματικά τα παιδιά.
Γιατί δεν “καλλιεργεί τη δημιουργικότητα των μαθητών και των μαθητριών” το σχολείο;
Δεν θα ήταν σκόπιμο και όμορφο και δημιουργικό να γράψουν κάτι πάνω σε αυτό το “τεράστιο” ΓΙΑΤΙ;
Αυτές οι σκέψεις επί της ουσίας των θεμάτων.
Οι μαθητές και οι μαθήτριές μας ας μην αφήσουν να τους καταστρέψουν τη δημιουργικότητά τους, την ορμή για τη γνώση και την αθωότητά τους. Η ζωή τούς χρειάζεται “δημιουργικούς”, με φαντασία, και έτοιμους να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για να βρίσκουν λύσεις σε προβληματικές καταστάσεις. Ενεργούς πολίτες, δηλαδή, με κριτική σκέψη και διάθεση να συγκρουστούν για τα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα του ανθρώπου._
* Υ.Γ. Σε τέτοιες στιγμές χειραγώγησης και αποσάθρωσης του Δημόσιου σχολείου φαίνεται να δικαιώνεται το εμβληματικό έργο του Ίβαν Ίλιτς: “Κοινωνία χωρίς σχολεία” (!)
Ουτοπίες…
Απομεινάρια μιας εποχής με “γίγαντες” της σκέψης, που σημάδεψαν τα χρόνια σπουδών μας, και τη νεανικότητά μας.
Ο Απόστολος Σιέρρας είναι φιλόλογος. Μέλος της Συντονιστικής ομάδας Λάρισας της Πανελλήνιας Ένωσης Συνταξιούχων Εκπαιδευτικών
