Το BBC αναλύει τις επιπτώσεις τις κλιματικής κρίσης για την επιλογή των Ευρωπαίων στους καλοκαιρινούς προορισμούς, αν και στην Ελλάδα, η εν λόγω παράμετρος δεν αποτελεί το μοναδικό εμπόδιο. Η τσέπη των πολιτών δεν αντέχει πλέον ούτε ολιγοήμερη διαμονή σε καταλύματα εντός συνόρων, με τα κόστη να είναι δυσβάσταχτα.
Γράφει το BBC: «Το καλοκαίρι του 2023 και η Κέιτι Πιρσφολντ Χολμς από το Σάφολκ ταξίδεψε στη Ρόδο με τον σύζυγό της και τα δύο παιδιά της για δεκαήμερες διακοπές. Είχαν κλείσει ένα δωμάτιο με κλιματισμό σε ένα θέρετρο, με σκοπό να περάσουν το χρόνο τους χαλαρώνοντας στην πισίνα και βλέποντας τα αξιοθέατα – αλλά αυτό δεν ήταν δυνατό λόγω της ζέστης. «Ακόμη και μετά το πρωινό, ένας πεντάλεπτος περίπατος θα ήταν ανυπόφορος», θυμάται. Στη συνέχεια ήρθαν οι πυρκαγιές, οι οποίες σάρωσαν το νησί. «Με τη ζέστη από τις πυρκαγιές, αισθανόμασταν πάνω από 40 βαθμούς Κελσίου», προσθέτει.
Συνολικά, περίπου 19.000 άνθρωποι απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους ή τα καταλύματα διακοπών τους στη Ρόδο εκείνον τον Ιούλιο. Οι εικόνες των τουριστών που εγκατέλειπαν το νησί έκαναν πρωτοσέλιδα τις εφημερίδες και ένα νεόνυμφο ζευγάρι από τη Γλασκώβη το περιέγραψε σαν να «έπεσε σε ταινία καταστροφής». Η οικογένεια της Κέιτι συμβουλεύτηκε να εκκενώσει τη βίλα της, αλλά επέλεξε να μείνει, πιστεύοντας ότι θα ήταν πιο ασφαλής.
Η εμπειρία αυτή, λέει, άλλαξε για πάντα τον τρόπο με τον οποίο η ίδια και η οικογένειά της έκαναν διακοπές. Ο καλοκαιρινός καύσωνας του 2023 έπιασε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, ιδίως τις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Τουρκία και η Κύπρος. Οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 40-45 βαθμούς την ημέρα σε ορισμένες περιοχές.
Συνολικά, σημειώθηκαν περισσότεροι από 47.000 θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη σε όλη την Ευρώπη το 2023, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal) – οι περισσότεροι ήταν σε νότιες περιοχές. Το προηγούμενο έτος είχαν σημειωθεί επίσης πολλαπλοί καύσωνες σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης καταγραφής 40 βαθμών Κελσίου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Περισσότεροι από 68.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην ήπειρο, σύμφωνα με το ISGlobal.
Αν και η περίοδος του 2024 στην Ευρώπη δεν ήταν τόσο ακραία, οι επιστήμονες είναι σαφές ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή οδηγεί σε συχνότερους και εντονότερους καύσωνες σε όλο τον κόσμο.
Αλλά μαζί με αυτή την αλλαγή στον καλοκαιρινό καιρό έρχονται και άλλες αλλαγές. Συνολικά, το 81% των Ευρωπαίων δηλώνουν ότι έχουν τροποποιήσει τα σχέδια των διακοπών τους εξαιτίας παραγόντων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε τον Απρίλιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδίων (ETC)».
Το 1/3 επιλέγει προορισμούς με ήπιο καιρό
«Η κα Πίρσφολντ – Χολμ είναι μεταξύ αυτών. Έχει επιστρέψει στην Ελλάδα με την οικογένειά της από το 2023, αλλά μόνο κατά τους ψυχρότερους μήνες Οκτώβριο και Μάιο – κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η οικογένεια εξακολουθεί να ταξιδεύει αλλά ακολουθεί διαφορετική προσέγγιση. “Πηγαίνουμε κάπου όπου δεν κάνει τόση ζέστη και μπορούμε να προγραμματίσουμε διαφορετικές δραστηριότητες, όπως πεζοπορία και αξιοθέατα”, εξηγεί.
