Ούτε ένα ούτε δύο αλλά 25 εκατομμύρια ευρώ έχει δώσει την τελευταία δεκαετία ο ΟΠΕΚΕΠΕ στη Neuropublic, εταιρεία πληροφορικής που από το 2009 λειτουργεί ως αποκλειστικός τεχνικός διαχειριστής τoυ πληροφοριακού συστήματος του «αμαρτωλού» οργανισμού. Με πρακτικές που θυμίζουν καρτέλ η Neuropublic κατοχύρωσε σχεδόν μονοπωλιακά την τεχνολογική «πίτα» του αγροτικού πληροφοριακού συστήματος του ΟΠΕΚΕΠΕ, με ένα μόνο διάλειμμα την περίοδο 2022-23, όταν για πρώτη φορά επιχειρήθηκε η χρήση δημόσιου cloud. Παρά το προσωρινό αυτό κενό, η εταιρεία επανήλθε γρήγορα συνεχίζοντας να αναλαμβάνει συστηματικά κρίσιμα έργα και κρατώντας ουσιαστικά στα χέρια της τα «κλειδιά» της διαχείρισης των κοινοτικών ενισχύσεων.
Πλέον, μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ερευνά και τις εταιρείες Neuropublic και Gaia Επιχειρείν (στην τελευταία έχει συμμετοχή η Τράπεζα Πειραιώς) και συγκεκριμένα τον ρόλο που τυχόν διαδραμάτισαν, σε συνεργασία με πρόσωπα-κλειδιά μέσα στον ΟΠΕΚΕΠΕ, στο στήσιμο ενός πανίσχυρου συστήματος διαμεσολάβησης και νομής ευρωπαϊκών πόρων.
Με διεθνείς διαγωνισμούς-εξπρές ήδη από το 2014 κομμένους και ραμμένους στα μέτρα της, με ασφυκτικά μικρές προθεσμίες, η Neuropublic κάθε χρόνο αναλάμβανε τα έργα για αναβάθμιση και ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος του ΟΠΕΚΕΠΕ. Οι αναβαθμίσεις παρουσιάζονταν ως «τεχνικά απαραίτητες», όμως στην πράξη επρόκειτο για επαναλαμβανόμενες εργασίες χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο – σχεδόν copy/ paste συμβάσεις για ένα έργο που ήταν ήδη στημένο. Ετσι, όπως λένε πηγές ακόμα και μέσα από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, οι περιβόητες αυτές «αναβαθμίσεις» για τις οποίες πληρωνόταν αδρά η Neuropublic κάθε χρόνο δεν ήταν τίποτε άλλο παρά προσχηματικές επαναλήψεις του ίδιου έργου.
Το Documento ξετυλίγει το νήμα μιας κρατικά επικυρωμένης μονοκρατορίας αποκαλύπτοντας το modus operandi αυτής της μονοπωλιακής συνεργασίας.
Διαχρονικός ανάδοχος
Με πρακτικές καρτελικού τύπου η Neuropublic κατάφερε να παγιώσει για χρόνια τον ρόλο της ως αποκλειστικού τεχνικού διαχειριστή του πληροφοριακού συστήματος αγροτικής ανάπτυξης του ΟΠΕΚΕΠΕ. Μέσω αλλεπάλληλων συμβάσεων για την περίοδο 2014-27 (με ένα μικρό διάλειμμα την περίοδο 2022-23) η παρουσία της εν λόγω εταιρείας είναι κάτι παραπάνω από σταθερή, σχεδόν αυτόματη, χωρίς κανέναν ουσιαστικό ανταγωνισμό.
Ας δούμε βήμα βήμα πώς χτίστηκε ένα από τα πιο ανθεκτικά τεχνολογικά «μονοπώλια» του ελληνικού δημοσίου με κρατική σφραγίδα.
Η εταιρεία πληροφορικής Neuropublic ιδρύθηκε το 2003 από τον Τάσο Γαργαλάκο. Επειδή η Κομισιόν πίεζε την Ελλάδα να ψηφιοποιήσει την αγροτική γη την περίοδο 2005-10, το υπουργείο Γεωργίας το 2009, επί υπουργίας Σωτήρη Χατζηγάκη, προκειμένου να αποφύγει τυχόν ποινές, ανέθεσε το έργο στην ΑΓΡΟΓΗ ΑΕ που είχε μοναδικό μέτοχο τον εκάστοτε υπουργό Γεωργίας.
