Ουκρανία: Δυτικά ανταλλακτικά σε ρωσικά drones – Αποδίδουν οι κυρώσεις;
Η περίπλοκη διαδρομή προς τη Ρωσία.
Δεν περνάει νύχτα που η Ουκρανία να μην δεχτεί αεροπορική επίθεση από τη Ρωσία . Μόνο το βράδυ της περασμένης Κυριακής , σχεδόν 500 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πύραυλοι εκτοξεύτηκαν εναντίον στόχων στην Ουκρανία. Όπως αποδείχθηκε, σε πολλούς από αυτούς τους πυραύλους υπήρχαν εξαρτήματα δυτικής κατασκευής, όπως επισημαίνει σε άρθρο η DW.
Στις αρχές της εβδομάδας, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι το επεσήμανε αυτό σε ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμα, σημειώνοντας ότι με κάποιο τρόπο τα εξαρτήματα υψηλής τεχνολογίας – πλακέτες κυκλωμάτων, μικροτσίπ, αισθητήρες, μετατροπείς, ημιαγωγοί και μονάδες ελέγχου – είχαν όλα φτάσει στη Ρωσία, παρά τις δυτικές κυρώσεις στη χώρα.
Μετά την επίθεση της Κυριακής, έως και 100.000 εξαρτήματα διεθνώς προερχόμενα από τα συντρίμμια όπλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών βρέθηκαν , είπε. Πολλά προέρχονταν από τη Γερμανία και άλλα ευρωπαϊκά κράτη, καθώς και από τις ΗΠΑ και την Ταϊβάν.
Ο Ζελένσκι διατύπωσε σκληρές εκφράσεις για τους Δυτικούς συμμάχους του. Σχεδόν όλα τα εξαρτήματα βρίσκονται στην πραγματικότητα σε διεθνείς λίστες κυρώσεων και δεν επιτρέπεται η εξαγωγή τους στη Ρωσία.
«Εάν ορισμένες χώρες διακόψουν τα απροκάλυπτα κατακριτέα σχέδια προμήθειας στη Ρωσία κρίσιμων εξαρτημάτων για την παραγωγή πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών, η ρωσική απειλή θα μειωθεί δραστικά», υποστήριξε ο Ουκρανός πρόεδρος σε μήνυμα που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης X.
Η περίπλοκη διαδρομή προς τη Ρωσία
«Πρέπει να σημειωθεί ότι οι έλεγχοι εξαγωγών σε πολλά από αυτά τα αγαθά επιβλήθηκαν ακριβώς στην αρχή της μεγάλης ρωσικής επίθεσης , την άνοιξη του 2022», δήλωσε στην DW ο Μπένιαμιν Χίλγκενστοκ, ανώτερος οικονομολόγος στην Οικονομική Σχολή του Κιέβου ή KSE, ο οποίος επικεντρώνεται στις διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας. «Αυτοί οι έλεγχοι έχουν αυστηροποιηθεί σε κάποιο βαθμό [και] επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβουν και άλλες ομάδες προϊόντων, αλλά ουσιαστικά υπάρχουν καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού του πολέμου».
Τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια, η ΕΕ έχει επιβάλει 18 διαφορετικά πακέτα κυρώσεων στη Ρωσία λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία το 2022. Τον Ιούλιο, η ΕΕ ενέτεινε επίσης τους περιορισμούς στις εξαγωγές των λεγόμενων αγαθών «διπλής χρήσης» – δηλαδή προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για πολιτικούς όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Χίλγκενστοκ, πολλά τέτοια αγαθά εξακολουθούν να βρίσκουν τον δρόμο τους προς τη Ρωσία, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Συχνά εμπλέκονται πολλοί μεσάζοντες, για παράδειγμα, στην Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Τουρκία ή το Καζακστάν.
«Αυτό σημαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις, μια δυτική εταιρεία πωλεί νόμιμα το εξάρτημά της σε έναν επιχειρηματικό εταίρο σε άλλη χώρα. Αυτός ο εταίρος, με τη σειρά του, μεταπωλεί το εξάρτημα, και ούτω καθεξής, μέχρι που τελικά καταλήγει σε κάποιον που το μεταπωλεί και το στέλνει στη Ρωσία», εξήγησε ο ειδικός.
Το πρόβλημα είναι γνωστό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ έχει αρχίσει να επιβάλλει κυρώσεις σε μεσάζοντες σε τρίτες χώρες, οι οποίοι πωλούν προϊόντα στη Ρωσία.
