Σε τροχιά κατάρρευσης φαίνεται πως μπαίνει η κυβέρνηση Νετανιάχου, μετά την ανακοίνωση αποχώρησης του υπερορθόδοξου κόμματος Shas από τον κυβερνητικό συνασπισμό. Πρόκειται για την δεύτερη αποχώρηση θρησκευτικού εταίρου σε διάστημα λίγων ημερών, καθώς είχε προηγηθεί η United Torah Judaism (UTJ), αφήνοντας τον Ισραηλινό πρωθυπουργό χωρίς πλειοψηφία στην Κνεσέτ.
Η εξέλιξη δεν είναι απλώς αριθμητική: είναι στρατηγικής σημασίας και δημιουργεί συνθήκες θεσμικής αποσταθεροποίησης για το Τελ Αβίβ, εν μέσω ανοιχτών πολεμικών μετώπων και εσωτερικών αντιδράσεων για τη νομοθετική επιβολή της στράτευσης στους υπερορθόδοξους Χαρεντί.
Η κυβέρνηση μειοψηφίας του Μπ. Νετανιάχου
Μετά την σημερινή αποχώρηση του Shas (11 έδρες) και της UTJ (7 έδρες), η οποία αποχώρησε στις 15 Ιουλίου, για τον ίδιο λόγο, ο κυβερνητικός συνασπισμός πέφτει στους 50 βουλευτές σε σύνολο 120, αριθμός που δεν επιτρέπει ούτε ψήφιση νομοσχεδίων ούτε ασφαλή διοίκηση. Το Shas δεν απέσυρε ακόμα την κοινοβουλευτική στήριξή του, όμως οι υπουργοί του αποχωρούν από την κυβέρνηση «μέχρι νεωτέρας» – με άλλα λόγια, μέχρι να νομοθετηθεί γενικευμένη απαλλαγή από τη στρατιωτική θητεία για τους Χαρεντί που φοιτούν σε θρησκευτικές σχολές.
Ο Νετανιάχου μένει για πρώτη φορά μετά το 2022 χωρίς πλειοψηφία και εξαρτάται από τις διαθέσεις όχι μόνο των εναπομεινάντων συμμάχων του, αλλά και της αντιπολίτευσης, προκειμένου να περάσει κρίσιμες ρυθμίσεις ή να αποφύγει ψήφο δυσπιστίας.
Στο επίκεντρο η υποχρεωτική θητεία – Οι Χαρεντί τραβούν το χαλί
Η κρίση αφορά την πιο συμβολική και εκρηκτική ρωγμή στην ισραηλινή κοινωνία: τη στράτευση των υπερορθόδοξων. Επί δεκαετίες, οι Χαρεντί είχαν εξαιρεθεί σιωπηλά, ωστόσο μετά την 7η Οκτωβρίου και την ενεργοποίηση 360.000 εφέδρων, η κοινωνική πίεση για ίση συμμετοχή αυξήθηκε κατακόρυφα. Το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε κάθε προηγούμενη εξαίρεση, ζητώντας νομοθετική ρύθμιση. Ο συμβιβασμός που πρότεινε η κυβέρνηση προέβλεπε περιορισμένο αριθμό απαλλαγών, κάτι που τα υπερορθόδοξα κόμματα απορρίπτουν ως «ασύμβατο με τον τρόπο ζωής τους».
Πολιτικός ελιγμός ή αρχή του τέλους;
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει αποδείξει στο παρελθόν ότι μπορεί να επιβιώσει πολιτικά ακόμα και μέσα στο χάος. Όμως αυτή τη φορά οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Η απώλεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας οδηγεί τη χώρα σε κυβέρνηση μειοψηφίας, χωρίς νομοθετική ικανότητα.
Οι ακροδεξιοί εταίροι του, όπως ο Μπεν Γκβιρ και ο Σμοτρίτς, ενισχύονται εκβιαστικά και θα απαιτήσουν ακόμη σκληρότερα μέτρα στη Γάζα και στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Η αντιπολίτευση παρακολουθεί τις εξελίξεις, με το Κόμμα Εθνικής Ενότητας του Γκαντζ να εμφανίζεται πρόθυμο να μπει στο παιχνίδι μόνο αν εξασφαλίσει συντεταγμένη αλλαγή στρατηγικής – κάτι που θα σήμαινε ήττα για τον Νετανιάχου.
Η θερινή διακοπή της Κνεσέτ στις 27 Ιουλίου δίνει ένα χρονικό παράθυρο τριών μηνών. Αν μέχρι τότε δεν υπάρξει νέα πλειοψηφία ή συμβιβασμός, η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες μέσα στο 2026 φαντάζει αναπόφευκτη. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν πτώση των κυβερνητικών εταίρων – άρα και φόβο απώλειας εξουσίας για όλους, κυρίως όμως για τον ίδιο τον Νετανιάχου.
Μια κυβέρνηση σε πολιτική καραντίνα
Προς το παρόν, η κυβέρνηση δεν πέφτει – τυπικά. Ούτε υπάρχει αυτόματη πτώση λόγω απωλειών σε υπουργεία. Όμως πολιτικά, η κατάσταση ισοδυναμεί με παράλυση. Ο πρωθυπουργός μπορεί να παραμείνει στην εξουσία, αλλά δεν μπορεί να κυβερνήσει. Δεν έχει συμμάχους, δεν έχει νομοθετική βάση, δεν έχει κοινωνική νομιμοποίηση για να επιβάλει καμία πολιτική.
Η μόνη βεβαιότητα είναι ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν είναι πια κυβέρνηση με όρους πλειοψηφίας και σταθερότητας.