Ως ανώνυμη εταιρεία του δημοσίου η ΑΓΡΟΓΗ δεν μπορούσε να μπει στο σύστημα του ΟΠΕΚΕΠΕ, ενός ΝΠΙΔ δηλαδή, και να αντλήσει τα δεδομένα. Κάπως έτσι, στη θέση του «μεσάζοντα» μπήκε η Neuropublic, η οποία από το 2009 έως το 2021 λειτουργούσε ως αποκλειστικός διαχειριστής της ροής των δεδομένων. Δηλαδή μέσω Neuropublic η ΑΓΡΟΓΗ έπαιρνε τα αρχεία από τη βάση του ΟΠΕΚΕΠΕ, τα ψηφιοποιούσε και τα επέστρεφε στον οργανισμό.
Το 2014 ιδρύθηκε από τη Neuropublic –σε συνεργασία με την Τράπεζα Πειραιώς– η Gaia Επιχειρείν και ορίστηκε από τον ΟΠΕΚΕΠΕ ως «φορέας συντονισμού» για την υποβολή των αγροτικών δηλώσεων (ΟΣΔΕ). Ενεργούσε ως μεσάζοντας μεταξύ του ΟΠΕΚΕΠΕ, των αγροτών και των Κέντρων Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ) και εισέπραττε προμήθεια 7 ευρώ ανά αίτηση από περίπου 650.000 παραγωγούς κάθε χρόνο.
Εργο… σε επανάληψη
Ας επιστρέψουμε όμως στη Neuropublic. Ξεσκονίζοντας τα αρχεία της Διαύγειας και του ΚΗΜΔΗΣ, εντοπίσαμε ένα σταθερό μοτίβο ανάθεσης συμβάσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ στη Neuropublic για το ίδιο ακριβώς έργο, σχεδόν copy/ paste κάθε φορά. Και μάλιστα τα έργα αυτά ανατέθηκαν μέσω διεθνούς ηλεκτρονικού διαγωνισμού με ανοιχτή διαδικασία.
Ετσι, από την έρευνα του Documento προέκυψε ότι για τα έτη 2014-2021 ανατίθεται στη Neuropublic το έργο που περιλαμβάνει τη «Συντήρηση, υποστήριξη και επέκταση του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Πληρωμών της Ενιαίας Αίτησης Εκμετάλλευσης (Ο.Π.Σ.Ε.Α.Ε.) και την διαχείριση των αιτήσεων, την Αναβάθμιση του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Αγροτικής Ανάπτυξης (Ο.Π.Σ.Α.Α.) για την εφαρμογή των απαιτήσεων του νέου προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης (2014-2020) και την Υποστήριξη και λειτουργία της απαραίτητης πληροφοριακής υποδομής: το υ Internet Data Center (I.D.C.) του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., παροχή υποδομής και υπηρεσιών D.R.S. (Disaster Recovery site) και B.C.P. (Business Continuity Plan)».
Τι σημαίνει αυτό; Οτι κάθε χρόνο πληρώναμε γύρω στο 1,5 εκατομμύριο ευρώ για το ίδιο, ανακυκλωμένο έργο, χωρίς ουσιαστικές αλλαγές, χωρίς καινοτομία και βελτιώσεις. Το συνολικό κόστος γι’ αυτά τα έργα ξεπέρασε τα 10,5 εκατομμύρια ευρώ.
Κι έτσι εγείρεται ένα απλό αλλά ουσιώδες ερώτημα: Γιατί ήταν απαραίτητη αυτή η «πολυπόθητη» αναβάθμιση και υποστήριξη σε ετήσια βάση;
Για όλους όσοι διαβάζουν ανάμεσα στις γραμμές δημιουργούνται εύλογες υποψίες περί «μπίζνας» του δημοσίου με συγκεκριμένη ιδιωτική εταιρεία.
