Ρύζι από την ανατολική Ασία, ντομάτες από την Τουρκία, πορτοκάλια από την Αίγυπτο, μέλι από την Κίνα και την Ουκρανία, κουτσομούρες από τη Βουλγαρία διοχετεύονται στην εγχώρια αγορά αφού πρώτα έχουν «βαφτιστεί» ελληνικά. Και οδηγούν σε αθέμιτο ανταγωνισμό σε βάρος των Ελλήνων παραγωγών ή απειλούν σε κάποιες περιπτώσεις –όταν είναι ψεκασμένα με ύποπτα χημικά– τη δημόσια υγεία, ενώ το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κοιμάται τον ύπνο του δικαίου.
Οι εισαγωγές νωπών προϊόντων, κυρίως φρέσκων φρούτων και λαχανικών αλλά και ρυζιού, κρέατος, γάλατος, μελιού, ψαριών κ.ά., συνήθως από τα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο, ενίοτε όμως κι από την Ασία, που «βαφτίζονται» παράνομα και παρουσιάζονται στην αγορά ως ελληνικά, δεν είναι φαινόμενο των ημερών μας. Εχει προϊστορία. Αρχισε να συζητείται όμως περισσότερο από πέρυσι, όταν κατά τις αγροτικές κινητοποιήσεις του Φεβρουαρίου 2024 από το σύνολο των παραγωγών του πρωτογενούς τομέα, από τους αγροτικούς συνεταιρισμούς της Κρήτης και της Μεσσηνίας έως τους ψαράδες του Βόλου, τους μελισσοκόμους και τους κτηνοτρόφους, παράλληλα με την αύξηση του κόστους παραγωγής, αναδείχτηκε ως θεμελιώδες πρόβλημα της ελληνικής παραγωγής.
Η έκταση του προβλήματος είναι λοιπόν τεράστια, αφορά όλους τους κλάδους της ελληνικής φυτικής και ζωικής παραγωγής και για να την αναδείξει το Documento σταχυολογεί σήμερα τέσσερις αναφορές παραγωγών στο πρόβλημα των «ελληνοποιήσεων» της τελευταίας χρονιάς:
Τον Φεβρουάριο 2024, κατά τις ημέρες των αγροτικών κινητοποιήσεων, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας Παναγιώτης Πεβερέτος διαμαρτυρόταν για τις ελληνοποιήσεις στη ζωική παραγωγή και περιέγραφε τους μηχανισμούς τους: «Οι ελληνοποιήσεις μάς κατατρώνε και τα προϊόντα που έρχονται από την Αίγυπτο, την Τουρκία ή τη Βουλγαρία είναι πολλά. Οι πολίτες έχουν εμπιστοσύνη στα ελληνικά προϊόντα, αλλά πού να τα βρουν; Ζητάνε ελληνικό μοσχάρι π.χ., όμως πού να το βρουν όταν μόνο το 15% του ελληνικού μοσχαρίσιου κρέατος παράγεται στην Ελλάδα και το υπόλοιπο έρχεται από τη Γαλλία και άλλες χώρες;».
Και πώς ακριβώς γίνονται οι ελληνοποιήσεις; Ο Π. Πεβερέτος εξηγούσε: «Αγοράζουν ένα ελληνικό μοσχάρι τον μήνα, κρατάνε το τιμολόγιο και με το ίδιο πουλάνε άλλα πέντε. Το ίδιο κάνουν με το γάλα. Φέρνουν το γάλα και το κάνουν ελληνικό με τη συμμετοχή κάποιων επίορκων κτηνοτρόφων. Δηλαδή πιάνω εγώ 50 τόνους γάλα, γράφω ότι έπιασα 100 και κόβω τιμολόγιο για 100. Εάν γίνει ο έλεγχος, ο μεταποιητής θα πει ότι το γάλα που πήρα είναι 100 τόνοι και έφτιαξα 25 τόνους φέτα».
Ελλειψη αλιεργατών
Τον Μάρτιο 2024 ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Μέσης Αλιείας Γιάννης Μπουντούκος έκανε λόγο για ελληνοποιήσεις τεράστιων εισαγωγών ξένων αλιευμάτων. Ειδικότερα, καταγγέλλοντας την έλλειψη αλιεργατών στη χώρα λόγω άρνησης της ελληνικής πρεσβείας στο Κάιρο να δώσει άδεια σε Αιγύπτιους ψαράδες που έκαναν πρώτη φορά αίτηση να έρθουν να δουλέψουν στην Ελλάδα, ο Γ. Μπουντούκος ανέφερε ότι τουλάχιστον 100 επιχειρήσεις με σκάφη γρι γρι και μηχανότρατες σε όλη τη χώρα είχαν καταστεί ανενεργές, ενώ άλλες δούλευαν για μέρος μόνο της αλιευτικής περιόδου λόγω έλλειψης αλιεργατών.