«Αλλά φυσικά, αυτό είναι λίγο σαν παιχνίδι γάτας και ποντικιού», συνέχισε ο Χίλγκενστοκ, «επειδή είναι σχετικά εύκολο να δημιουργήσεις έναν νέο ενδιάμεσο μόλις τρεις πόρτες πιο κάτω στον ίδιο διάδρομο».
Δεν υπάρχει τρόπος ελέγχου των εξαγωγών
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του περασμένου έτους, ο Χίλγκενστοκ και οι συνεργάτες του στο KSE ανέλυσαν το διεθνές καθεστώς κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Αυτό που κάνει τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα είναι ότι πολλά από τα εξαρτήματα δεν κατασκευάζονται καν στις δυτικές χώρες . «Μπορεί να κατασκευάζονται από δυτικές εταιρείες, αλλά όχι απαραίτητα εδώ [στη Δύση], ίσως σε εργοστάσια στη Νοτιοανατολική Ασία, για παράδειγμα», εξήγησε ο Χίλγκενστοκ. «Αυτό σημαίνει ότι ορισμένα από αυτά τα εξαρτήματα δεν περνούν ποτέ καν φυσικά από το έδαφος της ΕΕ». Αυτός είναι ένας παράγοντας που καθιστά σχεδόν αδύνατο για τα τελωνεία της ΕΕ ή άλλες αρχές να επιθεωρήσουν τις εξαγωγές, είπε.
Ωστόσο, όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι οι κυρώσεις δεν έχουν καμία απολύτως χρησιμότητα, σημείωσε ο Χίλγκενστοκ.
«Δεν μπορούμε να περιμένουμε να εμποδίσουμε την εξαγωγή κάθε τσιπ υπολογιστή στη Ρωσία», υποστήριξε. «Γνωρίζουμε επίσης ότι η Ρωσία πληρώνει δραματικά υψηλότερες τιμές για αυτά τα εξαρτήματα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Και αυτό από μόνο του αποτελεί επιτυχία, επειδή σημαίνει ότι η Ρωσία λαμβάνει σημαντικά λιγότερα για τα ίδια χρήματα, πιθανώς ακόμη και κατώτερης ποιότητας, και ότι όλα χρειάζονται περισσότερο χρόνο, και υπάρχουν επανειλημμένες καθυστερήσεις».
Φυσικά, υπάρχουν βελτιώσεις που θα μπορούσαν να γίνουν, συνέχισε. Οι κατασκευαστές προϊόντων που υπόκεινται σε περιορισμούς θα πρέπει να είναι καλύτερα υπόλογοι για τον έλεγχο και την ασφάλεια των δικτύων διανομής τους, πρότεινε, και για τη διασφάλιση ότι τα προϊόντα που υπόκεινται σε κυρώσεις δεν θα καταλήγουν στη Ρωσία.
Απαιτείται πολιτική βούληση της ΕΕ
Ο χρηματοπιστωτικός τομέας προσέφερε θετικά παραδείγματα, επεσήμανε ο Χίλγκενστοκ: «Για δεκαετίες, υπήρχαν πολύ συγκεκριμένες απαιτήσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα σχετικά με το ξέπλυμα χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας».
Οι τράπεζες έχουν επενδύσει σημαντικούς πόρους σε εσωτερικές διαδικασίες και ελέγχους που τους επιτρέπουν να συμμορφώνονται με αυτούς τους κανόνες και τις απαιτήσεις, ώστε να γνωρίζουν τι είδους συναλλαγές πραγματοποιούν και με ποιον, εξήγησε.
«Πρέπει να φτάσουμε στο ίδιο σημείο με αυτόν [τον τομέα]. Αλλά αυτή είναι μια διαδικασία και απαιτεί χρόνο», παραδέχτηκε ο Χίλγκενστοκ.
Επιπλέον, για να συμβεί αυτό, απαιτείται γνήσια πολιτική βούληση για να προχωρήσουμε. Και δεν υπάρχει πραγματική συναίνεση επί του θέματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είπε.
Δεν είναι μόνο οι συνήθεις ύποπτοι — χώρες που συχνά υποστηρίζουν τη Ρωσία, όπως η Ουγγαρία ή η Σλοβακία — που έχουν μπλοκάρει μια τέτοια διαδικασία, επεσήμανε.
«Άλλες χώρες — συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας — δεν συμφωνούν απαραίτητα για πιο εκτεταμένο έλεγχο δέουσας επιμέλειας για τις εταιρείες».
Το συμπέρασμά του σχετικά με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας: «Υπάρχουν ακόμη κενά και αυτά τα κενά θα μπορούσαν να καλυφθούν».