Τα έργα αυτά, που ανατέθηκαν επανειλημμένα στη Neuropublic, θα μπορούσαν να είχαν υλοποιηθεί με πολύ μικρότερο κόστος, καθώς το λογισμικό που δήθεν τέθηκε επανειλημμένα προς δημιουργία και βελτίωση ήταν ήδη διαθέσιμο και δεν απαιτούνταν σημαντικές τροποποιήσεις ή νέες αναπτύξεις.
Μάλιστα, το Documento απευθύνθηκε στον ΟΠΕΚΕΠΕ ζητώντας όλες τις συμβάσεις που υπέγραψε με τη Neuropublic την περίοδο 2014 έως σήμερα. Η απάντηση; Μας παρέπεμψε στο σάιτ του οργανισμού για να δούμε τις αναρτημένες δημόσιες συμβάσεις.
Διαγωνισμοί για το θεαθήναι
Ωστόσο, τα περίεργα δεν σταματούν εδώ. Υπάρχει και συνέχεια. Eπισφράγιση όσων αποκαλύπτουμε είναι το εξής:
Οι αναθέσεις των έργων έγιναν στη Neuropublic μέσω διεθνούς ηλεκτρονικού διαγωνισμού. Δηλαδή εταιρείες του εξωτερικού μπορούσαν να συμμετέχουν στον διαγωνισμό. Τις περισσότερες φορές όμως η προθεσμία υποβολής προσφορών ήταν ένας μήνας. Μια εταιρεία του εξωτερικού, που ίσως θα μπορούσε να προσφέρει τις υπηρεσίες με πολύ χαμηλότερο κόστος, πώς θα προλάβαινε μέσα σε μόλις έναν μήνα να ενημερωθεί για τον διαγωνισμό, να κατανοήσει τη λειτουργία του ΟΠΕΚΕΠΕ και να συγκεντρώσει όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διακήρυξη του 2016, που δημοσιεύθηκε στις 14 Δεκεμβρίου και έδινε προθεσμία υποβολής προσφορών από τις 6/1/2017 έως τις 11/1/2017. Δηλαδή δόθηκαν μόλις πέντε μέρες για ένα έργο που κόστιζε 2.200.000 ευρώ. Μέχρι και η… περίφημη ΑΑΔΕ των απευθείας αναθέσεων –και όχι μόνο– αναφορικά με τους διεθνείς ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς δίνει ένα περιθώριο περίπου τριών μηνών για την υποβολή προσφορών από τις εταιρείες που θέλουν να συμμετάσχουν σε ένα έργο.
Φαίνεται λοιπόν ότι οι προθεσμίες και οι διαδικασίες λειτουργούσαν ως φίλτρο αποκλεισμού εταιρειών, κατακερματίζοντας παράλληλα τον ανταγωνισμό. Μοιάζουν δηλαδή να ήταν σχεδιασμένες για να εξασφαλίσουν την επαναλαμβανόμενη ανάθεση των έργων στην ίδια εταιρεία, αποκλείοντας ουσιαστικά κάθε πραγματικό ανταγωνισμό.
Το μικρό διάλειμμα
Η διετία 2022-23 ήταν η μοναδική περίοδος κατά την οποία οι αιτήσεις, πραγματικών και μη δικαιούχων, γίνονταν σε δημόσιο cloud και όχι στο ελεγχόμενο νέφος από τις ιδιωτικές εταιρείες-μεσάζοντες του ΟΠΕΚΕΠΕ. Συγκεκριμένα, την περίοδο της πανδημίας οι αγρότες δεν μπορούσαν να μεταβούν στα ΚΥΔ, όπου γίνονταν έως τότε οι δηλώσεις. Ετσι, για δύο χρόνια λειτούργησε το σύστημα υποβολής των αιτήσεων ΟΣΔΕ (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου, δηλαδή εκείνο που καταγράφει τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις) μέσω του gov.gr, με τη χρήση ενός ανοιχτού λογισμικού που παρεχόταν δωρεάν στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Δηλαδή η χρήση αυτού του συστήματος έβγαλε εκτός παιχνιδιού τον τεχνικό σύμβουλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, τη Neuropublic. Το 2023, επί υπουργίας Λευτέρη Αυγενάκη, δούλευαν και τα δύο συστήματα, ενώ το δημόσιο cloud καταργήθηκε τελικά το 2024 κι έτσι επί υπουργίας Κώστα Τσιάρα επανήλθε αποκλειστικά η αίτηση της Gaia Επιχειρείν μέσω του νέφους του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Για να επανέλθουμε στα προνόμια της Neuropublic σε ό,τι αφορά την ανάληψη των συμβάσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, βρήκαμε ότι:
Στις 7/6/2023 κηρύχθηκε διεθνής ηλεκτρονικός διαγωνισμός για τη «Συντήρηση των Πληροφοριακών Συστημάτων που υποστηρίζουν τη διαχείριση του ΕΓΤΕ και του ΕΓΤΑΑ για τις ανάγκες μετάβασης στο ΣΣ της νέα ΚΑΠ» με προθεσμία υποβολής προσφορών από τις 12/6/2023 έως τις 7/7/2023. Δηλαδή κάτι λιγότερο από έναν μήνα. Μάλιστα, το κόστος ήταν 5.580.000 ευρώ συν ΦΠΑ. Προφανώς το έργο ανέλαβε η Neuropublic.