Το αποτέλεσμα, πρόσθετε ο πρόεδρος των αλιέων, ήταν η μείωση των εγχωρίως παραγόμενων αλιευμάτων –γαύρου, σαρδέλας, κολιού κ.λπ.– και η κάλυψη του κενού με εισαγωγές, π.χ. με κουτσομούρες Βουλγαρίας, μπακαλιάρους Τουρκίας. Σύμφωνα με την εκτίμησή του: «Τα εισαγόμενα αλιεύματα είναι διπλάσια από τις εγχώριες παραγόμενες ποσότητες, όμως πουθενά δεν δηλώνεται η χώρα προέλευσης κι ο κόσμος δεν ξέρει τι αγοράζει. Παίρνει ξένα αλιεύματα στις ίδιες τιμές με τα ελληνικά, αν και το κόστος σε Τουρκία και Βουλγαρία είναι 30% χαμηλότερο από το ελληνικό».
Τον Ιούνιο 2024 ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας (ΟΜΣΕ) Κώστας Λεονταράκης κατήγγειλε ότι «η αγορά έχει βουλιάξει από τα ελληνοποιημένα μέλια, με αποτέλεσμα τα ελληνικά μέλια να έχουν υποτιμηθεί». Αφετηρία του προβλήματος, όπως εξηγούσε, ήταν οι μεγάλες φωτιές της Εύβοιας και οι καύσωνες που ταλαιπώρησαν τις μέλισσες κι έριξαν την εγχώρια παραγωγή. Το κενό καλύφθηκε με εισαγωγές μελιού από την Κίνα και την Ουκρανία, όπου δεν υπήρχαν δασμοί λόγω πολέμου.
Τα εισαγόμενα αυτά μέλια όμως χρησιμοποιήθηκαν από μεγαλεμπόρους που εκμεταλλεύτηκαν διάφορα παραθυράκια στη νομοθεσία (π.χ., όταν ένα μέλι περιέχει κατά 60% μία συγκεκριμένη ποικιλία, επιτρέπονται η πρόσμειξή του με άλλα και η διατήρησή της ονομασίας του) για να κάνουν νοθεία αναμειγνύοντας μικρές ποσότητες ελληνικού μελιού με μεγάλες ποσότητες εισαγόμενου το οποίο βγήκε στην αγορά ως «ελληνικό μέλι». Ετσι, το γνήσια ελληνικό μέλι, όταν άρχισε να αυξάνεται ξανά η παραγωγή του, φαινόταν πανάκριβο και έμενε απούλητο.
Ντομάτες από Τουρκία
Τέλος, τον Οκτώβριο του 2024 πέντε αγροτικοί σύλλογοι της Κρήτης και της Μεσσηνίας με μια επιστολή-καταπέλτη προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστα Τσιάρα αναφέρθηκαν στην περιπέτεια ενός μεγάλου φορτίου ντομάτας από την Τουρκία που διακίνησε Ελληνας έμπορος μέσω τριγωνικής πώλησης με προορισμό το Ισραήλ, αλλά «εγκλωβίστηκε» στην Ελλάδα επειδή δεν είχε έγκυρα έγγραφα φυτοϋγειονομικών ελέγχων και το Ισραήλ δεν το παρέλαβε. Τα ίχνη του φορτίου βέβαια χάθηκαν και τον ίδιο μήνα η Ελλάδα πραγματοποίησε από την Τουρκία εισαγωγές 4,6 τόνων ντομάτας, χωρίς πουθενά να εμφανιστούν ντομάτες με τη σήμανση Τουρκίας στην αγορά.
«Εχουμε κατ’ επανάληψη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για προϊόντα που εισάγονται από τρίτες χώρες, “λουσμένα” με δηλητήρια, τα οποία φτάνουν στο τραπέζι των καταναλωτών ως υψηλής διατροφικής αξίας “ελληνικά – πιστοποιημένα” τρόφιμα» ανέφεραν στην επιστολή τους οι πέντε συνεταιρισμοί και συνέχισαν:«Οι Ελληνες αγρότες έχουμε εναρμονιστεί πλήρως με το πλαίσιο που έχει θεσπίσει η ΕΕ για τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων κι έχουμε σταματήσει εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια να χρησιμοποιήσουμε χημικά, που ευθύνονται για καρκινογενέσεις, τα έχουμε αντικαταστήσει μάλιστα με βιολογικά που έχουν πενταπλάσιο κόστος. Αντίθετα, οι Τούρκοι αγρότες χρησιμοποιούν τα χημικά, αφού ακόμη τους επιτρέπονται, κάνουν μάλιστα αλόγιστη χρήση, γιατί έχουν υψηλή αποτελεσματικότητα, επιτυγχάνοντας υψηλότερη παραγωγή με χαμηλότερο κόστος και βγάζοντας προϊόντα φορτωμένα με δηλητήρια».
