Ορόσημο για την πορεία των ρωσοτουρκικών σχέσεων και κατά συνέπεια των σχέσεων μεταξύ Αγκυρας και Δύσης αποτελεί η συνάντηση στο Σότσι του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν. Το βασικό αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν ένα μεγαλοπρεπέστατο «άδειασμα» του Ερντογάν από τον Ρώσο πρόεδρο, τόσο όσον αφορά την αναγνώριση του ρόλου τού πρώτου ως μεσολαβητή αλλά και όσον αφορά σε μια σειρά άλλων ζητημάτων, αφού από τη συνάντηση δεν προέκυψε τίποτε ουσιαστικό (κάποια συγκεκριμένη συμφωνία σε χαρτί) παρά μόνο λόγια.
Αρνήσεις και μεταβολές
Οι ξεκάθαρες και συνεχείς αρνήσεις του Πούτιν να αποδεχτεί τις τουρκικές εκκλήσεις για επιστροφή στην προηγούμενη ή ακόμη και σε νέα συμφωνία που θα αποκλιμάκωνε την ένταση με την Ουκρανία –τουλάχιστον όσον αφορά το θέμα των σιτηρών– αποτελούν ενδείξεις ότι η «ειδική σχέση» μεταξύ των δύο πλευρών αλλάζει μορφή. Πρόκειται για την ειδική εκείνη σχέση που ο Ερντογάν όλο το προηγούμενο διάστημα επικαλούταν ενώπιον των συμμάχων του στο ΝΑΤΟ ή στις συζητήσεις του με την Ευρώπη για να δικαιολογήσει την επαμφοτερίζουσα στάση του στο θέμα των κυρώσεων και όχι μόνο. Από τις δηλώσεις του ίδιου του Ερντογάν, μετά την πρώτη τετ α τετ συνάντηση των δύο αντρών από το 2022, γίνεται ξεκάθαρο ότι το βασικό μέλημά του είναι να διαφυλάξει την εικόνα του μεσολαβητή ζωντανή, μόνο και μόνο για να κερδίσει λίγο χρόνο μέχρι να προσαρμόσει τη στρατηγική του υπό τις πιέσεις των δυτικών συμμάχων του.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος: «Ως Τουρκία πιστεύουμε ότι θα φτάσουμε σε μια λύση που θα στέκεται στο ύψος των περιστάσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα». Συμπλήρωσε δε σε μια προσπάθεια να συνεχίσει να εμφανίζεται ως μεσολαβητής: «Η Ουκρανία θα πρέπει να μαλακώσει τη στάση της για να μπορούν να σημειωθούν κοινά βήματα με τη Ρωσία».
Οι όροι του Πούτιν
Από την πλευρά του ο Βλαντίμιρ Πούτιν στη συνέντευξη Τύπου ανέφερε χαρακτηριστικά: «Θα είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε το ενδεχόμενο μιας αναζωογόνησης της συμφωνίας για τα σιτηρά –και το είπα πάλι σήμερα στον κ. πρόεδρο– μόνο όταν όλα τα συμφωνηθέντα για την άρση των περιορισμών των εξαγωγών των ρωσικών γεωργικών προϊόντων έχουν πλήρως εφαρμοστεί». Μεταξύ άλλων ο πρόεδρος της Ρωσίας ξεκαθάρισε: «Το σχέδιο να προμηθεύσουμε με έναν τόνο ρωσικά σιτηρά την Τουρκία σε μειωμένη τιμή με στόχο την επεξεργασία τους σε τουρκικά εργοστάσια και την αποστολή τους σε χώρες που τα έχουν ανάγκη (σ.σ.: την οποία θα πληρώσει το Κατάρ, σύμφωνα με τον Ερντογάν) δεν αποτελεί εναλλακτική μιας συμφωνίας για τα σιτηρά». Σχετικά με τις τιμές των τροφίμων ο Πούτιν σημείωσε πως η Δύση λέει ψέματα ότι ευθύνεται η Ρωσία για τις αυξήσεις των τιμών και υποστήριξε ότι «σε πραγματικό επίπεδο δεν υπάρχει έλλειψη τροφής». Από όσα έγιναν γνωστά, οι δύο άντρες συζήτησαν μεταξύ άλλων και άλλα θέματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως η δημιουργία ειδικού διαμετακομιστικού σταθμού ρωσικού φυσικού αερίου στην Τουρκία αλλά και το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου, για τα οποία ναι μεν η Ρωσία εμφανίστηκε θερμή, αλλά χωρίς να υπάρχει επισήμως κάτι συγκεκριμένο που να προέκυψε από τη συνάντηση όσον αφορά τον χρονικό ορίζοντα των έργων.
Τις εξελίξεις στο Σότσι αλλά και την αναφορά Ερντογάν στη στάση της Ουκρανίας σχολίασε ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα, ο οποίος ξεκαθάρισε πως δεν θα αλλάξει στάση στο ζήτημα, αλλά ότι σημειώνει τις τουρκικές αναφορές για τις συζητήσεις στο Σότσι. Οπως συμπλήρωσε: «Θα πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε όμηροι του ρωσικού εκβιασμού. Η Ρωσία πρώτα δημιουργεί προβλήματα και μετά καλεί τους υπόλοιπους να τα επιλύσουν. Είναι ξεκάθαρο ότι υπερασπιζόμαστε όλες τις επί της αρχής θέσεις μας, ιδιαίτερα όσον αφορά την άσκηση πίεσης μέσω κυρώσεων στη Ρωσική Ομοσπονδία».
Τέλος στην «ειδική» σχέση
Οι ειδικοί αναλυτές πάντως εκτιμούν ότι η «ειδική σχέση» των δύο χωρών, όπως τουλάχιστον τη γνωρίζαμε μέχρι τώρα, δεν μπορεί να συντηρηθεί και κατά τα φαινόμενα στη νέα ισορροπία η σχέση αυτή υποβαθμίζεται στο «χρηστικό» κομμάτι. Ο Πούτιν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί την Τουρκία ως μοναδική του διέξοδο προς τη Δύση, παίζοντας παράλληλα με τον ιστό των τουρκικών σχέσεων με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Από την πλευρά του ο Ερντογάν σε πρακτικό επίπεδο εμφανίζεται να συνεχίζει να προσπαθεί να κερδίσει ό,τι μπορεί και από τις δύο πλευρές, ενώ παράλληλα στοχεύει στην αύξηση του αριθμού των ρόλων που διαδραματίζει η Τουρκία σε γεωπολιτικό επίπεδο. Και αν δεν τα καταφέρει να είναι μεσολαβητής για τα σιτηρά, θα γίνει σε κάποιο άλλο θέμα… Αν φυσικά το ΝΑΤΟ και η ΕΕ συνεχίσουν να το δέχονται.