Βέβαια, οι δουλίτσες δεν σταματούν εδώ και ο ΟΠΕΚΕΠΕ συνεχίζει ακάθεκτος. Συγκεκριμένα, στις 16/6/2023 προκηρύχθηκε από τον ΟΠΕΚΕΠΕ διεθνής ηλεκτρονικός διαγωνισμός για την «Ανάπτυξη και προσαρμογή απαιτούμενων πληροφοριακών συστημάτων και διασυνδέσεων που θα υποστηρίξουν την ΚΑΠ 2023-2027». Η προθεσμία για την υποβολή προσφορών ήταν –κατά τον συνήθη τρόπο– περίπου ένας μήνας (22/6 έως 25/7) και το κόστος του έργου άγγιξε τα 19.840.000 ευρώ συν ΦΠΑ. Ως διά μαγείας, πάλι η Neuropublic έγινε η ανάδοχος εταιρεία. Αυτή τη φορά βέβαια μαζί με την Cognitera AE.
Οσο λοιπόν ερευνούσε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, κάποιοι στην Αθήνα συνέχιζαν ανενόχλητοι να δίνουν τα κλειδιά… στους ίδιους παλιούς «ενοίκους».
Ενιψε τας χείρας του ο ιδρυτής της εταιρείας
Ο ιδρυτής της Neuropublic Τ. Γαργαλάκος σε ερωτήματα που του είχε θέσει το Documento, με δεδομένο ότι η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για το διάστημα 2019-24 αφορά και την εταιρεία του, ένιψε τας χείρας του, υποστηρίζοντας για το διάτρητο σύστημα που επέτρεπε τη μεγάλη κομπίνα με τις κοινοτικές επιδοτήσεις ότι «το σύστημα ήταν του ΟΠΕΚΕΠΕ. Δεν ήταν σε ιδιωτικό cloud, αλλά σε cloud του ΟΠΕΚΕΠΕ. Το λειτουργούσε ο ΟΠΕΚΕΠΕ, όχι ιδιωτική εταιρεία. Η ιδιωτική εταιρεία έκανε μια δουλειά. Την έδωσε στον ΟΠΕΚΕΠΕ, την παρέλαβε όπως γίνονται δισεκατομμύρια παραδείγματα». Επέμενε μάλιστα ότι το μεγάλο φαγοπότι έγινε κατά το χρονικό διάστημα 2022 και 2023 όταν «άλλοι ήταν πάνω, δεν ήταν η Neuropublic».
Διαβάστε επίσης:
Γιάννης Οικονόμου στο Documento: Ο ΟΠΕΚΕΠΕ να αυτονομηθεί από εξωτερικούς συμβούλους
ΟΠΕΚΕΠΕ: Οριστικό το πρόστιμο 43,5 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
ΟΠΕΚΕΠΕ: Διαβεβαιώσεις Τσιάρα στους εργαζομένους για το μέλλον τους
Αιχμές Μαρκόπουλου για υπουργούς, ΟΠΕΚΕΠΕ και βία: «Κεφάλαιο για την παράταξη ο Δένδιας» (Video)