Με δυο λόγια, «η ντομάτα από την Τουρκία αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία των καταναλωτών» κατέληγαν οι συνεταιρισμοί, «αλλά δεν γίνονται έλεγχοι όχι μόνο γιατί οι υπηρεσίες που θα έπρεπε να τους κάνουν έχουν πολύ λίγο κόσμο, αλλά κι επειδή δεν προβλέπονται εκ του νόμου. Η ΕΕ, που εφαρμόζει υποχρεωτικούς ελέγχους για υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε κάποια αγροτικά προϊόντα από την Τουρκία, δεν συμπεριλαμβάνει σε αυτά την ντομάτα, το δε υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει απορρίψει κατ’ επανάληψη τα αιτήματά μας για ελέγχους» κατέληγαν οι παραγωγοί, προφανώς γιατί «κάποιοι πολιτικοί κύκλοι επιθυμούν αυτές οι πρακτικές να συνεχίζονται και να μην αλλάξουν ποτέ».
«Ζητούμε περισσότερους και αυστηρούς ελέγχους» – Τι λέει στο Documento ο ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Incofruit Hellas
Τις ισχυρές υποψίες του για αθέμιτες πρακτικές στην αγορά φρούτων και λαχανικών, τις οποίες οι περιορισμένοι έλεγχοι του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αδυνατούν να εντοπίσουν, έχει κατ’ επανάληψη δημοσιοποιήσει και ο ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Incofruit Hellas Γιώργος Πολυχρονάκης.
«Εχουμε σοβαρές υποψίες ότι γίνονται εισαγωγές φρούτων και λαχανικών από τρίτες χώρες, τα οποία είτε εμφανίζονται στην εγχώρια αγορά μη φέροντα σήμανση της χώρας προέλευσης –άρα εκτιμούνται ως ελληνικά– είτε βαφτίζονται ελληνικά και εξάγονται, αλλά δεν είναι δυνατό να έχουμε βεβαιότητες. Τι τροφοδοτεί τις υποψίες μας; Εχουμε π.χ. τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που προκύπτουν από τις διασαφήσεις εισαγωγής για προϊόντα τρίτων χωρών ή από τις δηλώσεις Intrastat για τα διακινούμενα –εισαγόμενα και εξαγόμενα– αποστελλόμενα μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ 27 φρούτα και λαχανικά και το Μητρώο Εμπόρων Νωπών Οπωροκηπευτικών (ΜΕΝΟ) του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης όπου πρέπει να δηλώνονται όλες οι εισαχθείσες – αφιχθείσες ποσότητες νωπών φρούτων και λαχανικών. Αλλά βλέπουμε ότι τα στοιχεία που αφορούν τις εισαγωγές ανάμεσα στις δύο καταγραφές δεν συμφωνούν. Στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αναφέρεται π.χ. ότι το 2024 έγιναν εισαγωγές 861.000 τόνων φρούτων και λαχανικών, ενώ στο ΜΕΝΟ υπάρχει υστέρηση κατά 155.000 τόνους. Με απλά λόγια, 155.000 τόνοι εισαγωγών – παραλαβών φρούτων και λαχανικών το 2024 δεν είχαν αναγγελθεί».