Η οικογένεια δεν είναι η μόνη. Ο Σάιμον Κάλντερ, δημοσιογράφος και παρουσιαστής στην εκπομπή The Travel Show του BBC, λέει ότι αρκετοί ταξιδιωτικοί πράκτορες έχουν παρατηρήσει ότι ορισμένες οικογένειες επιλέγουν να κάνουν τις κύριες διακοπές τους το Πάσχα και όχι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Θα μπορούσε λοιπόν όλο αυτό να γίνει μια αυξανόμενη τάση; Πράγματι, μια πρόσφατη έρευνα σε 2.000 Βρετανούς ενήλικες που διεξήχθη από την εταιρεία ταξιδιωτικών ασφαλίσεων Insureandgo διαπίστωσε ότι τρεις στους τέσσερις πιστεύουν ότι ορισμένοι ευρωπαϊκοί προορισμοί διακοπών θα είναι πολύ ζεστοί για να τους επισκεφθεί κανείς μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Ο Μπας Άμελουνγκ, καθηγητής στην ανάλυση περιβαλλοντικών συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Γουάγκενινγκεν, λέει ότι ορισμένα μέρη της Ευρώπης μπορεί να γίνουν πολύ ζεστά για πολλούς στο μέλλον. “Χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Τουρκία, που σήμερα προσελκύουν τους παραδοσιακούς καλοκαιρινούς τουρίστες του ‘ήλιου και της άμμου’, είναι πιθανό να γίνουν πολύ ζεστές για άνεση το καλοκαίρι”, λέει.
Αλλά πιστεύει επίσης ότι ακόμη και αν οι θερμοκρασίες δεν αυξηθούν πολύ βραχυπρόθεσμα, η αντίληψη μπορεί να παραμείνει.
“Οι άνθρωποι λαμβάνουν αποφάσεις με βάση τις αντιλήψεις τους”, εξηγεί. “Έτσι, αν η μεγάλη πλειοψηφία των παραθεριστών πιστεύει ότι κάποιοι ευρωπαϊκοί προορισμοί θα είναι σύντομα “πολύ ζεστοί”, μπορεί κάλλιστα να αρχίσουν να προσαρμόζονται, είτε πηγαίνοντας κάπου αλλού το καλοκαίρι είτε πηγαίνοντας στο ίδιο μέρος σε άλλη εποχή”.
Το οποίο εγείρει το ερώτημα, τι σημαίνει αυτό για τα θέρετρα διακοπών σε όλη τη Μεσόγειο, ιδίως για εκείνα που έχουν στηριχθεί στο εμπόριο του καλοκαιρινού τουρισμού; Και αν αλλάξει η ιδέα της “υψηλής περιόδου”, τι σημαίνει αυτό για την παράδοση των καλοκαιρινών παραθαλάσσιων διακοπών;».
Ακραία καιρικά φαινόμενα στη Μεσόγειο
«Δεν είναι μόνο οι καύσωνες – η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τον τουρισμό και με άλλους τρόπους.
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 0,8-0,9 μέτρα έως το 2100. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μακροχρόνια απειλή για ορισμένα παραθαλάσσια θέρετρα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στην Καραϊβική, τα οποία συνήθως βρίσκονται λιγότερο από 1 μέτρο πάνω από το σημερινό επίπεδο της θάλασσας.
Τα νησιά του Ειρηνικού, εν τω μεταξύ, είναι ευάλωτα στα κύματα καταιγίδων – αυτά θα μπορούσαν επίσης να απειληθούν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, καθώς και από την αλλαγή των καιρικών συνθηκών. Οι κυκλώνες στην περιοχή θα μπορούσαν επίσης να γίνουν πιο έντονοι, σύμφωνα με το Γραφείο Μετεωρολογίας της Αυστραλίας.
Ωστόσο, η Ευρώπη είναι αυτή που θα επηρεάσει περισσότερο τους Βρετανούς παραθεριστές. Αυτή τη στιγμή είναι ο κορυφαίος προορισμός τους – και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας, η Ευρώπη είναι επίσης η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα στη Γη.
Οι παραλίες, ειδικότερα, θα μπορούσαν να κινδυνεύσουν. Μια μελέτη υποδεικνύει ότι το ένα πέμπτο της αμμώδους ακτογραμμής της Μεσογείου θα μπορούσε να αντιμετωπίσει σοβαρές απώλειες έως το 2050, σύμφωνα με το μεσαίο από τα πέντε σενάρια κλιματικών προβλέψεων της IPCC.