Στην ερώτηση του Documento τι συνεπάγεται αυτό, απάντησε: «Συνεπάγεται πως αυτές οι ποσότητες δεν έχουν ελεγχθεί, διότι δεν υπάρχουν για το πληροφοριακό σύστημα (ΜΕΝΟ) του υπουργείου, οπότε είναι αδύνατο να έχει πραγματοποιηθεί ο προβλεπόμενος έλεγχος για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τη σήμανσή τους σε ό,τι αφορά τη χώρα προέλευσης, με αποτέλεσμα τα προϊόντα αυτά είτε έχουν κατευθυνθεί στην εγχώρια αγορά, ενδεχομένως ως “ελληνικά” είτε έχουν εξαχθεί σε άλλη χώρα ως ελληνικά προϊόντα. Για τον λόγο αυτό εμείς έχουμε ζητήσει κατ’ επανάληψη να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι. Δεν γίνονται οι έλεγχοι που θα έπρεπε γιατί δεν υπάρχει προσωπικό, δεν υπάρχει εξοπλισμός, δεν υπάρχουν υποδομές και δεν υπάρχουν υπερωρίες, λες και η παραβατικότητα εξαντλείται εντός του ωραρίου λειτουργίας των υπηρεσιών. Η έλλειψη όμως στοχευμένων ελέγχων συνεπάγεται αθέμιτο ανταγωνισμό σε βάρος των Ελλήνων παραγωγών, που δεσμεύονται από τις αυστηρές ευρωπαϊκές προδιαγραφές και έχουν άλλα κόστη, ενώ πλήττει τη φήμη των ελληνικών προϊόντων, σε μια περίοδο μάλιστα που οι εξαγωγές ελληνικών φρούτων και λαχανικών πάνε από ρεκόρ σε ρεκόρ».
Τι ελέγχους προβλέπει η νομοθεσία και τι έλεγχοι γίνονται ήταν η επόμενη ερώτηση στον Γ. Πολυχρονάκη. «Στις εισαγωγές που γίνονται από τρίτες χώρες επειδή χρησιμοποιούν τυχόν απαγορευμένα στην ΕΕ φυτοφάρμακα ισχύουν ειδικοί κανονισμοί υγιεινής και ασφάλειας, φυτοϋγείας και προτύπων εμπορίας, για τα προϊόντα που δεν ανταποκρίνονται στις υφιστάμενες κοινοτικές και εθνικές διατάξεις προβλέπονται δε αυξημένοι έλεγχοι έως και στο 100% των εισαγόμενων προϊόντων.
Στις ενδοκοινοτικές εισαγωγές, όπου ισχύουν οι ίδιοι κανονισμοί με μας, προβλέπονται δειγματοληπτικοί έλεγχοι. Βασικό πρόβλημα όμως είναι ότι πολλά από τα εισαγόμενα φορτία, εφόσον δεν δηλώνονται στο ΜΕΝΟ, προφανώς δεν ελέγχονται, ενώ από τα παραληφθέντα με το ενδοκοινοτικό εμπόριο πέρσι φορτία ελέγχθηκε μόλις το 0,7% του συνόλου τους.
Συν τοις άλλοις δεν έχουμε εικόνα γιατί δεν ανακοινώνονται επίσημα τα στοιχεία από τους ελέγχους που έχουν πραγματοποιηθεί και τα αποτελέσματα που είχαν» τονίζει ο Γ. Πολυχρονάκης και καταλήγει: «Ζητούμε λοιπόν την απαρέγκλιτη τήρηση του προβλεπόμενου νομοθετικού πλαισίου σε ό,τι αφορά το Μητρώο Εμπόρων Νωπών Οπωροκηπευτικών για να έχουμε αυστηρούς και αυξημένους ελέγχους τήρησης των εμπορικών προδιαγραφών και φυτοϋγειονομικούς στις εισαγωγές – παραλαβές και προς όφελος της προστασίας των καταναλωτών αλλά και προς αποφυγή ελληνοποίησης προϊόντων τρίτων χωρών και στα οποία κανονικά πρέπει να επιβάλλονται οι προβλεπόμενοι πρόσθετοι δασμοί για να προστατεύονται και οι Ελληνες παραγωγοί. Είδαμε για παράδειγμα το πρώτο τρίμηνο να εισάγονται στα λιμάνια της Θεσσαλονίκης πορτοκάλια από την Αίγυπτο προς 43 λεπτά το κιλό, αντί της τιμής εισόδου των 69,3 λεπτών που προβλέπει η Ε.Ε. Στο προϊόν δεν επιβλήθηκαν εντέλει οι πρόσθετοι δασμοί των 26,3 λεπτών και τα πορτοκάλια αυτά εμφανίστηκαν αμέσως μετά ως εισαγωγές από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, με την τιμή τους να εκτοξεύεται στα 83 λεπτά».
Διαβάστε επίσης:
Σύγχυση στο Mαξίμου μετά τις δηλώσεις Βαληνάκη για τα θαλάσσια πάρκα
«Κυβίστηση» Μαρινάκη: Θεωρούμε ως πήχη τους 151 βουλευτές – Άδειασμα από Κακλαμάνη
ΟΠΕΚΕΠΕ και αεροδρόμιο – χωράφι: «Πονεμένη ιστορία», απαντά η κυβέρνηση αντί να δώσει εξηγήσεις