Η νότια Ιταλία και η Ιβηρική χερσόνησος χαρακτηρίζονται επίσης ως περιοχές υψηλού κινδύνου λόγω της κλιματικής αλλαγής».
Ποιοι προσαρμόζονται
«Ήδη, υπάρχουν κάποια μικρά σημάδια που δείχνουν ότι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν διακοπές εκτός της παραδοσιακής περιόδου αιχμής. Συνολικά, 8% λιγότεροι σκοπεύουν να ταξιδέψουν στη Μεσόγειο αυτό το καλοκαίρι σε σύγκριση με πέρυσι, σύμφωνα με την Τεοντόρα Μαρίνσκα, διευθύντρια λειτουργίας της ETC.
Εν τω μεταξύ, περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να ταξιδεύουν στην περιοχή εκτός των παραδοσιακών μηνών: Σύμφωνα με αναλυτές της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, η Ελλάδα είδε αύξηση 20% στον ανοιξιάτικο τουρισμό το 2024 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023.
Και οι αφίξεις τουριστών στην Ισπανία ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2025 – σχεδόν 20% αύξηση σε σχέση με τα επίπεδα του 2019.
“Πρόκειται για αυξήσεις σε μικρούς αριθμούς, επειδή αυτά τα έθνη είναι συνήθως αρκετά άδεια το χειμώνα, αλλά μπορούμε ήδη να δούμε ότι η αύξηση συγκεντρώνεται εκεί”, εξηγεί η κ. Μαρίνκα.
Το γεγονός αυτό χαιρετίστηκε από τις αρχές σε ορισμένα μέρη. “Έχουμε δει προορισμούς να αυξάνουν τις επενδύσεις στη συνδεσιμότητα κατά τους χειμερινούς μήνες – για παράδειγμα, προσθέτοντας πτήσεις στο χειμερινό πρόγραμμα”.
Αντί οι προορισμοί να αδειάζουν τους καλοκαιρινούς μήνες, η κ. Μαρίνσκα βλέπει ότι πρόκειται περισσότερο για μια εξισορρόπηση της αιχμής σε μια ήπια καμπύλη – η οποία θα μπορούσε να ενισχύσει τις οικονομίες των τουριστικών κέντρων, αντί να τις βλάψει.
“Τα τουριστικά γραφεία έχουν επενδύσει σημαντικά στην καταπολέμηση της τάσης της εποχικότητας, όχι μόνο λόγω του υπερτουρισμού, αλλά επειδή είναι πολύ πιο βιώσιμο για ένα ξενοδοχείο να παραμένει ανοιχτό όλο το χρόνο [και] οι θέσεις εργασίας είναι πιο σταθερές”, προσθέτει.
Για παράδειγμα, η γερμανική ορεινή περιοχή Σπέσαρτ, στη Βαυαρία και την Έσση, στρέφει την προσοχή της στον τουρισμό όλο το χρόνο, αναπτύσσοντας νέες διαδρομές και προωθώντας δραστηριότητες όπως πεζοπορία, ποδηλασία και ευεξία.
Ορισμένα μέρη της Μεσογείου που είναι δημοφιλή στους τουρίστες αρχίζουν επίσης να προσαρμόζουν αυτό που προσφέρουν.
“Χώρες, όπως η Ισπανία, αρχίζουν να συνειδητοποιούν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και την πραγματικότητα της ανάγκης προσαρμογής”, λέει ο καθηγητής Amelung. “Τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν αργά, αλλά σταθερά”.
Ορισμένες πόλεις, για παράδειγμα, προσφέρουν βραδινές αγορές και εσωτερικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια των πιο ζεστών ωρών της ημέρας. Ο κ. Calder θυμάται ότι πήγε σε μια περιήγηση με τα πόδια στην ιταλική πόλη Γράδο της Αδριατικής που ξεκίνησε στις 10 το βράδυ.
Ωστόσο, σε ορισμένες περιοχές υπάρχουν επιπτώσεις στο κόστος. Το 2024, η Ελλάδα αντικατέστησε τον φόρο διαμονής της με έναν νέο “φόρο ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση”, ο οποίος αποσκοπεί στη στήριξη των προσπαθειών ανοικοδόμησης μετά από καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα.
Αυτό σημαίνει ότι για μια εβδομάδα διακοπών στην Ελλάδα μεταξύ Απριλίου και Οκτωβρίου, οι ταξιδιώτες θα μπορούσαν να χρεωθούν έως και 88 λίρες επιπλέον ανά δωμάτιο».
